Ethiek

Om meteen een mogelijk misverstand weg te nemen: dit boek gaat niet over de zalige aan­ schouwing van God na dit leven. De visio Dei waarvan Boersma de historische vormen beschrijft vindt plaats tijdens dit aardse leven. Deze opmerkelijke insteek bracht het boek de ‘Christianity Today’s 2019 Theology and Ethics book of the year award’. En hoewel het boek aanvankelijk bepaald niet aan mijn verwachtingen voldeed (omdat ik een behandeling van het aanschouwen van God na dit leven verwachtte en wat sceptisch was over de insteek van Boersma zoals verwoord in de inleiding) raakte ook ik al lezende onder de indruk van deze studie.

Boersma, die in Nederland in vrijgemaakte kring opgroeide en te Utrecht bij Graafland promoveerde op de rechtvaardigingsleer van Baxter, heeft een academische staat van dienst in Canada opgebouwd. Onder andere bezette hij tot voor kort de J.I. Packer leerstoel aan Regent College te Vancouver. Sinds 2019 bezet hij de Saint Benedict Servants of Christ Chair in Ascetical Theology aan het anglicaanse Nashotah House Theological Seminary.

Het zien van God is volgens Boersma het doel van het leven. Hij erkent dat dit iets eschatologisch is, maar stelt dat het eschaton niet slechts iets is dat aan het einde der tijden plaatsvindt, maar in Christus ook reeds gearriveerd is in deze wereld. Zo komt hij via een ‘sacramentele ontologie’, waarover hij eerder een boek schreef (Heavenly Participation), tot het zien van God in dit leven op sacramentele wijze, als pedagogische weg naar het zien van God na dit leven.

Naar mijn idee maakt Boersma het zich in de inleiding wat te moeilijk. Hij had zijn doel ermee met minder moeite en minder omwegen kunnen bereiken.

Deze kritiek op het boek weegt echter niet op tegen de kritiek die het boek zelf impliciet geeft op het huidige westerse protestantisme, waarin maar weinig aandacht is voor de visio Dei of de directe ontmoeting met God in dit leven als pedagogische weg naar het zien van God na dit leven. Daarom is Seeing God een waardevol boek dat aandacht vraagt voor een element dat weleens te veel genegeerd wordt. Of ik moet het verkeerd zien dat het feit dat we God nodig hebben in leven én sterven in onze tijd vaak doorslaat naar de kant van het leven. Iets wat wellicht te maken heeft met het gegeven dat wij met onze luxepositie en hoge leeftijdsverwachting veel minder met de dood en het hiernamaals bezig zijn dan christenen van vroeger, en daarom ook minder met de voorbereiding op de dood en op wat erna komt.

Boersma geeft een overzicht van de historische vormen van het zien van God in dit leven. Daarbij begint hij opmerkelijk genoeg bij Plato en Plotinus, omdat deze filosofen van invloed waren op de christelijke verwoording van het bijbelse spreken over het zien van God. Daarna worden twee kerkvaders, zeven middeleeuwers (onder wie naast zes theologen ook literator Dante), Calvijn, dichter John Donne, enkele puriteinen, Abraham Kuyper en Jonathan Edwards besproken. Bij Calvijn viel me op dat, hoewel deze de visio Dei nergens afzonderlijk behandelt, hij er toch veel meer over heeft gezegd dan je zou vermoeden. Bij Kuyper bekroop me het idee dat de auteur zich zozeer focust op diens ‘most mystical moments’ zoals Boersma dat zelf noemt, dat Kuyper bijna bevindelijk gereformeerd wordt.

Genoemde lijst tekent de breedte van de christelijke traditie waarop Boersma zich oriënteert. Bij elke persoon geeft hij aan hoe deze de visio Dei in dit leven ervaren en beschreven heeft. Daarmee is Seeing God in zekere zin een bevindelijk boek te noemen, al is het niet te vergelijken met wat in Nederland doorgaans ‘bevindelijke lectuur’ genoemd wordt. De godsontmoetingen in dit leven zijn volgens Boersema sacramenteel, ze zijn nog niet de werkelijkheid van de visio Dei die na dit leven ervaren zal worden. In het afsluitende hoofdstuk ‘Pedagogy and Vision’ laat Boersma lijnen samenkomen. Mooi is het daarin te lezen hoe zijn studie hem soms brengt tot het opnieuw verwoorden van oude waarheden uit de christelijke spiritualiteit.

Boersma brengt met dit boek veel meer dan een historisch overzicht van een theologisch thema: hij bedrijft theologie aan de hand van de historische vormen ervan.

Seeing God brengt de lezer tot nadenken over God en onszelf. En is dat niet precies wat een goed theologisch boek moet doen?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen