Boekbesprekingen

Joseph Blenkinsopp (geb. 1927) is een prominent oudtestamenticus en emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Notre Dame (VS). Een van de focuspunten in zijn onderzoek is de ontwikkeling van de bijbelse literatuur en het jodendom in de Babylonische en Perzische periode (de zesde tot en met de vierde eeuw voor Christus). Dat is ook het overkoepelende thema van deze bundel, waarin vijftien artikelen zijn opgenomen.

Slechts drie daarvan werden niet eerder gepubliceerd; de overige artikelen zijn eerder verschenen (tussen 1991 en 2014) en hier ongewijzigd herdrukt. De volgende selectie kan een indruk geven van de onderwerpen die aan bod komen en van Blenkinsopps visie op het Oude Testament en het vroege jodendom.

In het tweede artikel vraagt Blenkinsopp zich af hoe het komt dat Jesaja 40–48 zo nadrukkelijk spreekt over Jahwe als schepper. Hij acht het niet waarschijnlijk dat dit, zoals wel gedacht wordt, te verstaan is tegen de achtergrond van het zoroastrisme. Eerder is het zo dat de auteur van Jesaja 40–48 reageert op de ideeën die er in Babylon leefden over Marduk als schepper en heerser van de wereld.

In het vierde artikel poogt Blenkinsopp aannemelijk te maken dat, na de verwoesting van Jeruzalem in 587 voor Christus, de oude cultusplaats Bethel opnieuw een belangrijk centrum van eredienst werd. Toen vervolgens in de vroege Perzische periode zadokitische priesters uit de ballingschap terugkeerden en de eredienst in Jeruzalem weer opstartten, leverde dat spanningen op met de aäronitische priesters die in Bethel dienden.

Het zevende artikel is gewijd aan de aard en de status van de wet die Ezra hanteerde (zie Ezra 7). Het lijkt erop dat deze wet min of meer de inhoud had van de wetsteksten die nu in de Pentateuch te vinden zijn.

Volgens een prominente theorie is dit corpus ontstaan vanuit een compromis tussen verschillende fracties in het vroege jodendom—vandaar de inhoudelijke verschillen tussen ‘Deuteronomistische’ en ‘priesterlijke’ gedeelten. Dat compromis zou zijn bereikt onder invloed van de Perzische overheid (Reichsautorisation). Blenkinsopp vindt dit een aantrekkelijke theorie, hoewel hij er ook wat vragen bij heeft.

Andere onderwerpen die aan de orde komen zijn onder andere de rol die continuïteit en discontinuïteit met het verleden speelden in de identiteitsvorming van het vroege jodendom, de beperkte intellectuele activiteit buiten de religieuze sfeer (in contrast met het oude Griekenland), en de functie die de waarschuwingen tegen de ‘vreemde vrouw’ in Spreuken 1–9 hadden in de tijd van Nehemia (vgl. Neh. 6:18–19; 10:30; 13:28–29).

Blenkinsopp toont zich een meester in het openen van nieuwe gezichtspunten en het interpreteren van de bijbeltekst in het licht van buitenbijbelse gegevens. Hoewel hijzelf de eerste zal zijn om te erkennen dat veel onzeker blijft, draagt hij allerlei zaken aan die het overdenken waard zijn. Zijn werkwijze verraadt een grote vertrouwdheid met het Oude Testament zelf, de (historischkritische) bijbelwetenschap, de literatuur en archeologie van het Oude Nabije Oosten en de klassieke wereld.

Boeiende lectuur dus, die echter vooral gericht is op de academie. Deze bundel biedt weinig wat (direct) nuttig is voor het werk in de pastorie; voor iets als bijbelse theologie heeft Blenkinsopp bijvoorbeeld nauwelijks aandacht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen