Dogmatiek

Sinds de oprichting in 1998 heeft Craig Bartholomew een leidende rol gespeeld bij het Scripture and Hermeneutics Seminar.

Deze onderzoeksgroep zoekt naar manieren om, juist ook in academische setting, de Bijbel zo te interpreteren dat daarin Gods stem voor vandaag (weer) gehoord wordt. In het hier besproken boek maakt Bartholomew de balans op van zijn jarenlange betrokkenheid bij het seminar, door uiteen te zetten hoe hijzelf zo’n wetenschappelijke en tegelijkertijd gelovige bijbelinterpretatie voor zich ziet.

Het boek is verdeeld in vijf delen.

Bartholomew zet programmatisch in, door het fundamentele belang van een ontvankelijke luisterhouding te benadrukken.

Christenen geloven dat God zelf aan het woord is in de Bijbel, en bij dat spreken van God past alleen een eerbiedig luisteren.

Wetenschappelijke interpretatie moet opkomen uit zo’n luisterhouding en daar ook weer bij uitkomen. Bartholomew legt daarom het primaat bij de ‘ecclesial reception of Scripture’: de kerk, als gemeenschap van hen die Gods stem willen horen, is de meest natuurlijk context voor het lezen van de Schrift. Bijbelwetenschappelijk onderzoek moet daaraan dienstbaar zijn en de kerkelijke receptie verdiepen.

In aansluiting hierbij gaat het tweede deel van het boek over het belang van bijbelse theologie voor de uitleg van de Schrift. Bij alle diversiteit (die niet geminimaliseerd mag worden) is er, gecentreerd rond Christus, ook samenhang tussen de verschillende delen van de Bijbel. Dat is een belangrijk uitgangspunt voor wie de Bijbel beschouwt als het Woord van God. De bijbelse theologie beschrijft deze samenhang en kan zodoende gezien worden als een soort hedendaagse vorm van de in de vroege kerk zo belangrijke regula fidei. Vandaar het grote belang van deze discipline: ze helpt om schriftgedeelten te lezen als delen van het grote geheel.

Bartholomew ziet het meeste in een ‘narrative biblical theology’, dat wil zeggen: een bijbelse theologie die primair focust op het grote bijbelse ‘verhaal’ (de heilsgeschiedenis).

Zo’n benadering – Bartholomew verwijst instemmend naar B. Holwerda, H.N. Ridderbos en de door hen vertegenwoordigde ‘heilshistorische school’ in Nederland – kan het meeste recht doen aan zowel diversiteit en samenhang, alsook aan de centrale plaats van Christus in Gods handelen met deze wereld.

Juist ook vanwege het primaat van kerkelijke interpretatie acht Bartholomew het een positieve ontwikkeling dat er de afgelopen decennia steeds meer aandacht is gekomen voor de receptiegeschiedenis van de bijbeltekst. In het derde deel van zijn boek gaat hijzelf ook in (relatief) kort bestek de geschiedenis van bijbelinterpretatie na, van inner-biblical exegesis tot postmoderne lezingen. Het interessante van dit overzicht is dat Bartholomew de verschillende benaderingen niet alleen beschrijft, maar ook evalueert op hun bruikbaarheid voor vandaag.

Orthodox-christelijke bijbelwetenschappers moeten zijns inziens op zoek naar een nieuwe, theologische wijze van interpretatie, die, met integratie van de waarheidselementen uit andere benaderingen, weer vraagt naar wat Gód in de bijbelteksten te zeggen heeft – na de ‘historical turn’ van het modernisme en de ‘literary turn’ van het postmodernisme, is het hoog tijd voor een ‘theological turn’. In de schatten van de brede christelijke traditie ligt veel verborgen wat ons daarbij van dienst kan zijn.

In het vierde deel gaat Bartholomew dan na welke ontwikkelingen in aanpalende disciplines van belang zijn voor zo’n theologische wending in de bijbelwetenschappen. In afzonderlijke hoofdstukken bespreekt hij de filosofie/filosofische hermeneutiek, de geschiedwetenschappen, de literatuurwetenschappen en de systematische theologie.

Deze bespreking bevat veel waardevols, maar is ook wel erg breed. Blijkens de ondertitel van het boek wil Bartholomew inderdaad een ‘comprehensive framework’ voor bijbelinterpretatie geven, maar dit vierde deel (en het boek als geheel) zou aan waarde gewonnen hebben als de opbrengsten van de rondgang door de disciplines waren geïntegreerd in een samenhangend ontwerp voor theologische interpretatie. Dat ontbreekt nu.

Het vijfde, afsluitende deel van het boek begint met een good practice: Bartholomew geeft een theologische lezing van de brief aan de Hebreeën. Vervolgens focust hij, in het slothoofdstuk, op de wisselwerking tussen bijbelinterpretatie en prediking.

Alles bij elkaar is dit zeker een veelomvattende boek. Waardevol en inspirerend zijn vooral de nadruk en vrijmoedigheid waarmee Bartholomew het spreken van God in de Schrift centraal stelt. Hij herinnert er terecht aan dat onze geloofsovertuiging verschil behoort te maken voor ons bijbelwetenschappelijk onderzoek: ‘Having heard and encountered the living God, academic biblical interpretation cannot proceed as though this has not happened. Instead, it will be placed in service of this God’ (545).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen