Met Raad En Daad

NEDERLANDSE SLAUENHANDEL

Tot mijn grote schrik vertelde mijn buurvrouw mij dat juist Nederland destijds heel actief bij de handel in slaven betrokken is geweest. Is dit werkelijk zo?

Antwoord: Helaas ja. In 1441 begonnen de Portugezen met de handel in slaven die uit Afrika werden gehaald en in Noord- en Zuid-Amerika verkocht. De Nederlanders verhandelden vanaf 1625 slaven. Wereldwijd werden tussen 1700 en 1850 meer dan 21.000.000 slaven verhandeld. Daarvan zijn ruim een half miljoen slaven in Nederlandse scheepsruimen getransporteerd. Het is ook zo dat Nederland bij Suriname en de Nederlandse Antillen betrokken is geraakt vanwege de op slavenarbeid gebaseerde plantageeconomie. In Suriname en de Nederlandse Antillen, maar ook in Nederland, wonen nu de nakomelingen van de Nederlandse slavernij. In 1863 werd de slavernij door Nederland officieel afgeschaft.

POTLOOD?

Ik verbaas me vaak over onze woorden. Waarom heet een potlood geen schrijfstift? Er is immers geen potje met lood gevuld! Dan zou een vulpen ‘potinkt’, of beter nog: ‘zakinkt’, moeten heten!

Antwoord: Dat woord potlood bestond al eeuwen voor die houten schrijfstiften werden uitgevonden. Het betekende gewoon: grafiet, en dat is het nog volgens de grote woordenboeken. Er bestaat zelfs een werkwoord ‘potloden’, dat slaat op het poetsen (bijv, van die ouderwetse kacheltjes) met grafietpoeder. Dat mineraal grafiet werd sinds zijn ontdekking in 1664 al in Engelse pottenbakkerijen gebruikt om er o.m. vuurvaste smeltkroezen van te maken. Daar komt die aanduiding ‘pot’ vandaan. Doordat het grafiet destijds voor een soort lood werd aangezien, sprak men van lood. Nu is er in de 17 de eeuw nog, bij gebrek aan beter, met écht loden stiften gekrast. Maar met grafiet bleek het ineens veel beter te gaan en als men die soort lood in een smal houten kokertje deed, kon je veel mooier schrijven en tekenen. Zo kreeg de nieuwe uitvinding de naam ‘potloodpen’. Grafietpen zou beter zijn geweest, maar potlood was toen de algemeen bekende benaming voor het grafiet. De laatste lettergreep(pen) is later afgesleten, zoals wij bij vulpenhouder gemakshalve de houder weglaten, en sindsdien hielden wij ons potlood over.

WIE IS JAN MODUUL?

Wie of wat is ‘de modale werknemer’ ? Dat begrip duikt telkens op bij bezuinigingen, prijsverhogingen en sociale wetten.

Antwoord: Niet een ‘gemiddelde arbeider’ of ‘doorsnee inkomenstrekker’, zoals velen menen, maar: een werknemer met twee kinderen beneden de 16 jaar en een loon dat juist beneden de premie-inkomensgrens van de verplichte ziekenfondsverzekering ligt. Men kiest zo’n gezin vaak als voorbeeld, omdat het statistisch bezien zo’n veel voorkomende situatie weergeeft. Modus is in de statistiek namelijk de meest voorkomende waarde van een variabele grootheid die door allerlei toevallige oorzaken niet gelijk blijft.

STAKENDE KASTANJE

Vijftien jaar geleden stak ik een kastanje in de grond en daar is een prachtboom uit gegroeid, die elk jaar veelbelovend in bloei staat. Maar als de vruchten knikkergroot zijn, vallen ze af.

Antwoord: Gezien uw brief staat deze boom alleen in uw tuin. Als ze daar geen goed stuifmeel voortbrengt vindt er geen bevruchting plaats. Zijn er andere kastanjebomen in de buurt dan lukt het nog, maar indien de bevruchting ontbreekt, zwellen de jonge vruchtjes niet op en vallen ze spoedig af. Dat komt vaker voor bij kastanjes.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen