Nahum, profeet van Gods oordeel over Ninevé

Gezicht vol troost

Wat van bijna alle kleine profeten, verzameld in het Twaalfprofetenboek, geldt, geldt ook van het boekje van Nahum. Terwijl het boekje van Jona, dat evenals Nahum spreekt van Gods handelen met Ninevé, ver buiten kerkelijke kringen bekend is, behoort Nahum evenals de meesten van zijn collega’s tot de grote onbekenden. Toch is het nog niet zo lang geleden, dat de naam van Nahum een plaats kreeg in het wereldnieuws. Dat had te maken met de naam van de plaats van herkomst van deze profeet: Elkos.

Daarbij moeten we dan niet denken aan een plaatsje in Juda of in het noorden van Israël, maar aan het plaatsje Alkus in de vlakte van Ninevé, waar volgens een oude traditie Nahum gewoond zou hebben nadat het Tienstammenrijk Israël in ballingschap was gevoerd. In die plaats lag nog altijd het graf van Nahum. Toen de verwoestende en verkrachtende en moordende legers van IS dat graf ontdekten, hebben ze het verwoest zoals ze met zoveel historische plaatsen deden.

Bekende oudtestamentici waren inderdaad van mening dat Nahum daar gewoond heeft. Men leidde dat af uit het eerste vers van Nahum, dat iets dubbels lijkt te hebben. Het begint met de last die de profeet van God ontvangen heeft, terwijl in de volgende zin sprake is van een brief – zo kan het woord dat met ‘boek’ vertaald is, inderdaad vertaald worden – waarin Nahum de inhoud van het door hem ontvangen visioen naar Jeruzalem heeft verstuurd.

De naam

De naam van de profeet is nauw verwant met de namen “Noach” en “Nehemia”. Alle drie hebben ze te maken met een Hebreeuws woord dat ‘troosten’ betekent. Bij al die namen moet ik denken aan een Psalmregel: “Ik heb weleer van hem die Gij geheiligd had, gezegd in een gezicht dat zoveel troost bevat”. Dat is het mooie dat je ook bij Nahum tegenkomt. Hij is een oordeelsprofeet. Hij spreekt van de wraak van God, die verwoestend is. Maar het is een boodschap vol troost voor Gods volk.

De tijd van Nahum

We kijken ook nog even naar de tijd waarin Nahum profeteerde. In Nahum 3: 8 lezen we dat de koning van Assyrië – het rijk waarvan Ninevé de hoofdstad was – de hoofdstad van Egypte heeft ingenomen. (De hoofdstad van Egypte wordt hier No of No-Amon genoemd en heet ook wel Thebe.) Dat was het moment waarop Ninevé het toppunt van zijn macht bereikte. Die gebeurtenis vond plaats in 663 v. Chr. Nahum schrijft daarover. Zijn boekje dateert dus van na die gebeurtenis. Verder weten we dat de val van Ninevé plaatsvond in 612 v. Chr. Nahums profetie moet dus daarvoor hebben geklonken. De gedachte die ik las in een rede van prof. Peels, spreekt mij wel aan. Peels zegt dat het niet onmogelijk is dat die profetie geklonken heeft toen het triomferende Assyrische leger na zijn overwinning op Egypte, vlak langs Jeruzalem trok op weg naar huis. Juist toen Ninevé onoverwinnelijk scheen, klonk de oordeelsprediking over de verwoesting van de grote vijand. Gods profeten zeggen nu eenmaal niet wat ze voor zich zien gebeuren, maar wat ze van boven, van hun God te horen krijgen om door te geven. Peels noemt zijn rede: “Voed het oud vertrouwen weder”. Die boodschap klinkt juist in het donker van de wereldnacht.

De Psalm van Nahum (1: 2-8)

Niet voor niets zijn de eerste verzen van Nahum een Psalm genoemd. In deze verzen leren we Nahum kennen als een man die de gave van het woord had gekregen. Het moet een lust zijn geweest om naar deze profeet te luisteren: zo beeldend kon hij spreken. Met beelden die hij ontleent aan Gods heerlijke en majesteitelijke schepping tekent hij de God in Wiens dienst hij staat en namens Wie hij spreekt. We hoeven niet te vragen Wie die God is. Een aantal keren horen we de naam HEERE met allemaal hoofdletters. Het is de naam van de God van Israël, de God van Abraham, Izaäk en Jakob. Zo heeft Israëls God Zich aan Mozes bekendgemaakt: “Ik ben er ten behoeve van u.” En wat dat betekent voor Zijn vijanden, die ook de vijanden zijn van Zijn volk, in dit geval voor Ninevé, daar laat Nahums Psalm ook geen misverstand over bestaan. Zijn toorn komt tot een uitbarsting. God is de grote Wreker van alle kwaad en onrecht. Het moment komt dat Gods vijanden voor Zijn wraak zullen beven.

Waarom merkt vriend noch vijand daar nog iets van op het moment dat Ninevé zijn triomfen viert? Vers 3 zegt: dat heeft te maken met Gods geduld, Gods lankmoedigheid. Daarmee heeft Ninevé kennisgemaakt in de dagen van Jona. Maar uitstel betekent bij God geen afstel. Dat heeft Jezus in het NT heel duidelijk gemaakt.

Een duistere figuur

Trouwens, dat blijkt ook in het vervolg van Nahum 1. Terwijl vers 7 zegt dat de HEERE goed is voor allen die tot Hem de toevlucht nemen, spreekt Nahum over het vernietigende einde van de vijanden van God en Zijn volk. Dat heeft te maken met een duistere figuur, die we zien opkomen in ver 11: een belialsraadsman ( S.V.), een verderfelijke raadsman (H.S.V.), die kwaad bedenkt tegen de Heere. We weten niet wie er precies mee bedoeld is. We weten wel dat die naam ‘Belial’ zoiets betekent als nietsnut, deugniet, handlanger van de boze en soms de boze zelf, de duivel. Na de bekering van Ninevé in de dagen van Jona, hebben de Ninevieten ruimte geboden aan de handlanger van de duivel, die er op uit was om God van Zijn eer te roven en zondaren mee te slepen naar de eeuwige ondergang. En die duivel en zijn handlangers hebben het vooral gemunt op het volk van Gods verbond. Niet voor niets leert de Heere Jezus ons de noodzaak van het dagelijkse gebed: “Leid ons niet in verzoeking maar verlos ons van de boze”.

De HEERE spreekt

In vers 12 horen wij de HEERE voor het eerst Zelf spreken. Tegenover die verderfelijke kwaadspreker moet de HEERE wel Zelf aan het woord komen. We komen woorden en uitdrukkingen tegen die niet zo gemakkelijk te vertalen zijn. De woorden die de HEERE Zijn knecht in de mond legt, flitsen als het ware heen en weer. We proeven iets van de geestelijke strijd. Als een geestelijke strijdkreet klinkt het “Ik zal” keer op keer uit de mond van de HEERE. Hij dorst de vijanden zodat ze als kaf wegstuiven voor de wind. Hij verbreekt de banden, vernietigt hun afgoden. Slechts het graf blijft voor hen over.

Een machtig slotakkoord

We naderen het einde van het eerste hoofdstuk. Maar het is alsof de profeet, nee, de Heere Zelf, niet wachten kan met het machtige slotakkoord dat hier klinkt. De goede God zendt mensen met een goede boodschap. De strijd is gestreden en de vrede daalt neer. De verderfelijke belialsman krijgt geen nieuwe kans meer om Gods volk nog eens aan te vallen. Hij is uitgeroeid.

“Niet meer!” “Nooit meer.” Dat zijn woorden die we op ons moeten laten inwerken. Och, in de dagen van Nahum hadden die woorden maar een tijdelijke betekenis. Na Ninevé kwam Babel. En daarna Rome en daarna … en daarna. Maar de boodschap van Nahum krijgt een vervolg in het Nieuwe Testament en in de Openbaring van Johannes. De echo van Nahum 1 klinkt in Openbaring 17 en 18: de val van Babylon, van het rijk van de Antichrist. Dan worden hemel en aarde opgeroepen om vreugde te bedrijven. Dan zullen de bergen vrede dragen en zal de boze met al zijn trawanten zijn graf vinden in de eeuwige duisternis.

Nahum waarschuwt: Laat je niet dronken maken door de adviezen van belialsmensen.

Gespreksvragen

1. We zagen dat drie Bijbelse figuren een naam dragen, die te maken heeft met ‘troost’. Kun je overeenkomst vinden met betrekking tot de situatie waarin zij geroepen worden om troost te bieden? Zie je lijnen naar onze tijd en naar jouw persoonlijke situatie?

2. Herken je psalmwoorden in Nahum 1? Zie je in ‘onze’ Psalmen troost voor vandaag?

3. Nahum waarschuwt voor Belials ­ mannen, verderfelijke raads mannen. Kom je zulke adviseurs ook vandaag tegen? Aan wat voor adviseurs denk jij dan. Zowel op jouw persoonlijke vlak als op wereldniveau. Waar en hoe kom je ze tegen? Zou je zelf ook zo’n handlanger van Belial kunnen zijn?

4. In de boodschap van Nahum wordt onderscheid gemaakt tussen Gods volk en Gods vijanden. Moet dat in de kerk ook? Waarom? En als dat niet gebeurt?

5. Heb je wel eens een preek over een tekst uit Nahum gehoord? Zo ja, over welke tekst? Zo nee, over welke tekst zou je een preek willen horen?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen