Repeteren met een half koor

Er wordt gezongen! Er wordt echt gezongen, door twintig jongens die gewoon naast elkaar staan. Vol overgave zingen ze, en wat doet het onbeschrijfelijk goed om de klanken in te ademen. Om er even deel van uit te maken, als luisteraar. Wat kan iets missen plotseling voelbaar zijn. Kerstmuziek is het.

”Carol of the bells”. Traditioneel Engels met hoorbare bellen. „Op verzoek van de jongens”, lacht dirigent Jeroen Bal. „Hier hoef ik bijna niets aan te studeren met ze. Dit oefenen ze allemaal thuis, want de melodie zingt zo lekker.” Na het slotstuk van de repetitieavond beweegt de kluwen jongens zich naar de lokaaldeur, de wijde gangen van de oude ulo van Gorinchem in. Met een grijns kijkt Bal hen na, zíjn jongens. „Noem me maar koorleider”, peinst Bal hardop. „Het is zo veel meer dan dirigeren hier. Het liefst doe ik alle dagelijkse leiding rond het koor zelf. De zanglessen, het opstellen van het repetitieschema en het uitzoeken van de muziek.”

Jeroen Bal (55), ook muziekdocent op de Gomarusscholengemeenschap, is gefascineerd door de jongensstem. „Dat is eigenlijk al heel jong ontstaan, toen ik zo oud was als deze jongens nu. Ik was bij een concert van het British Columbia Boys Choir, dat Feike Asma naar Nederland had gehaald. Hun stemmen klonken zo zuiver, zo verzorgd. De indruk die dat maakte, is nooit meer weggegaan.” Even lacht Bal. „Weet je wat de echte uitdaging is voor mij? Schoffies in het gelid zetten en hen dan mooi leren zingen. Prachtig is dat.”

Troost

Twaalf concerten en evensongs stonden er voor 2020 op de agenda van het Gorcum Boys Choir. Twaalf concerten voor het volledige koor: twintig jongens en twintig mannen. Inmiddels heeft het koor twee concerten gegeven en kunnen alleen de jongens bij elkaar komen om te oefenen. „Juist voor dit jaar liep de concertagenda heel snel vol”, blikt bestuurslid Corien de Leeuw­Zweistra (44) terug. „Ik weet nog dat we eind vorig jaar tegen elkaar zeiden dat we maar geen nieuwe aanvragen meer moesten honoreren. We hadden een prachtig benefietconcert in januari en op 3 maart werkten we mee aan een opname van Nederland Zingt, met muziek voor Pasen en Pinksteren. Corona was voor ons idee nog heel ver weg. De kerk zat bomvol, iedereen dicht naast elkaar – pas nu realiseer je je dat. Ruim een week later werden er zware maatregelen afgekondigd en kon het koor van de ene dag op de andere niet meer samenkomen.”

Een onwezenlijke tijd volgde. In mei ging de oefenlocatie in de oude ulo weer open. Maar de regels bleven wisselen. „Eerst moesten de mannen 3 meter uit elkaar staan bij het zingen. Dat was hier onmogelijk. Later kwam er de anderhalvemeterregel, maar toen werd het zingen juist weer gevaarlijk. Ondertussen ontstonden er ook basiszorgen. We misten concertinkomsten, maar wilden wel de dirigent blijven doorbetalen. De zaalhuur ging gewoon door, ook als we niet konden repeteren. Het was een moeizame tijd”, herinnert De Leeuw zich. Stukje bij beetje drong het besef door dat corona een stempel zou drukken op het hele jaar. „Ik weet nog dat er tussen Pasen en Pinksteren steeds stukjes van ons koor langskwamen op Nederland Zingt. Dat heb ik echt als een soort troost ervaren. Dat je toch nog het zingen hoorde, dat je iets had om voldaan op terug te zien.”

Kussengevechten

Ook al kwam het koor in het voorjaar niet bij elkaar, het oefenen bleef gewoon doorgaan. „Meteen aan het begin van de coronatijd kregen we een schema door, met wat we per week moesten oefenen”, vertelt koorlid Joël van den Heuvel (13). „Er stonden links bij van YouTubefilmpjes om mee te zingen. Soms gebruikte ik die; andere keren begeleidde ik mezelf op het orgel.”

Zijn vriend Thijs Vermeulen (13) vond het lastiger om thuis te oefenen. „Ik vind het heel leuk en rustgevend om te zingen, maar het lukte niet altijd. Soms riep mijn broer hard dat ik moest stoppen als ik begon.” Thijs haalt er zijn schouders over op en kan er wel om lachen. „Alleen ben ik sinds deze zomer solist, maar ik heb nog nooit solo kunnen zingen omdat er geen concerten waren. Dat is wel jammer.” Het allermeest nog balen de jongens van de annulering van de Engelandreis. In de herfstvakantie zouden ze naar Rochester gaan om een week lang te zingen: overdag oefenen, ’s avonds een evensong. Soms alleen, soms met een ander choir. „En dan lekker ’s avonds kussengevechten houden”, zegt Joël spijtig. „De reis van twee jaar geleden was ook heel gaaf. Ik weet nog dat ik daar voor het eerst solo zong, in het Magnificat in G van Stanford. Het oefenen ging niet lekker en er waren een paar mannen niet. Toen stond ik letterlijk te trillen omdat er zo veel publiek zat. Maar nu doe ik het gewoon zonder zenuwen. Je raakt eraan gewend.”

Opladen

Tijdens de stop in het voorjaar was Bal erg bezorgd over de betrokkenheid van de jongens, herinnert hij zich. „Ik vond het enorm spannend of ze na de lockdown wel zouden terugkomen. Zo’n stop kan er gemakkelijk voor zorgen dat er jongens zijn die zeggen: „Ik heb geen zin meer.” Maar ze kwamen. Allemaal. Dat gaf mij zo’n boost om door te gaan. Niemand haakte af!”

Vlak voor en vlak na de zomervakantie kon het koor weer op volle sterkte repeteren en begin oktober werd er zelfs nog een concert gegeven. Inmiddels gaat het repeteren weer in afgeslankte vorm verder: alleen de jongens mogen naar de ulo komen.

De koorleider ziet ook voordelen van deze coronatijd. „Het zingen van de jongens kan ik nu eens rustig perfectioneren. Je voelt niet meer elke maand de tijdsdruk van een concert.” Niettemin hoopt het bestuur dat het gewone ritme van oefenen en optreden weer snel terugkomt. „Je hebt het als koor nodig om ergens naartoe te zingen. Een nieuw hoogtepunt om hen lekker mee te maken, dat werkt motiverend”, vertelt Zweistra. En dan nadenkend: „Zelf miste ik de concerten ook enorm. Eens in de vier weken gaan zitten en gewoon luisteren. Dat is voor mij echt een moment van bijkomen geworden, en ik hoop dat dat gauw weer terugkomt.”

Voorlopig koestert het Gorcum Boys Choir de vooruitblik naar de kerstnachtdienst op 24 december. Een dienst naar het voorbeeld van het Festival of Lessons and Carols. Dit jaar waarschijnlijk niet in een drukbezette kerk. Maar wel via een livestream, met de kerstboodschap voor heel Nederland.

De Engelse koortraditie

Het Gorcum Boys Choir (2014) is ingericht naar de Engelse koortraditie. Dat betekent dat het koor Engelse liederen zingt, maar ook dat er een vaste koorstructuur is. De jongens zingen allen de sopraanpartij. De mannen nemen de alt-, de tenor- en de baspartij voor hun rekening. De jongens zijn verdeeld in teams, waarvan de oudste jongens teamleider zijn. Het betekent dat we de jongens naast ons helpen”, vertelt Joël van den Heuvel. Dat ze goed luisteren tijdens repetities en niet onnodig doorzingen. Daar let ik extra op, want daar heb ik zo’n hekel aan.” Eigenlijk moeten we hen rustig houden”, analyseert Thijs Vermeulen. We moeten aanwijzen waar we zijn en zorgen dat ze goed meedoen.” Tijdens concerten dragen alle koorleden een zwarte ”academic gown” over hun grijze koortrui. De gowns komen uit Cambridge. Het is de dagelijkse gown van het Choir of King’s College”, vertelt bestuurslid Corien de Leeuw. De Engelse koortraditie is echt in alles terug te zien in ons koor. Zo dragen de jongens ook kaarsen tijdens de Lessons and Carols in de kerstnacht, een traditioneel gebruik.” Vanaf 6 jaar kunnen jongens starten in een opleidingskoor. Daarna zingen ze als probationer nu en dan mee met de choristers, de zangers van het concertkoor. Daarvan worden ze officieel lid rond hun 8e jaar. Als ze rond hun 13e de baard in de keel krijgen, kunnen ze overstappen naar een zanggroepje, de cambiata. Daar leren ze hun stem te ontwikkelen. Je hoopt natuurlijk dat de jongens na hun stemmutatie blijven”, zegt koorleider Jeroen Bal. Je hebt al veel in hen geïnvesteerd. Ze kennen ons jargon en zingen inmiddels gemakkelijk. Het vergt een lange adem om kinderen goed te leren zingen. Vaak ben je als koor pas aan het eind van het schooljaar in balans. Maar dan gaat vanwege die stemmutatie een derde weer weg. Om de vier jaar staat er een compleet nieuw koor voor me. Daar kan ik soms best van balen, maar tegelijkertijd houdt het me scherp en fris.”

Lessons and carrols

Het Festival of Nine Lessons and Carols is een dienst uit de anglicaanse kerk traditie die op kerstavond wordt gehouden. De lessons bestaan uit negen Bijbelgedeelten over de zondeval, de adventsbelofte en de geboorte van de Heere Jezus, die voorgelezen worden. Daaromheen worden carols gezongen door het koor en hymns door het koor en de aanwezigen. Op 24 december 1880 is deze dienst voor het eerst gehouden onder leiding. De bekendste uitvoering van de lessons and carols is van het King’s College Choir in Cambridge, die traditioneel begint met de bekende hymne ”Once in Royal David’s City”.

De carols hebben, anders dan de hymns, niet altijd een geestelijke betekenis. Het zijn liederen van het volk die meestal gaan over kerstfeest. De boodschap van Gabriël aan Maria wordt bezongen, Christus’ geboorte en de komst van de herders en de wijzen. Soms klinkt de werkelijke boodschap van Kerst door, maar op andere momenten wordt de Bijbelse geschiedenis weer heel vrij bezongen. Daarom kiest het Gorcum Boys Choir de carols zorgvuldig uit. Op 24 december verzorgt het koor Lessons and Carols tijdens een kerstnachtdienst. Meekijken kan via de livestream van de Grote Kerk Gorinchem.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen