De stikstofcrisis: gevolg van pappen en nathouden

Er zijn soms van die woorden die vrijwel niemand kent en binnen korte tijd is er vrijwel niemand die ze niet kent. Denk aan ‘tsunami’ voor en na 2004. Toen ik in 1982 voor mijn studie naar Aus tralië ging was het begrip ‘zure regen’ mij onbekend. En na terugkomst in 1983 kende vrijwel iedere Neder lander dit woordenpaar en solliciteerde ik op een baan als onderzoeker naar de effecten van ‘zure regen’ op de bodem. Bij ‘zure regen’ ging het toen al om de neerslag van stikstofoxiden en ammoniak uit verkeer en landbouw. Daarnaast was er ook sprake van neerslag van zwaveloxiden, maar de uitstoot daarvan is sinds 1980 met circa 90% gedaald. Wie beweert: ‘van zure regen’ hoor je ook niets meer’ zit er dus naast. Het is alleen gereduceerd tot een stikstofprobleem. Door neerslag van stikstof op natuur vindt in de bodem verzuring plaats, met als gevolg een tekort aan calcium, kalium en mag nesium, in combinatie met een overschot aan stikstof. Dit heeft negatieve effecten op flora en fauna, waaronder een afname aan plantensoorten, insecten, vlinders en vogels.

Sindsdien 1990 is ook de uitstoot van stikstofoxiden en ammoniak meer dan gehalveerd, maar desondanks komt op ongeveer driekwart van de Nederlandse natuur nog steeds teveel stikstof terecht.

En daardoor gaat die natuur er nog steeds niet op vooruit. Denk aan iemand die veel te veel heeft gegeten en als gevolg van gezondheidsklachten niet lijnt, maar minder te veel gaat eten.

Dan kunnen desondanks de klachten toenemen omdat er sprake is van accumulatie van vet. Zo heeft in de Nederlandse natuur een accumulatie van stikstof plaatsgevonden door een overmatige toevoer ervan gedurende meer dan 40 jaar. En dat is een probleem, zowel ecologisch als juridisch, want Europese lidstaten zijn verplicht om Natura 2000-gebieden in een ‘goede staat van instandhouding’ te houden of te brengen.

De PAS regeling uit 2015 die de stikstofuitstoot moest reduceren zonder de economie te schaden heeft in werkelijkheid de ammoniakuitstoot iets doen toenemen. Dat kwam onder andere door toestemming te geven voor stikstof uitstotende activiteiten, vooruitlopend op de positieve effecten van PAS-maatregelen. En dus won Mobilisation for the Environment alle rechtszaken en stelde de Raad van State op 29 mei 2019 de PAS buiten werking. En omdat de bouw er ook onder viel zat de aanleg van nieuwe autowegen en woonwijken in Nederland toen op slot.

Ondertussen is de stikstofwet aangenomen door de eerste kamer en die geeft aan dat we 50% van de stikstofemissies moeten hebben gereduceerd in 2035. En dan is het niet verstandig om als politiek, en dus als SGP, de boeren voor te spiegelen dat dit wel kan met technologische vernieuwingen, zoals emissiearme stallen. Ten eerste blijkt uit onderzoek dat die stallen in de praktijk na jaren veel minder goed werken dan bij aankoop. Daarom heeft de rechter in Friesland recent geen toestemming gegeven voor uitbreiding van het aantal dieren in een emissiearme stal. En daarnaast hebben we bij stikstofgebruik in de landbouw niet alleen te maken met uitstoot van ammoniak, maar ook van het broeikasgas lachgas en met verliezen van nitraat naar grond- en oppervlaktewater. En ook die verliezen moeten minder om te voldoen aan het klimaatakkoord en de kaderrichtlijn water. Daarom moet de aanvoer van stikstof in krachtvoer verminderen en dat betekent een vermindering van de veestapel. We staan naar mijn vaste mening dan ook op de drempel van een transitie in ons voedselsysteem. Die moeten we niet afwentelen op de boeren, maar we dienen die op te pakken door Ds. meer J.J. te van betalen Eckeveld, voor ons voedsel en boeren ook te belonen voor schone lucht, schoon water en predikant van de Gereformeerde Gemeente te Zeist behoud van de natuur.

Prof. dr. ir. Wim de Vries

Hoogleraar milieusysteemanalyse aan Wageningen University

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen