Cultuur

De auteur, emeritus hoogleraar oecumenische en interculturele theologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, publiceerde eerder onder andere Het drama van de menselijke vrijheid en De niet-westerse Jezus. Recent begaf hij zich op de grens van religie en cultuur in Dichtbij het onuitsprekelijke. Veertien dichters over het onzegbare en Hun God de mijne? over de God van Gerrit Achterberg, Hendrik Marsman, Martinus Nijhoff en Ida Gerhardt.

Nu probeert Brinkman in Grote woorden een aantal theologische begrippen, zoals godsbeeld, schepping, erfzonde, schuld, kwaad, opstanding, dood en gebed, in elf hoofdstukken te onderzoeken aan de hand van films, proza en vooral veel poëzie.

Centraal staat de vraag hoe deze traditionele begrippen in onze tijd kunnen figureren.

Brinkman is gepromoveerd bij H.M. Kuitert en denkt met dankbaarheid aan hem terug.

Toch blijkt uit zijn behandeling van de thema’s dat hij zijn leermeester, in mijn opinie, is ontstegen. Grote woorden is een prachtig boek geworden. Hoewel de hoofd- en ondertitel mij aanvankelijk niets zegden, is de inhoud buitengewoon rijk. Het verrassende gevoel dat ik had toen ik als student voor het eerst Lewis’ apologetische werk las, keerde na vele jaren terug.

De auteur zegt te willen peilen wat de reikwijdte en draagkracht van die centrale christelijke noties zijn en het resultaat van die diepteboring mag er zijn. Hij gebruikt daarbij zijn culturele bronnen niet om ze te laten ‘buikspreken’, ter adstructie van een vooraf ingenomen dogmatisch standpunt, maar omdat ze taal geven aan iets wat uitein delijk niet helemaal in woorden is te vangen. Zijn bronnen leiden de thema’s voortreffelijk in, waarna de auteur aan de hand van de uitleg van die bron, bijvoorbeeld de verklaring van een gedicht, het thema eerst inhoudelijk verkent. Zo begint hoofdstuk 2, over het godsbeeld, met ‘Contact’ van Joost Zwagerman. In het gedicht belt de dichter God op. Er staat boven: ‘Hallo met God, ik ben er niet’. Hij legt dit gedicht en nog twee andere waarin God wordt gebeld naast teksten als: ‘Niemand heeft ooit God gezien’ en de zoektocht naar God in de psalmen en bij Augustinus. In elk hoofdstuk gaat hij op zoek naar de Bijbel en hij is er zelf verbaasd over. Hij zegt op pagina 11: ‘Ik citeer meer dan ik gewend ben Bijbelteksten’ op zijn zoektocht naar ‘een theologie ‘na Kuitert’’, en pas daarna komt hij tot een afronding.

Dikwijls geeft hij waar dat passend is, ook persoonlijke geloofservaringen weer. Ten slotte geeft hij bij ieder thema inleidende literatuur en vindplaatsen.

Dit boek is goed onderbouwd, maar geen wetenschappelijk werk en dat heeft de auteur ook niet beoogd. Wel is hij erin geslaagd de traditie in een nieuw jasje te steken, niet door haar de nek om te draaien, maar door de onzegbare rijkdom ervan in eigentijdse woorden te duiden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen