Boekbesprekingen

Hoewel het wetenschappelijke onderzoek inmiddels diverse aspecten van de puriteinse practical divinity heeft geanalyseerd, is er tot nog toe geen studie verschenen die specifiek ingaat op het geloof. Dit bijbelse kernwoord is weliswaar al dikwijls ter sprake gekomen in het kader van spirituele thema’s als de rechtvaardiging, de omgang met Christus en de geestelijke strijd, maar de studie van Hyonam Kim draagt bij aan een verdere ontsluiting van de geestelijke wereld van het puritanisme door haar specifieke focus op de plaats en de betekenis van het geloof. Het is een goede keuze om daarbij de focus te richten op Thomas Goodwin. Weliswaar staat hij meestal in de schaduw van bekende puriteinse vertegenwoordigers als William Perkins, John Owen en John Bunyan, maar hij kan, zoals het biografische hoofdstuk aangeeft, evenzeer als een hoogtepunt van de beweging worden gezien. Terwijl hij voortbouwt op de theologische en spirituele basis van Perkins, werkt hij in zijn omvangrijke oeuvre allerlei pastoraal-spirituele noties gedetailleerd uit en is daarom terecht tot de ‘cream of Puritanism’ gerekend.

De verdienste van Kims onderzoek is allereerst dat het Goodwins geschriften rubriceert. Hierdoor wordt een sterke soteriologische interesse zichtbaar, die de mens in zijn viervoudige geestelijke positie ‒ deze is respectievelijk zonder zonde, gevallen mens, verlost door Christus en verheerlijkt ‒ aandacht geeft binnen de theologische context van Triniteit, verbondstheologie en ordo salutis.

Kim analyseert vervolgens de cruciale betekenis die Goodwin aan het geloof toekent. Terwijl het vooral ongeloof is waardoor Adam de hele mensheid in de zonde meesleept, brengt het voortijdelijke ‘verbond der verlossing’ (covenant of redemption) uitkomst. Daarin hebben Vader en Zoon namelijk niet alleen bepaald dat de verlossing zal plaatsvinden via de heilshistorische weg van kruis en opstanding, maar ook via een heilsordelijke toepassing waarbij het geloof in Christus centraal staat. Als goed orthodox-gereformeerd theoloog beschouwt Goodwin het ‘verbond der genade’ (covenant of grace) als de verschijningsvorm in de tijd van het verlossingsverbond.

Hoewel Gods genade in dit verbond de doorslaggevende factor is, krijgt het geloof als conditie eveneens een onmisbare plaats.

Conditie is echter niet hetzelfde als verdienste, maar wil zeggen dat de mens het geloof beslist nodig heeft om het genadeverbond binnen te gaan en daarin te blijven. De kern van Kims onderzoek analyseert de cruciale rol van het geloof bij de verschillende onderdelen van de heilsorde (order of salvation).

Omdat de mens bij de wedergeboorte het geloof als een soort habitus of kiem ontvangt, kunnen de rechtvaardiging en de daaraan gerelateerde aanneming tot kinderen werkelijkheid worden, terwijl de heiliging eveneens opkomt uit de geloofsverbondenheid met Christus. Het meest pastoraal is Goodwins theologie in haar beschrijving van de rol die het geloof speelt in de praktijk van het geestelijk leven en dan met name in de context van volharding en verheerlijking.

Juist in tegenslagen is het geloof ervoor verantwoordelijk dat de christen steeds sterker op Gods beloften van bescherming en uitkomst leert vertrouwen en daardoor geestelijk geduld ontwikkelt. Rond het levenseinde verzacht het geloof de vrees voor de dood door de aandacht van de christen te richten op Gods toekomstige heerlijkheid. De studie sluit af met de tekening van de ambivalente verhouding tussen een algemeen, niet-zaligmakend en een waar geloof. Terwijl er tussen beide enerzijds een beslissend onder­ scheid is, staat het ware geloof anderzijds op de basis van het algemene.

Kims onderzoek laat helder zien hoe Goodwin voluit recht wil doen aan de cruciale betekenis van het geloof, niet om daarmee de mens een verdienstelijke bijdrage aan het heil toe te kennen, maar om te laten zien dat het een onmisbare schakel is voor zowel de initiële kennis van Christus als voor het totale christenleven. In theologisch kader blijkt het geloof scharnierpunt te zijn tussen Gods soevereiniteit en de menselijke verantwoordelijkheid. Op pastoraal terrein komt een rode draad van de puriteinse benadering aan het licht. Deze wilde niet alleen Gods genade accentueren, maar gemeenteleden ook bewaren voor geestelijke passiviteit door hen in te schakelen bij zowel de heilsaanvaarding als het totale christenleven. Volgens Goodwin is hier geen sprake van een conflict, want de menselijke geloofsactiviteit staat volledig in het overkoepelende kader van Triniteit, verbond en ordo salutis.

Kims onderzoek brengt ons een stap verder in de ontsluiting van de puriteinse pastorale theologie. En dat is alleen maar toe te juichen, want juist op dit terrein heeft het puritanisme aanzienlijke invloed uitgeoefend op latere tijden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen