Het �Overflaqu�'sch Schoolonderwijzersgezelschap"

Toen in de franse tijd liet onderwijs plotseling de bijzondere belangstelling kreeg en men tot vernieuwing van de oude toestanden trachtte te komen, werd het ook nodig, dat bekwame onderwijzers werden gevonden. Totnogtoe was, vooral op de doi'pen, de school een zaakje van de koster. Deze kerkelijke functionaris, feitelijk een manusje-vanalles, had geen opleiding voor de school genoten. Voor sommigen was dat geen bezwaar. Zij speelden het klaar om met gebrekkige hulpmiddelen een prima schoolmeester te worden. De meesten konden echter amper lezen en schrijven, in welke kunsten zij de jeugd hadden te onderwijzen!

Onder het napoleontisch bewind kwam hierin verandering. Er werden aan de schoolmeesters zekere eisen gesteld. De ouderen konden voortgaan met hun onderwijs, de jongeren moesten in het bezit van een getuigschrift, een soort acte bezitten, wilden zij voor promotie in aanmerking komen.

Er werden schoolopzieners aangesteld die toezicht hielden op het onderwijs. Maar er kwamen geen kweekscholen! Wie onderwijzer wilde worden, ging als jongmaatje in de leer bij een practiserend schoolmeester. Meende hij voldoende gevorderd te zijn, dan kon hij zich aanmelden bij een commissie, die hem examen afnam. Vele jaren later ontstonden z.g. normaalscholen, waaruit onze tegenwoordige kweekscholen zijn gegroeid.

Er ontstonden echter wel cursussen, doorgaans op initiatief van de schoolopzieners. Deze cursussen gingen uit van onderwijzersverenigingen, die destijds de naam „schoolonderwijzersgezelschappen" droegen. Ze werden geleid door de schoolopzieners.

Eén der eerste gezelschappen ontstond op Goeree-Overflakkee. Dit geschiedde door de activiteit van de schoolopziener voor Hollands zuidelijk gedeelte, ds. G. Outhuys te Den Bommel. Ds. Outhuys ontwierp een plan voor het stichten van een dergelijk gezelschap en legde dat voor aan alle on­ derwijzers op het eiland. Op twee na stemden zij met het plan in.

Op 19 augustus 1807 leidde ds. Outhuys de eerste vergadering. Aanwezig waren de onderwijzers J. van der Mey te Ouddorp, P. Verseput te Goedereede, J. Lokker te Stellendam, J. Verheule te Herkingen, C. Linhard te Melissant, O. Vervoorn te Dirksland, G. van der Ven te Sommelsdijk, J. Komen en A. van Klink beide te Middelharnis, A. van der Mey te Nieuwe Tonge, W. Groenendijk te Oude Tonge en P. Diepenhorst te Ctad aan 't Haringvliet. Uit deze opgaaf blijkt, dat de onderwijzers van Ooltgensplaat en van Den Bommel, waar ds. Outhuys zelf predikant was, ontbraken in het gezelschap.

Twee vakken

Als naam voor het gezelschap werd aangenomen: Het Overflacqué'sch Schoolonderwijzersgezelschap. Op die eerste vergadering besloot men om te Sommelsdijk, „als bijna in het midden dezes eilands gelegen' samen te komen, alwaar „door de vriendelijke goedheid van den heer baljuw Van Adrichem zonder eenige onkosten, een uitnemend locaal bezorgd is."

Men sprak verder af, dat het gezelschap eenmaal in de drie weken vergaderen zou, uitgezonderd in november, december, januari en februari, met het oog op de slechte toestand der wegen in die maanden.

Welke vakken werden door het gezelschap in studie genomen? Het waren: „de beginselen der nederduitsche taal en de verbeterde manier van onderwijzen. In het licht van het voorgaande, zal men begrijpen, dat er bij de meeste onderwijzers nog heel wat te schaven viel aan hun kennis van de nederlandse taal.

Het voorbeeld van Flakkee vond navolging. Korte tijd erna werd te Eind­ hoven een soortgelijk gezelschap ge­ sticht onder de zinspreuk

Gewijd der Jeugd, Voor Taal en Deugd.

In de Meierij van Den Bosch kwam een gezelschap tot stand, dat de naam

„Tot onderlinge Verlichting" aannam. Op Texel vormde zich een gezelschap, dat dit motto voerde:

Om kundiglieden te vermeeren. Moet steeds de een den ander leeren!

Ds. Outhuys

Voor ds. Outhuys viel de oprichting van het gezelschap bijna samen met de dood van zijn zoontje. Daarom gaf hij pas na enige maanden kennis van de oprichting van het gezelschap in het destijds bestaande schoolblad. Dit zou wel eerder gebeurd zijn, „had de dood gedurende liet afgeloopen jaar onder mijne teederste betrekkingen niet zulke gedurige verwoestingen aangerigt, die de tranen nauwelijks den tijd gelaten hebben om op de wangen te droogen, en een vader, die pas onlangs zijn eenigste zoontje plotseling in den slaap verloor, kan die, in de toekomst, wel anders dan tranen zien?" schreef hij.

Ds. Outhuys stond sedert 1802 in Den Bommel. Tevoren had hij de gemeenten van Ooster- en Westerblokker en Heiloo in Noord-Holland gediend. In 1812 nam hij een beroep aan naar Minnertsga, waar hij tot zijn dood in 1835 zou blijven.

Van geboorte Hagenaar, had ds. Outhuys te Leiden gestudeerd. Daar maakte hij kennis met Bilderdijk, toen ook student. Uit deze kennismalting groeide een vriendschap voor het hele leven.

In een volgend artikeltje willen we over de vriendschap tussen Outhuys en Bilderwijli iets schrijven.

U.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen