Vijf keer ‘alleen’
De kern van de Reformatie wordt vaak samengevat in vijf zogenaamde sola’s. Het zijn vijf uitdrukkingen die met (een verbuiging van) het Latijnse woord solus beginnen. Dat woord betekent ‘alleen’. Er is in de loop van de geschiedenis blijkbaar (te)veel bij gekomen, waardoor de nadruk weer moet worden gelegd op wat ‘alleen’ is. De eerste drie sola’s zijn de uitgangspunten van de Reformatie: Schrift, geloof en genade. De laatste twee sola’s geven samenvattend aan waar het om gaat: Christus en Gods eer.
Sola scriptura
Hoeveel van uw en jouw opvattingen blijven overeind als u gevraagd wordt: ‘Waar staat dat in de Schrift?’ Het is de vraag die Luther in zijn tijd de Roomse Kerk voorhield bij tal van opvat- tingen. Hij moest concluderen dat niet ‘alleen’ de Schrift de norm was, maar dat het gezag van de traditie en van de paus even belangrijk was. In zijn eigen leven probeert hij al zijn opvattingen te onderwerpen aan de Schrift. Zo spreekt hij ook op de Rijksdag in Worms in 1521: ‘Ik herroep niet, tenzij u me uit de Schriften van mijn dwaling kunt overtuigen’. Alleen de Schrift heeft het voor het zeggen.
Een christen onderwerpt zich ook eerbiedig aan de Schrift. Calvijn stelt dat het verschil tussen de Reformatie en het rooms-katholicisme is, dat de eerste zich onderwerpt aan het Woord en dat de tweede over het Woord van God regeert. Hoe functioneert het Woord van God in uw leven? Bevestigt het uw eigen gelijk, of toetst u uzelf er keer op keer aan? Zoek je bid- dend en worstelend wat de Heere te zeggen heeft in Zijn Woord? Is uw belijdenis en bevinding naar de Schriften? De Schrift was voor Luther en Calvijn het enige houvast. Alleen dat geeft hoop. De dichter van Psalm 119 zingt het driemaal: ‘Op Uw Woord heb ik gehoopt’ (Ps. 119:81, 114 en 147). Zegt u het hem na?
Sola fide
Hoe kunt u bestaan, wanneer God recht spreekt? Gods gerech- tigheid eist dat de zonde gestraft wordt. Moet je dan eerst rechtvaardig zijn om te kunnen en mogen geloven? Maar niemand zal toch rechtvaardig zijn voor Gods aangezicht? (Ps. 143). Het is Luthers worsteling: ‘Ondanks dat ik als monnik onberispelijk leefde, voelde ik mijzelf toch een zondaar voor God en werd zeer gekweld door mijn geweten. Ik durfde niet te hopen dat ik door mijn voldoening aan God Hem op enige wijze zou kunnen verzoenen’.
Hoe kan hij ooit voldoen aan Gods gerechtigheid? Hij zegt het: ‘Ik haatte dat woord ‘gerechtigheid’: het vervloekte en verdoemde mij’. Dan stuit hij op Romeinen 1:17: ‘Want de rechtvaardigheid Gods wordt in hetzelve (= het Evangelie) geopenbaard uit geloof tot geloof; gelijk geschreven is: maar de rechtvaardige zal uit het geloof leven’.
Hoe kan de gerechtigheid in het Evangelie geopenbaard worden? Leeft de recht- vaardige niet uit de werken? Luther leert het uit Psalm 31: ‘Help mij uit door Uw gerechtigheid’ (Ps. 31:2). Gods gerechtig- heid is geen eis waaraan je moet voldoen met goede werken, maar is een gave. Deze genadegave wordt ontvangen door het geloof in Christus. Door het geloof alleen bent u rechtvaardig.
Hebt u het woord van de Heere Jezus, zoals Hij tot Jaïrus sprak, verstaan: ‘Vrees niet, geloof alleenlijk’? (Luk. 8:50).
Sola gratia
‘De vrolijke ruil’ noemt Luther het als een zondaar gerechtvaardigd wordt. Het is niet de kerk of de sacramenten die het heil aan zondaren schenkt. Het is vrije genade alleen als Christus de zonden van een mens overneemt en Zijn gerechtig- heid aan de zondaar schenkt. Genade is de enige grond voor de zaligheid. Niet het werken of meewerken van de mens levert een bijdrage. De schuldige en veroor- deelde mens, die zijn vonnis aanvaardt en afwacht, weet wat het betekent om van genade afhankelijk te zijn: ‘Gena, o God, gena…’. Genade is de gunst van de Heere, die Hij aan verloren zondaren wil bewijzen. Het Evangelie verkondigt deze genade aan schuldigen. Luther schrijft: ‘Alleen wie aan zichzelf wanhoopt, is geschikt om genade te verkrijgen’. In stelling 62 zegt Luther: ‘De ware schat der Kerk is het heilig Evangelie van de heerlijkheid en genade van God’. Gelijk voegt hij er in stelling 63 aan toe: ‘Maar deze schat is natuurlijk zeer gehaat, want daardoor worden de eersten tot laatsten’. Hier klinkt de lofzang van Maria door. Genade betekent dat armen met goederen worden vervuld, maar rijken leeg worden weggezonden. Genade is het meest centrale woord van de Reformatie. Bent u al geschikt gemaakt voor genade?
Solus Christus
‘Want ik heb niet voorgenomen iets te weten onder u dan Jezus Christus en Dien gekruisigd’, zo schrijft de apostel Paulus (1 Kor. 2:2). Het ging hem om Christus alleen. Luther heeft het geleerd in zijn leven. Niet de heiligen, niet de goede werken, niet Maria, maar Christus alleen. In het klooster in Erfurt wees zijn biecht- vader Johann von Staupitz de jonge monnik er al op in zijn aanvechtingen: ‘Zie op de wonden van Christus’. De Schrift bracht Maarten tot de genade door het geloof in Christus.
Het stempelt Luther in zijn omgang met de Schrift. De Schrift predikt Christus en we moeten kloppen op de deur van de tekst, totdat Christus opendoet. Eerder hebben we de tekst niet begrepen. Het stempelt Luther ook in zijn prediking. Verlossing is er door Christus alleen. Onze eigen werken of de voorbede van anderen helpen niets.
‘Zijt gij tevreden met Mijn Lam?’ Het was de vraag van de Heere aan Kohlbrugge. God heeft Zichzelf een Lam voorzien! Christus, de Gezalfde door de Vader, heeft de weg gebaand. Alleen Hij is de Weg, de Waarheid en het Leven (Joh. 14:6). Is het Lam van God voor u genoeg?
Soli Deo Gloria
‘Alleen aan God de eer’. In sommige kerken staat deze tekst op het orgel. Bach schreef het aan het einde van elk muziek- stuk. Is het ook de samenvatting van uw en jouw leven? In alle dingen is het Calvijn te doen om de eer van God. Als Schepper heeft de Heere ons geschapen om Hem te eren. Het is de oproep die in de Bijbel steeds klinkt: ‘Geeft de HEERE de eer Zijns naams’ (Ps. 29:2). Eren we Hem in ons leven? Calvijn stelt dat we de Heere van Zijn eer beroven als we Zijn Woord niet geloven. Ons ongeloof berooft God van Zijn eer. Is dat wat u pijn doet en verdriet geeft? Dat u de roeping en opdracht die tot ieder komt niet kunt beantwoorden? Het is de Zoon van God Die Zijn Vader voor het eerst en als enige op aarde wer- kelijk alle eer heeft gegeven. Hij zegt het: ‘Ik heb U verheerlijkt op de aarde’ (Joh. 17:4). Daarom is er hoop en verwachting voor zondaren, die alleen zichzelf kunnen bedoelen. Het werk van de Zoon is vol- tooid en daarom kan Hij met grond en recht pleiten voor al de Zijnen. Zij zullen straks eeuwig instemmen met deze lofzang: ‘De lof en de heerlijkheid en de wijsheid en de dankzegging en de eer en de kracht, en de sterkte zij onze God in alle eeuwigheid!’ (Openb. 7:12).
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 27 oktober 2022
De Saambinder | 24 Pagina's

Bekijk de hele uitgave van donderdag 27 oktober 2022
De Saambinder | 24 Pagina's