‘Met deze leegte gaan we de moslims niet overtuigen’

De Achtergrond Van Deze Ontwikkeling: De Islam

Ayaan Hirsi Ali groeide op in Nairobi, Kenia. In haar jeugd liet ze de islamitische gebruiken van gebeden, geboden en rituelen over zich heen komen. Deze gewoonten onderging ze maar ze ervoer deze als vervelend en zinloos. In haar tienerjaren maakte ze mee dat de Moslimbroederschap een grote rol in haar gemeenschap in begon te nemen. Zij leerden een duidelijke richting: die van het rechte pad. Het doel was om toe te werken naar toegang in het paradijs van Allah na de dood. De methode bestond uit de handleiding die de profeet Mohammed gegeven had voor wat een mens moet doen en laten. Daaraan werden nog wat gedetailleerde voorschriften toegevoegd (de Hadith). Deze regels spelden precies uit hoe er geleefd moest worden, het verschil tussen goed en fout. De predikers van de Broederschap lieten niets aan de verbeelding over. Ze boden de keuze tussen strikt deze leefregels nakomen, met als grootste verdienste te sterven als martelaar voor Allah, of om te genieten van de wereld wat zou leiden tot het verderf in de hellevuren.

Onder het genieten van de wereld vielen ook zaken als het lezen van romans, luisteren naar muziek en het bezoeken van de bioscoop. Allemaal zaken waar Ayaan stiekem wel van hield.

De meest opvallende kwaliteit van de Moslimbroederschap was dat het haar leeftijdsgenoten, toen pubers, in bijna één nacht kon transformeren van passieve gelovigen naar activisten. Als jonge gelovige ging ze niet alleen bidden, maar ook actief aan de slag. De meisjes gingen een boerka dragen. Daarnaast gingen ze vrijwillig zorgen voor de armen en zwakken in de samenleving, en probeerden ze niet-moslims te bekeren tot de islam. Tijdens de lessen van de Broederschap werd in niet mis te verstane bewoordingen duidelijk gemaakt dat vriendschappen met ongelovigen en het dienen van Allah niet samen kunnen gaan. Er werd daarnaast in het bijzonder ingegaan op een specifieke groep ongelovigen: de Joden. Zij verdienden tijdens de lessen meerdere keren per dag een vervloeking. Zij hadden immers de profeet bedrogen en de heilige moskee in Jeruzalem ingenomen.

De Achtergrond Van Deze Ontwikkeling: Het Atheïsme

In de periode tussen de tijd bij de Broederschap en 2001 veranderde er iets in het geloofsleven van Ayaan Hirsi Ali. Ze was niet meer zo’n actieve gelovige. Na de aanslagen van 11 september 2001 waarbij gekaapte vliegtuigen in de Twin Towers vlogen, zwoer Ayaan Hirsi Ali haar geloof af en veroordeelde ze de aanslagplegers. In die tijd nam twijfel de overhand over haar islamitische geloof. Als de aanslagplegers dit gedaan hadden in de naam van Allah en volgens de theorie van de Jihad, wat betekende dat voor haar geloof? Waar brengt het je als je mensen veroordeelt die in de naam van jouw god iets vreselijks doen? Het onderliggende principe dat deze aanvallen rechtvaardigde was religieus, namelijk het idee van Jihad of de heilige oorlog tegen de ongelovigen. Is het voor een gelovige mogelijk om zich, net als vele andere islamitische gelovigen, simpelweg te distantiëren van deze vreselijke misdaden?

Bertrand Russell

In 2002 las Ayaan de lezing van Bertrand Russell (1872) met als titel: ‘Why I am not a Christian’ (Waarom ik geen christen ben). ² Deze lezing is al in 1927 gehouden maar later uitgegeven en daardoor ook bij Ayaan Hirsi Ali terechtgekomen. Ze las deze een jaar na de verschrikkelijke gebeurtenissen van 11 september 2001.

Russell legt in de lezing dus uit waarom hij geen christen is. Hij begint met de vraag: Wat is een christen? Daarbij noemt hij een aantal dingen waarin een mens moet geloven om christen te zijn. Het eerste is van dogmatische aard, namelijk het geloof in eeuwig leven en in God. Een christen moet daarnaast ook geloven in het bestaan van Christus, zoals de naam ‘christen’ al doet vermoeden. Moslims geloven wel in God en eeuwigheid maar zullen zich geen christenen noemen omdat zij Christus niet zien als hun Verlosser. Russell stelt dat een mens zich geen christen kan noemen wanneer hij Christus niet ziet als de meest wijze en beste van alle mensen.

Russell En De Schepping

Russell is ook kritisch op het geloof in de schepping. Hij onderbouwt dit door de zogenaamde ‘first cause-theorie’ in twijfel te trekken. Als God bestaat en alles een oorzaak heeft, wat is er dan de oorzaak van dat God bestaat? Als er iets kan bestaan zonder oorzaak, dan kan dat net zo goed de wereld zijn als God. Het argument dat de wereld een eerste oorzaak moet hebben en dat die oorzaak God is, ziet hij dus als een ongeldig argument.

Een ander argument voor het bestaan van de schepping en God is dat God de wereld zo geschapen heeft dat wij daarin kunnen leven. Hierbij moeten we denken aan de natuurwetten en andere omstandigheden die het mogelijk maken dat mens en dier op aarde kunnen leven. Russell ontkracht dit op basis van de constatering dat organismen zich aanpassen aan de leefomstandigheden waarin ze leven.

Russell En Het Bestaan Van De Godheid

Het geloof in het bestaan van een godheid ziet Russell als het geloof in een verschil tussen goed en kwaad. Als je er heel zeker van bent dat er een verschil is tussen goed en kwaad, is dat verschil dan te wijten aan Gods macht of niet? Als het te wijten is aan Gods macht, dan is er voor God Zelf geen verschil tussen goed en kwaad. Zijn macht bepaalt dan immers wat goed en kwaad is. Dit valt niet te rijmen met de stelling van theologen dat God goed is. Russell gaat er dus aan voorbij dat wij belijden dat God niet alleen genadig, maar ook rechtvaardig is. Hij ziet alleen de mogelijkheid dat de aarde die wij kennen in dat geval door de duivel gemaakt moet zijn, op een moment dat God niet keek. Daarmee gaat hij ook voorbij aan de zondeval. Russell ziet daarnaast een ander moreel argument voor het bestaan van God. Christenen stellen volgens hem dat het bestaan van God nodig is om gerechtigheid in de wereld te brengen. Hemel en hel moeten wel bestaan zodat er op de lange termijn gerechtigheid zal geschieden. Dit alles zijn intellectuele argumenten, maar Russell denkt niet dat deze intellectuele argumenten de redenen zijn waarom mensen geloven. De belangrijkste reden dat mensen geloven is dat het hen van jongs af aan geleerd is. De andere belangrijke reden is de wens voor geborgenheid, een gevoel dat er een grote broer is die altijd over de schouder meekijkt en voor je zorgt.

Russell gelooft niet in Christus omdat hij niet ziet hoe iemand Christus in zijn leven na kan volgen. Daarnaast ziet hij gebreken in de lessen die Christus geleerd heeft. Christus is niet de meest wijze man op aarde ooit geweest. Dat komt hoofdzakelijk omdat Hij Zijn tweede komst op aarde heeft voorzegd, maar deze tot op heden niet gebeurd is. Een andere factor is dat Christus geloofde in de hel. Dit is volgens Russell een zwaktebod omdat Christus de mensen daarmee een enorme angst voor de hel aanpraat en daardoor een wrede religie voorstaat. De wereldgeschiedenis was beter af geweest zonder christendom, aldus Russell. Want in de eeuwen dat het christelijk geloof de overhand had zijn er ook veel slechte dingen gebeurd, zoals de inquisitie.

Religie Is Gebaseerd Op Angst

Russell komt aan het einde van zijn lezing tot de kern van zijn afkeer tegen geloof. Hij stelt het volgende: Religie is gebaseerd op de angst voor het onbekende en de wens om te voelen dat je een oudere broer hebt die je bijstaat in al je problemen en geschillen. Angst is de basis van de hele zaak. Dit is voornamelijk de angst voor het mysterieuze, angst voor de nederlaag en angst voor de dood. Hij stelt ook dat angst de ouder is van wreedheid. Daarom gaan wreedheid en religie hand in hand. Maar omdat er nu wetenschap is, kan de mens nu eindelijk gaan begrijpenhoe de dingen echt in elkaar zitten en kan men met de wetenschap in de hand afscheid nemen van de religie. De wetenschap kan ons nu over deze angst heen helpen waarmee we al generaties leven. Russells afsluitende boodschap is: We moeten de wereld eerlijk in het gezicht kijken, met een onbevreesde kijk en met vrije intelligentie zonder naar het dode verleden terug te kijken.

Waarom Ayaan Hirsi Ali Atheïst Werd

Ayaan Hirsi Ali las deze lezing en ervoer opluchting. Deze lezing bood de basis om een sceptische houding aan te nemen ten opzichte van de religieuze doctrine. Russells bewering dat religie gebaseerd is op angst vond weerklank bij haar. Ze had te lang in angst geleefd voor alle gruwelijke straffen die haar te wachten stonden. Hoewel ze alle rationele redenen om te geloven had opgegeven, bleef de irrationele angst voor de hel hangen. Russells conclusie ‘als ik sterf, zal ik wegrotten’ kwam als een opluchting. Dit gaf haar de mogelijkheid van de doctrines van de Moslimbroederschap en de islam te ontsnappen en atheïst te worden. Daarna ging ze ook met prominente atheïsten als Christopher Hitchens en Richard Dawkins om.

Omarming Van Het Christendom

Als atheïst dacht Ayaan Hirsi Ali de angst te verliezen. Ze vond nieuwe vrienden en hoe meer tijd ze met deze vrienden doorbracht, hoe meer ze zich comfortabel voelde in deze keuze. Waarom veranderde dit toch?

Een deel van de verklaring daarvoor zijn de mondiale spanningen waardoor de westerse beschaving bedreigd wordt: De opleving van het autoritarisme en de expansiedrift van bijvoorbeeld Rusland en China, de opkomst van het wereldwijde islamisme, dat een enorme bevolking dreigt te mobiliseren tegen het Westen en tot slot de verspreiding van de woke-ideologie, die de morele vezels van de volgende generatie aantast. Het Westen probeert dit te bestrijden met militaire, technische, economische en diplomatieke maatregelen. Maar met iedere actie die we hiertegen proberen te ondernemen lijken we terrein te verliezen, zo stelt Hirsi Ali.

Russell en andere activisten van het atheïsme geloofden dat door het afwijzen van God de wereld met redelijkheid en intelligent humanisme gevuld zou worden. Dit is echter niet zo, want de leegte wordt opgevuld met irrationele quasireligieuze dogma’s. Met deze leegte gaan we de moslims niet overtuigen. We moeten ze meer bieden dan video’s op Tiktok zo stelt Ayaan Hirsi Ali.

Als we niets meer bieden dan het lege atheïsme is Hirsi Ali bang dat de erosie van de westerse beschaving verder zal gaan. Gelukkig is er geen reden om op zoek te gaan naar een nieuwe manier van medicatie en mindfulness, want de oplossing is er al. Het geloof in Jezus Christus heeft alles om de leegte van de wereld te vervullen.

Dat is waarom ze in de laatste alinea van haar artikel schrijft: “Daarom beschouw ik mezelf niet langer als een afvallige moslim, maar als een vervallen atheïst. Natuurlijk heb ik nog veel te leren over het christendom. Ik ontdek elke zondag een beetje meer in de kerk. Maar ik heb tijdens mijn eigen lange reis door een wildernis van angst en zelftwijfel ingezien dat er een betere manier is om met de uitdagingen van het bestaan om te gaan dan de islam of het ongeloof hadden te bieden.”

Wat Leert Dit Ons Als Nederlandse Christenen?

Als Nederlandse christenen kunnen we hiervan leren dat mensen bevrijd lijken te worden door het atheïsme, wanneer ze gevangen zitten in een religie van angst. Dit vervult echter niet de irrationele vraag naar heling en angst voor wat komt na de dood en om het leven door te komen. Allerlei theorieën en wetenschappen proberen deze behoefte te vervullen. Als God echter de ogen opent, zal men inzien dat de schrijver van de Hebreeënbrief gelijk heeft: “Het geloof nu is een vaste grond is der dingen die men hoopt en een bewijs der zaken die men niet ziet” (Hebreeën 11:1).

Bronnen

1 https://unherd.com/2023/11/why-iam-now-a-christian/ 2 https://users.drew.edu/~jlenz/whynot. html

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen