‘Dit is een oorlog om ons bestaansrecht’

De laatste maand zagen we een ongekende opvlamming van het conflict tussen Hamas en Israël. Hoe heeft u de afgelopen tijd ervaren?

’Uiteraard was het erg zwaar voor Israël, en ook voor ons op de ambassade. In de eerste week na de aanval heb ik geen nacht geslapen, omdat ik telkens moest denken aan wat er gebeurd was bij vrienden van mij. Israël is een klein land, als je 1400 dodelijke slachtoffers en +/- 240 gegijzelden hebt, raakt dat heel veel mensen. Vrienden van ons zijn naar begrafenissen geweest. De opa van Ofir Engel die werd ontvoerd, ken ik al jaren. We werkten samen onder president Shimon Peres. Hij was altijd bezig met sociale initiatieven om minderheden, zoals de Arabieren, te helpen. En nu is zijn kleinzoon gegijzeld in Gaza… De 7 ^de oktober was echt een zwarte zaterdag. Het was Simchat Torah (Vreugde van de wet), de laatste dag van het Loofhuttenfeest. Maar de vreugde veranderde in verdriet, ontzetting en rouw. We realiseerden ons niet direct de grote schaal van deze aanval. In het verleden waren het vaak kleine groepjes van aanslagplegers die Israël binnendrongen, maar nu waren het er rond de 3000. Na de oorlog zullen we zeker gaan onderzoeken hoe dit ondanks alle veiligheidsmaatregelen kon gebeuren. Omdat het een grote feestdag was, kostte het ons meer tijd om te reageren en de troepen en luchtmacht in paraatheid te brengen. Daar hebben we een erg hoge prijs voor betaald.’

Hoe duidt u de context van deze terreuraanval van Hamas?

‘In 2005 besloot Israël om zich los te maken van Gaza. We hebben het gebied verlaten en hebben ook 8000 Israëliërs die daar woonden geëvacueerd. Dus als er nu stemmen opgaan die stellen dat Israël Gaza bezet hield: daar is geen sprake van, juist omdat we ons helemaal uit de Gazastrook hebben teruggetrokken. Daarna hebben we Gaza overgedragen aan de Palestijnse autoriteit. Zoals we weten, verloren zij in 2007 helaas de controle over het gebied. Hamas nam die over. Afgelopen 7 oktober handelde Hamas barbaars en gewelddadig, maar daarin heeft het heeft al een lange geschiedenis, ook ten opzichte van de Palestijnen. Sinds 2007 zijn er meerdere opflakkeringen van het conflict geweest. De Israëlische burgers in de gebieden nabij de Gazastrook kunnen zo niet in veiligheid leven. Om de zoveel jaar, dat hangt van Hamas af, zijn er aanvallen en moeten wij reageren. We leven met die voortdurende dreiging dichtbij ons.

Israël heeft de plicht, net als ieder land, allereerst de eigen burgers beschermen. En ik denk dat we dezelfde mogelijkheden verdienen als anderen, dat al onze burgers zich veilig kunnen voelen in hun huizen. Je eigen huis is de veiligste plek die je hebt. En nu hebben we 200.000 mensen uit hun huizen moeten evacueren, ook omdat we op het noordelijke front met Hezbollah in Libanon moeten letten.’

Hoe is de houding van de bewoners van de kibboetsen in het zuidwesten?

‘De overgrote meerderheid van de kibboetsen vlakbij de Gazastrook steunt het streven naar vrede met de Palestijnen. Ze hadden in het verleden goede verhoudingen met de burgers van Gaza. Maar daarbinnen is echter sprake van een terroristische organisatie die een dichtbevolkt gebied controleert. Bovendien het gebied zelf en de burgers erbinnen gebruikt als menselijk schild. Dat betekent voor Israël een intens dilemma. Israël tolereerde Qatarese financiële steun aan de Gazastrook, zodat daarmee de infrastructuur en economie opgebouwd konden worden. Maar in plaats van het voor de eigen burgers te gebruiken, benutte Hamas de steun voor militaire infrastructuur zoals tunnels en raket installaties. En die brengen ze soms weer onder in civiele en humanitaire infrastructuur, zoals scholen en ziekenhuizen.’

En toen kwam 7 oktober…

‘De horror-beelden van wat er in de kibboetsen op die dag is gebeurd, zijn niet te bevatten. Ongelooflijk. Hele families zijn vermoord en hun huizen verbrand. Op donderdag 9 november ben ik in de Portugese synagoge in Amsterdam voor de herdenking van de Kristallnacht. Sinds de Holocaust hebben we zulke verschrikkingen niet meer gezien.

Voor ons zijn de levens van individuele mensen heel veel waard. Niet voor niets zeggen we: “Het redden van een ziel is alsof je de hele wereld redt”. Tot op dit moment, bijna een maand na de aanval, zijn er lichamen die we niet konden identificeren. Kun je je voorstellen wat Hamasterroristen daarmee hebben gedaan? Israël heeft daarom geen andere keuze dan in te zetten op de volledige vernietiging van Hamas. Het primaire doel is deze bedreiging van onze grenzen en van onze burgers te elimineren. Daarnaast willen we natuurlijk alle gegijzelden bevrijden. We doen dat met alle benodigde voorzorgsmaatregelen om burgerslachtoffers te voorkomen. Zo roepen we de burgers in Gaza op om naar het zuiden te gaan, waar veilige plaatsen zijn. Maar intussen verhindert Hamas dat de eigen mensen hun leven kunnen redden.’

In de Nederlandse media is er weinig aandacht voor het feit dat de aanvallen van Hamas op Israël nog steeds doorgaan.

‘Dat klopt. Iedere dag gaan de sirenes af omdat er raketten onderweg zijn naar Israël. Iron Dome is een goede technologie, maar houdt niet 100% tegen. Ouders kunnen hun kinderen niet naar school sturen en altijd is er bezorgdheid. Helaas hebben de media een erg kort geheugen. Daarom tonen we nu ook de vreselijke afbeeldingen van de aanval van 7 oktober; meestal doen we dat niet. Nu roepen veel mensen uit Europa op tot een staakt-het-vuren. Maar wat bedoelen ze daarmee? Een staakt-het-vuren is een optie wanneer twee legers met elkaar vechten in een reguliere oorlog. Maar met zo’n oproep op dit moment zeg je feitelijk dat Hamas kan voortbestaan en maak je het mogelijk dat ze kunnen doorgaan met hun terreuractiviteiten. Dat is het gevolg wanneer je nu niet de missie voltooit om Hamas volledig te vernie-tigen. Daarmee staat ook de toekomst van de Gazastrook op het spel.’

Het eigenaardige van het conflict in het Midden-Oosten is dat het bij Nederlanders veel emoties oproept. Oplaaiend geweld tussen Hamas en Israël roept ook tegenstellingen op in onze samenleving. Wat krijgt u daarvan mee?

‘Dat het ook hier hevige emoties oproept, merken we bijvoorbeeld aan de demonstraties die hier op de straat voor de ambassade worden gehouden. Dat is niet alleen in Nederland zo, maar in de hele Westerse wereld. Op een bepaalde manier willen velen blijkbaar niet dat wij deze oorlog winnen. Maar het is belangrijk om te verduidelijken dat we nu niet te maken hebben met het Israël-Palestinaconflict. De bedreiging van Hamas is namelijk ook een bedreiging voor de Palestijnen. Want laten we even terugkijken: Israël en Saoedi-Arabië waren vergevorderd in onderlinge vredesbesprekingen. Ook hebben we de Abrahamakkoorden gesloten met andere Arabische Golflanden. Dat droeg allemaal bij aan het normaliseren van de verhoudingen tussen Israël en de Arabische wereld. Echter, door de aanval van Hamas zijn de verhoudingen nu weer op scherp komen te staan.’

Wat vindt u van de demonstraties tegen Israël?

‘Ik begrijp heel goed dat je volgens de Nederlandse Grondwet het recht hebt om te demonstreren. Tenzij natuurlijk de wet overtreden wordt en er bijvoorbeeld wordt opgeroepen tot de vernietiging van Israël, of de terreur van Hamas wordt gesteund. Maar de meeste protesten worden gepresenteerd als ‘pro-Palestina’-demonstraties en zijn dus toegestaan. Wanneer je echter gaat luisteren naar de leuzen en de borden leest, hoor je ook “From the river to the sea” en zie je ook Hamas-vlaggen. Dat vind ik problematisch.’

‘Het grootste punt is dat niet iedereen in de Europese samenleving goed geïnformeerd is. We weten dat de Holocaust hier in Europa plaatsgevonden heeft. En daarna richtte het Joodse volk de staat Israël op. Maar het is een misvatting om te denken dat 1948 het begin van de Joodse geschiedenis in Israël is. Men gaat dus niet terug naar de 3000-jarige geschiedenis en de Israëlische verbondenheid met het land. Het blijkt niet makkelijk om dat beeld recht te trekken.’

Er is niet alleen een gebrekkige kennis van de geschiedenis…

‘Na het nieuws van de aanval op het al-Ahliziekenhuis in Gaza op 17 oktober was er hier voor de ambassade een spontaan en gewelddadig protest. Daarom zeg ik tegen de media: publiceer niet zomaar de cijfers van het Health Ministry van Gaza. Dat staat onder controle van Hamas. Verifieer de bronnen voordat je publiceert en schets het echte beeld. Niet alleen hier ging het mis, maar ook de New York Times en de Washington Post stelden dat Israël het ziekenhuis aangevallen had, terwijl later bleek dat het waarschijnlijk een mislukte raketlancering van Islamitische Jihad was.’

‘Het blijft dus nodig om dingen uit te leggen. Er is een sterke connectie tussen Israël en Nederland. Door die sterke band vinden mensen ook dat ze ons mogen bekritiseren. Ik ben niet tegen kritiek, maar je moet wel het bredere plaatje begrijpen. Dat wat nu in onze regio gebeurt, kan eenvoudig naar Europa overslaan. Op sociale media zag ik bijvoor-beeld dat iemand de data van aankomende vluchten vanuit Tel-Aviv op Schiphol publiceerde en daarbij opriep om naar Schiphol te komen en te voorkomen dat die mensen Nederland binnenkomen.’

U bedoelt de houding van: Nederland is geen partij in het conflict, dus…?

‘Precies. Wees niet naïef. Dat meen ik oprecht. Want als je de krachten van de vrije Westerse wereld niet bundelt tegen terreur, dan zal die terreur ook naar jou toekomen. Vergis je niet, Hamas is zoals ISIS, dus we moeten ze op dezelfde manier behandelen. Dat is geen kwestie van of je voor of tegen de Palestijnen bent. We hebben betrouwbare partners nodig om tot een oplossing voor de Palestijnen te komen.’

Nederlanders hebben nogal eens de neiging om te kiezen voor degenen die zich in een conflict het meest succesvol als slachtoffers weten te presenteren. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog lag de sympathie bij Israël. Op dat punt is de publieke opinie gekanteld.

‘Die eigenschap herken ik. Sommige politici, niet van de SGP overigens, zijn eerlijk genoeg om me te vertellen dat hun ouders, van wie sommigen een belangrijke rol bij de oprichting van die partijen speelden, sterk pro-Israël waren. Maar, zeggen ze dan, als jonge generatie kijken wij vanuit een ander perspectief en bekritiseren we Israël.

Als je in Israël vraagt naar de relatie met Nederland zal men in het algemeen antwoorden dat Nederland een goede bondgenoot is. Nederland vertegenwoordigde Israël bijvoorbeeld bij de Sovjet-Unie, na de Zesdaagse oorlog in 1967. Maar het hoogste percentage Joden dat in de Holocaust in West-Europa werd vermoord, was ook hier, in Nederland. Meer dan 80% van de Joodse Nederlanders overleefde de oorlog niet.’

Is de opinie in ons land gekanteld vanaf het moment dat Israël de bovenliggende partij in het conflict met de Palestijnen werd?

‘Ik heb onderzocht wanneer die verandering in houding begon. Ik denk dat de kentering kwam na de Libanonoorlog in 1982. Eerst waren wij de kleine David tegenover de verenigde Arabische landen. Vandaag zijn wij in de ogen van velen Goliath geworden en lijken zij meer op David.’

Mogelijk is er in Nederland sprake van een ‘zwijgende meerderheid’ die Israël steunt?

‘Misschien, ja. Demonstreren is geen onderdeel van het karakter van alle Nederlanders. Ook ervaren we veel steun en solidariteit vanuit het Nederlandse volk. Een paar weken terug was er veel bezorgdheid in de Joodse gemeenschap in Amsterdam. Mensen haalden hun mezoeza aan de deurpost weg. En sommige medewerkers van de ambassade verhuisden naar andere buurten. Je kunt je 80 jaar na de Holocaust haast niet voorstellen dat er nog een keer zoiets kan gebeuren. Soms denk ik dat het beleid van Nederland té gebalanceerd is. Veel Nederlandse politici streven ernaar om een balans te vinden. Maar, zo vraag ik me af, vergeet je dan soms niet dat Hamas een terreurorganisatie is? En ons leger is het leger van een democratisch land dat zijn burgers wil beschermen. Je kunt die twee niet één-op-één met elkaar vergelijken. Dat is ook wat ik hier aan het ministerie van Buitenlandse Zaken uitleg: dit is een oorlog om ons bestaansrecht. Het is geen luxe en we hebben er niet voor gekozen. Maar we moeten winnen om te overleven. Wanneer we spreken over ‘nooit weer’, is dat onze inzet en verplichting. Tot nu toe neemt de Nederlandse regering echter een duidelijke positie in, en ik hoop dat dat zo blijft.’

Kan het in de kritiek op Israël ook meespelen dat wij hier al bijna 80 jaar geen oorlog meer gekend hebben in ons land?

‘Dat zou zeker kunnen. Er was afgelopen avond in Amsterdam een concert voor de vrede, waarvoor ik was uitgenodigd. In mijn antwoord gaf ik aan dat ik nu niet naar een concert voor de vrede kan komen, tenzij het ook een veroordeling van terrorisme inhoudt. Natuurlijk willen we vrede, maar dit is een tijd van oorlog tegen het terrorisme. Vrede lijkt nu ver weg van ons. Dit is de tijd voor een duidelijke stem tegen terreur, want die vormt een bedreiging voor zowel Arabieren als Joden. Je kunt niet zó gebalanceerd zijn dat je daar niet meer tegen mag strijden.’

Naast de kritiek is er ook steun voor Israël. Is die steun belangrijk voor u?

‘Absoluut. We hebben heel veel brieven en telefoontjes uit heel Nederland gekregen. Als mens kun je niet naar deze horror kijken zonder op zijn minst sympathie of solidariteit te tonen. Er zijn ook veel solidariteitsbijeenkomsten door heel Nederland, in Veenendaal, in Urk en in Dordrecht. Uiteraard waarderen we dat en participeren we erin om onze dankbaarheid daarvoor te tonen. Ik was ook aanwezig bij de minuut stilte in het parlement, met minister-president Rutte en alle parlementariërs. Het is belangrijk dat zulke bijeenkomsten georganiseerd worden.’

Nederland had vanaf de 17 e eeuw een omvangrijke Joodse gemeenschap. Veel sporen daarvan zijn vandaag de dag nog steeds te zien. Er is meer aandacht gekomen voor het Joods cultureel erfgoed. Hoe bent u daarbij betrokken?

‘Een van mijn opdrachten is om het Joodse leven in Nederland te herstellen en te bevorderen. Er is nu een mooie gemeenschap, maar we herdenken wel dat er 102.000 vermoord werden in de oorlog. En veel anderen zijn na de oorlog vertrokken. Altijd wanneer ik plaatsen bezoek, ga ik naar de synagoge, of de plek waar de synagoge gestaan heeft en waar dan nu een gedenkteken is. Naast het herdenken van de Holocaust proberen we ook het Joodse leven te laten herleven. In deze tijd is dat moeilijker vanwege de oorlog, maar ook vanwege de opkomst van antisemitisme. Ik werk samen met verschillende organisaties en parlementariërs die wetgeving maken om antisemitisme te bestrijden. Pas ben ik met alle ambassadeurs in Nederland een dag in het Joods museum in Amsterdam geweest, om met hen het Joodse leven in Nederland te bekijken.’

‘We doen ook veel binnen het Yad Vashem-programma, het herdenken van de rechtvaardigen onder de volkeren. Door heel Nederland zijn we daarmee bezig. We hebben een speciaal programma voor scholen om les te geven over Israël en de Joodse gemeenschap. Dat gaat niet alleen over de Holocaust, maar ook over het Joodse leven zelf. Het Joods museum laat ook het Joodse leven in Nederland van voor de Holocaust zien. Ik was een tijd terug in Houston, in Texas. De Joodse gemeenschap daar is groot, bloeiend en rijk. De gemeenschap hier in Nederland voelt nog steeds het trauma van de Tweede Wereldoorlog. Er zijn verschillende kleine gemeenschappen door het land heen en natuurlijk de grotere gemeenschap in Amsterdam. Mijn missie is om de steun van de staat Israël naar hen over te brengen, in het bijzonder in tijden met grote zorgen, zoals deze maanden.’

Het blijven herdenken van de Holocaust is van belang, zo merken we.

‘Dat klopt. Veel jaren heb ik als diplomaat in Latijns-Amerika doorgebracht. Toen ik daarna hierheen verhuisde, dacht ik: “Hier heeft de Holocaust echt plaatsgevonden. Er zal hier wel veel meer kennis en bewustzijn van zijn dan in Latijns-Amerika”. Maar recente onderzoeken laten zien dat een op de drie jongeren twijfelt of de Holocaust wel echt plaatsgevonden heeft. Dat komt voor een deel ook omdat iedere school hier zelf zijn onderwijsprogramma kan bepalen. Er zijn scholen die ervoor kiezen om dit thema niet te bespreken, omdat het conflicten in de klas kan veroorzaken. Dan bespreken ze alleen de militaire geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Die is ook belangrijk, maar toch niet het hele verhaal.’

U woont al een tijdje in Nederland. Wat valt u op in het dagelijks leven?

‘Ik wens dat we in de toekomst ook in Israël meer fietsen dan auto’s zullen hebben, dat geeft een rustiger atmosfeer. Verder is alles erg ontwikkeld en professioneel. Ook is de scheiding tussen werk en privé veel sterker dan ik in Latijns-Amerika gewend was. Toen ik hier net aangekomen was, belde ik om acht uur ‘s avonds een loodgieter, omdat ik nog ergens een vraag over had. Hij pakte de telefoon op en vroeg of het urgent was en of het anders morgen besproken kon worden. Toen realiseerde ik mij dat tijd voor het gezin erg belangrijk is in Nederland. De tijd dat mensen op hun werk zijn, doen ze echter wel hun best. Ook zijn de musea hier geweldig. Onlangs ben ik in het Kröller-Müller geweest, in het nationale park De Hoge Veluwe. Prachtig. Daarnaast is het onderwijssysteem in Nederland goed. Er zijn ook nog enkele Joodse scholen.

Nederlanders en Israëliërs zijn daarnaast erg directe mensen. Dat heeft zo zijn voor- en nadelen. En in vergelijking met Nederland zijn wij ook een klein land, maar gelukkig hebben we in Israël wel een aantal echte bergen.’

Hoe denkt u over de toekomst van Israël en de verhouding met Nederland?

‘Ik ben optimistisch gestemd. Er zijn uitdagingen, bijvoorbeeld op het gebied van water en energievoorziening. Juist op die terreinen werken we veel samen. Onlangs nog waren er vier handelsmissies over en weer. We hebben Groningen en de haven van Rotterdam bezocht. We moeten nieuwe energiebronnen vinden. De noodzaak ervan blijkt ook uit het conflict tussen Rusland en Oekraïne. En verder wordt er veel medische technologie samen ontwikkeld. De agrotechnologische samenwerking was in het verleden al sterk en zal dat in de toekomst ook zijn.

Daarnaast willen we uiteraard graag meer toeristen. Toerisme is nog steeds een belangrijke bron van inkomsten voor Israël. Wat betreft de toekomst van Israël vormt het regime in Iran de grootste bedreiging. Achter de activiteiten van Hamas en Hezbollah zien we Iran, wat er financieel en militair de belangrijkste sponsor van is. Belangrijk om te onthouden is wel dat we nooit een conflict hadden met het Iraanse volk. Toen ik 13 jaar was, ben ik voor mijn Bar Mitzvah met de familie naar Teheran geweest. Mijn vader werkte toen in Iran in de voedselindustrie. Dat was in 1977, dus vóór de revolutie. Toen was het een mooi land, Teheran was als Rome en de mensen waren erg hartelijk. Ook het Iraanse volk lijdt onder dit regime. Toch heeft Nederland diplomatieke relaties met Iran. Uiteraard met goede bedoelingen, maar pas op voor naïviteit, zou ik zeggen. Iran is geen betrouwbare bondgenoot in de internationale verhoudingen, maar manipuleert voortdurend.’

Dit interview verschijnt in de donkere dagen kort voor Kerst. Begin december viert u het Chanoekafeest, waarin het licht centraal staat. Heeft u tegen deze achtergrond een boodschap voor de lezers?

‘Chanoeka en Kerst vertellen allebei het verhaal van een wonder. Chanoeka is het wonder dat de tempel verlicht kon worden met een hele kleine hoeveelheid olie. In het bijzonder vandaag de dag, nu we moeilijkheden tegemoet zien in het Midden-Oosten maar ook hier in Europa, is het goed daar bij stil te staan. Ik wens uw lezers en iedereen dat Chanoeka en Kerst het nieuwe licht en de wonderen die we nodig hebben voor een vredig 2024 zullen symboliseren. Hopelijk komt die vrede snel.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen