Stabhuis van Oranje

Aldus een op schrift gesteld ooggetuigenverslag van de opening van het nieuwe stadhuis van Amsterdam. In juli 1655. Nu dus 350 jaar geleden. Dat stadhuis heet nu 'koninklijk paleis'. Maar dat is een aparte geschiedenis.

In de eerste helft van de 17^ eeuw werden de Verenigde Nederlanden opgestoten in de vaart der volkeren. Beter nog: ons land liep in die tijd voorop in de ontwikkeling van de toonaangevende naties. Het was de zogenaamde Gouden Eeuw. Handel en cultuur bloeiden als nimmer tevoren en als nooit daarna. En binnen het geheel van de lage landen had Amsterdam zich opgewerkt als de belangrijkste stad van het land. Daar waren de heren burgemeesters en schepenen ook zeer van overtuigd. Door handel, nijverheid en immigratie was het aantal inwoners van de stad tussen 1550 en 1650 verzesvoudigd. Amsterdam telde nu bijna 200.000 inwoners. Vanzelfsprekend was er een groot administratief, juridisch en bestuurlijk apparaat nodig om de ontwikkeling van de stad in goede banen te leiden.

"Amsterdam waande zich een mogendheid en wilde als zodanig behandeld worden ­ overigens vaak tot grote ergernis van de andere gezagsdragers binnen de Nederlandse Republiek. Zo 'n stad wenste zich ook geen gewoon stadhuis meer, zo 'n stad moest een stadspaleis hebben met een Burgerzaal die de grootste zou zijn ter wereld, een gebouw dat bij de voorbijganger ontzag en bewondering zou wekken, dat zou herinneren aan de moed en de zielenadel van de voor\>aderen en dat in alles de ideologie van de stad zou verkondigen als enige waarheid."

Zo'n stadhuis is er ook gekomen. Inderdaad ­ het is het huidige paleis op de Dam, gebouwd als 'huis der gemeente Amsterdam'. Als ontwerper werd Jacob van Campen uitverkoren. Het gebouw moest in de ogen van Van Campen en zijn opdrachtgevers een volmaakt gebouw worden, met een volmaakte maatvoering, volmaakte verhoudingen en een volmaakte boodschap aan de toeschouwer Van Campen liet zich voor zijn ontwerp ^spireren door de klassieke bouwkunst. Voor de inrichting van het interieur werden tal van trSe kunstenaars aangetrokkcHH^^^^^^^^ heel is gefundeerd op welgeteld 13.659 palen die het gebouw nog steeds overemd houden op de drassige ondergrond.

Ter gelegenheid van het 350­jarig bestaan heeft de stichting Koninklijk Paleis een biizondere tentoonstelling georganiseerd. Daarin wordt veel aandacht gegeven aan de historie van het gebouw, met alle bijzondere lotgevallen. Een fraaie tweetalige catalogus, inclusief DVD, geeft daarnaast een uitstekend beeld van deze prachtige expositie. Aandacht wordt gegeven niet alleen aan het gebouw als stadhuis, maar er wordt ook fraai meubilair getoond uit de tijd van konmg Lodewiik Napoleon, broer van de Franse keizer die als koning van Holland het gebouw in gebmik had. Hij liet het paleis inrichten met een kostbare en uitgebreide collectie empire­meubelen, die nu nog voor een groot deel aanwezig is.

Sindsdien is het altijd paleis gebleven. Tot heden toe ontvangt onze koningin er andere staatshoofden en reikt zij er prijzen uit. Het paleis heeft vooral een representatieve functie maar is doorgaans ook voor het publiek geopend. Althans ­ dit jaar maar tot het eind van deze maand. Dan gaat het paleis voor enkele jaren dicht in verband met een grootscheepse restauratie. Dus wilt u dit "achtste wereldwonder", zoals Joost van de Vondel het stadhuis noemde, nog eens van binnen bezien, haast u!

Naast de genoemde catalogus is al enige tijd ook te koop een mooi boekje van de hand van Geert Mak. Ik hoef hem niet te introduceren. Hij beschrijft de geschiedenis van het gebouw op zijn eigen manier. Iemand beschreef eens zijn wijze van geschiedschrijving als volgt: "hij weet de Nederiandse geschiedenis en de sociale gebeurtenissen van zijn tijd los te maken van de statische feiten en te verpakken in meeslepende, ontroerende, spannende boeken waarmee hij de geschiedenis en het sociale bewustzijn bij het volk naar binnensmokkelt."

Zo ongeveer is het ook in dit anekdotische boekje. We lezen over de idealen van bouwmeester Van Campen en over het gebruik van het gebouw in de eeuwen daarna. Hij beschrijft hoe dit stadspaleis een koninklijk paleis werd. Bijzonder zijn de dingen die er gebeurden tijdens de jaren van de Duitse bezetting. Geert Mak laat af en toe ook het gebouw zelf spreken: de ingekraste namen op de celmuren, de teilen op de zolder tegen het binnendruppelende regenwater, de krakende vloeren 's nachts, terwijl er niemand is.

Het stadspaleis in Amsterdam is nog steeds onze belangstelling waard. Er is helaas wel een verschil met 350 jaar geleden. De ingebruikneming werd voorafgegaan door een aantal kerkdiensten. Daar heb ik nu niet vw gehoord. Zelfs is de aanpalende Nieuwe Kerk geen kerkgebouw meer...

N.a.v.: Geen Mak e.a., Stadhuis van Oranje. 350 jaar geschiedenis op de Dam. The Town Hall of Amsterdam and the House of Orange. 350 Years of History in Dam Square. Een uitgave van: Stichting Koninklijk Paleis te Amsterdam. Gebonden. Geïllustreerd. Met DVD. 168 pag. Prijs €17,50. Geert Mak, Het stadspaleis. De geschiedenis van het paleis op de Dam. Uitgeverij Atlas, Antwerpen/Amsterdam. Paperback. Geïllustreerd. 150 pag. Prijs € 12,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen