Orgaandonatie

Reeds eerder schreven we over de discussie rond de actieve donorregistratie. De nieuwe wetgeving op dit punt gaat in op 1 juli 2020 en die datum komt snel dichterbij. Iedereen wordt geadviseerd een keus te maken via www.donorregister. nl. Doet u dat niet, dan wordt de conclusie getrokken dat u geen bezwaar hebt tegen orgaandonatie. Nu de invoeringsdatum van de wet nadert, neemt het aantal vragen toe. Omdat de Bijbel zich niet nadrukkelijk uitspreekt over dit thema zijn de meningen verdeeld. Met de Bijbel in de hand kunnen verschillende accenten worden gelegd en worden verschillende keuzes gemaakt. Het gaat dan om een persoonlijke keuze die niet direct goed of fout te noemen is. Dat blijkt ook uit de artikelen op de forumpagina van het RD 1 . Op verzoek gaan we op een aantal aspecten nader in.

Kwetsbaar

Donatie en transplantatie van organen is een kwetsbaar onderwerp. Het gaat over de grenzen van de lichamelijke integriteit. Je geeft letterlijk een stuk van je lichaam weg, of je ontvangt een deel van een ander. Met orgaandonatie sta je vaak ook aan de grens van het leven. Een donor kan dit lichaamsdeel in veel gevallen alleen geven nadat hij overleden is. De donatie wordt getekend door pijn en verdriet bij de nabestaanden, maar voor degene die het orgaan ontvangt, betekent deze gift een ander perspectief op de toekomst. Een ethische zoektocht naar de voors en tegens van donatie is daarmee niet gemakkelijk omdat het over kwesties van leven en dood gaat. Juist daarom is het ook belangrijk om er vooraf goed over na te denken.

Ethische dilemma’s

Als het gaat om het doneren van organen of weefsel, zijn er verschillende procedures. Sommige organen of weefsels kun je bij leven afstaan, andere niet. Bij de ene procedure spelen heel andere ethische dilemma’s dan bij de andere. Een breed aanvaarde vorm van donatie is het geven van bloed of stamcellen. Dit celmateriaal wordt afgestaan en wordt vanzelf weer aangemaakt. Dat ligt weer anders bij het afstaan van een nier of een deel van de lever. Dit is een ingrijpende medische operatie die de nodige hersteltijd vraagt. Bij het geven van een nier houdt de donor bovendien nog maar één nier over. Bij uitval of ziekte vindt er geen compensatie plaats door de tweede nier. Het afstaan van een nier is een daad van naastenliefde, waarvan de donor zelf de consequenties draagt. Natuurlijk speelt dan de vraag of je jezelf schade mag toebrengen, maar tegenover de afweging van het risico staat de grote nood van de in het leven bedreigde naaste. Niet iedereen maakt dan dezelfde keuze.

Kloppend hart

Bij donatie na het overlijden moet er ook onderscheid worden gemaakt tussen een donatie waarbij een kloppend hart nodig is of waarbij dat niet noodzakelijk is. Bij een kloppend hart bedoelen we de situatie van iemand die hersendood is verklaard, maar die nog aan de beademing ligt. Voor het afstaan van sommige organen is het namelijk nodig dat het hart nog op gang gehouden wordt, zodat de organen langer geschikt blijven voor transplantatie doordat de bloedcirculatie op gang gehouden wordt. Pas nadat de arts vastgesteld heeft of iemand hersendood is, kunnen de organen worden uitgenomen. Op deze manier kunnen in principe organen als hart, lever, longen, pancreas, nieren en dunne darm worden afgestaan. Wanneer het hart niet meer klopt, is orgaandonatie nog steeds mogelijk. Denk daarbij aan het afstaan van verschillende weefsels. Diverse organen kunnen na een hartstilstand gedoneerd worden zónder dat de overledene (nog) beademd wordt. Daarvoor moet iemand wel in het ziekenhuis zijn op het moment van overlijden, omdat de organen snel uitgenomen moeten worden. Het gaat dan om organen zoals de nieren, lever en longen.

Hersendood

In de discussie over orgaandonatie wordt de vaststelling van de hersendood vaak gebruikt als bezwaar. Het is emotioneel gezien ook loodzwaar om een beslissing te nemen, terwijl een geliefd familielid ogenschijnlijk nog leeft. De vraag wanneer de ziel het lichaam verlaat is door de wetenschap niet te beantwoorden. Het blijft daarom een persoonlijke afweging. Weet echter dat orgaandonatie ook mogelijk is, als het hart niet meer klopt. Alleen zal het dan gaan om een beperkter aantal organen. Overigens zal in dat geval zo snel mogelijk nadat het hart gestopt is met kloppen worden overgegaan tot het uitnemen van organen. Dat blijft een emotioneel moment, omdat er niet in alle rust afscheid genomen kan worden. Anderzijds is er na het uitnemen van de organen alle gelegenheid voor het nemen van afscheid.

Integriteit van het lichaam

In de discussie over orgaandonatie wordt het argument ’naastenliefde’ nog wel eens uitgespeeld tegenover de integriteit van het lichaam. De Bijbel spreekt niet alleen over de ziel, maar hecht ook waarde aan het lichaam. De Heere verlost niet alleen de ziel van Zijn volk, maar ook hun lichaam (Zondag 1 HC). Het lichaam is dan een tempel van de Heilige Geest (1 Kor. 6:19). Daarom behoort God ook met het lichaam geëerd te worden (Rom. 12:1, 1 Kor. 6:13, Filip. 1:20). Een mens is rentmeester van het lichaam dat God hem schonk. Mag je dan lichaamsdelen laten weghalen? Echter, stellen we die vraag ook als er een teen of been moet worden geamputeerd? Of als er organen moeten worden verwijderd vanwege een ernstige ziekte? Denk daarbij ook aan Jozef, waarvan we kunnen uitgaan dat hij toestemming gegeven heeft zich na zijn dood te laten balsemen. De Egyptenaren waren gewend om dan de weke organen te verwijderen. Het is ook opvallend dat de Bijbel vooral spreekt over het bewaren van de beenderen. Archeologen hebben in Israël ontdekt dat de menselijke overblijfselen werden bewaard in een lijmstenen begraafkist, ook wel knekelkist of ossuarium genoemd. De mensen kregen in feite een tweede begrafenis, waarbij alleen de beenderen werden bewaard. De rest is tot stof vergaan (Gen. 3:19). Bij de opstanding is er sprake van een nieuw lichaam (1 Kor. 15).

Bewust kiezen

Orgaandonatie vraagt om een persoonlijke, bewuste keuze. Ook in het donorregister valt er iets te kiezen. U kunt per orgaan aangeven of u dit wilt doneren. U kunt ook uw familie of iemand die bij name kan worden genoemd aanwijzen die de beslissing neemt, als u het niet meer kunt. U kunt niet aangeven aan wie u uw organen wilt doneren of aan wie niet. Mensen uitsluiten, omdat ze bijvoorbeeld crimineel zijn of openlijk in de zonde leven, is ook niet gepast. Denk bij de vraag wie uw naaste is aan de barmhartige Samaritaan. Persoonlijke voorkeuren kunnen wel worden gedeeld met de familie. Dat pleit er dan voor om de keuze over te laten aan de familie, onder voorwaarde dat alles bij leven goed is doorgesproken. Voor het maken van de juiste keus, verwijzen we u naar Paulus: Want hetzij dat wij leven, wij leven den Heere; hetzij dat wij sterven, wij sterven den Heere. Hetzij dan dat wij leven, hetzij dat wij sterven, wij zijn des Heeren. (…) Zo dan, een iegelijk van ons zal voor zichzelven Gode rekenschap geven (Rom. 14:8-12).

1. https://www.rd.nl/opinie/geven-van-organen-geen-opdracht-maar-geschenk-1.1633655 met als reactie: https://www.rd.nl/opinie/ons-lichaam-is-geen-staatseigendom-1.1635101

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen