Leven in Babylon

"Mysterie, wonder en magie waren de drie oudste en machtigste verschijnselen die het heilige begeleidden", zo las ik onlangs in een godsdienstsociologische studie. Een geladen volzin waarin met enkele pennenstreken het verleden getekend wordt. Gerrit Achterberg, een van onze beroemdste dichters en afkomstig uit wat wij "onze" kringen' noemen, heeft het op zijn manier onder woorden gebracht: Godsdienst hing thuis "zwaar onder de hanebalken". Het hele leven in zijn ouderlijk huis werd beheerst door godsdienstige gevoelens. Mysterie, wonder en magie, drie woorden die bedoelen het levensgevoel aan te geven van de mens in wiens leven het bovennatuurlijke een als reëel ervaren werkelijkheid is. Even reëel als de dingen die men om zich heen ziet. Inderdaad, ze gelden evenzeer voor de primitieve mens, die nog gevangen is in de machten van demonen en goede en kwade geesten, als voor de vroegere christen. De afgoden moesten alleen plaatsmaken voor de ene God in Wie hij geloofde; de goede en kwade geesten voor engelen en duivelen. Alleen het geloof in de magie verdween, hoewel ook nog maar geleidelijk aan.

Beschikkingen
Maar de werkelijkheid zoals de christen die beleefde, werd evenzeer beheerst door het bovennatuurlijke als die van zijn heidense voorouders. Het leven werd ervaren als doortrokken van mysterie. Men had het gevoel dat men de werkelijkheid niet naar zijn hand kon zetten, dat die door God geleid werd, wonderlijk en onberekenbaar, maar wel, soms of vaak, zichtbaar. Hij gaf het leven. Hij leidde het door zo veel voor ons mensen onberekenbare situaties heen. Voorspoed en tegenspoed, gezondheid en ziekte werden niet beheerst door wetenschap en techniek, maar waren beschikkingen van Gods hand. Hij gaf ze wanneer en aan wie Hij wilde. En het wonder, het bijzondere en directe ingrijpen van God in de menselijke werkelijkheid, was tastbaar aanwezig. Het werd ervaren bij de geboorte en bij het sterven als Gods doen dat zichtbaar was. Maar ook bij zovele gebeurtenissen in het leven. Vooral bij de vele en zo vaak onverwacht optredende ziektegevallen werd Zijn doen gevreesd en hulp van Hem verwacht. Een goede zowel als een slechte oogst kwamen als oordeel of als zegen uit Zijn hand. Hij werd ervaren in Zijn majesteitelijke spreken in de natuur.

Beheersbaar
Mysterie en wonder waren even tastbaar voor de vroegere christenen als voor hun heidense voorouders. Maar mysterie, wonder en magie passen niet meer in een samenleving waarin wetenschap, techniek en economie een door en door gerationaliseerd en geseculariseerd bewustzijn vereisen, zo las ik in de hierboven bedoelde studie. Wij, moderne mensen, menen met onze ratio, ons denken, de meeste geheimen van de werkelijkheid waarin wij leven te hebben ontraadseld. Daarmee is de werkelijkheid beheersbaar geworden, zelfs maakbaar zegt men in onze tijd. De mens van de 21ste eeuw kan gemiddeld een redelijk gezond leven van zo'n 120 a 150 jaar bijna gegarandeerd worden. De krachten van de natuur kunnen worden beheerst door Deltawerken en dijkverhogingen. Ook de grenzen van het leven worden meer en meer door ons mensen gereguleerd: We maken kinderen en voorkomen daarbij dat er gehandicapten geboren worden. Zo nodig passen we euthanasie toe. Daarmee bepalen we ook de laatste grens van het leven, als het rationeel gezien niet meer voldoende kwaliteit bevat om prettig te leven. De laatste opiniepeihng maakt duidelijk dat dit door 85 % van onze bevolking aanvaard wordt! Mysterie en wonder passen niet meer in ons wereldbeeld. Duidelijk is dat de wereld waarin we leven een geseculariseerde wereld is; een wereld waarin Gods aanwezigheid èn Zijn leiding en ingrijpen niet meer tastbaar en zichtbaar zijn.

God is Dezelfde
En met z'n allen ademen wij de geest van deze wereld in. Natuurlijk zijn er hier en daar nog die anders denken en voelen. Er zijn zelfs nog wel plaatselijke of kerkelijke gemeenschappen en scholen waarin men ook gezamenlijk de dingen anders ervaart. Maar dit samenlevingsdomein wordt meer en meer beperkt tot het privéleven. Terzijde merken we op dat de magie, die we in het moderne West-Europa al eeuwen uitgebannen dachten, weer aan het opkomen is. Het zwarte gat, de wereld waarin de demonen huizen, waarin spoken rondwaren, waarin onverklaarbare, occulte dingen gebeuren, trekt in de media, in de bioscoop, op het computerscherm thuis, in de kinderliteratuur steeds meer aandacht. In deze wereld leven we met onze kinderen. In deze wereld ademen wij. En het proces lijkt onomkeerbaar. Is er in deze wereld geestelijk nog te leven? Ja, want de mensen zijn wel veranderd, en wij met de anderen ook, maar de dingen zijn niet veranderd en God is niet veranderd. Hij is nog steeds Dezelfde en leidt en bestuurt alles nog op dezelfde wijze als voor eeuwen. Mysterie en wonder zijn nog evenzeer aanwezig als vroeger. Hij zond de achter ons liggende weken nog steeds Zijn koude en Hij gaf ons regen. Hij bepaalt nog ons hele leven, zegent de middelen die we gebruiken of onthoudt er Zijn zegen aan zoals Hij wil. En als Zijn aanwezigheid voor ons minder zichtbaar en tastbaar is dan vroeger, komt dat alleen doordat onze blik meer en meer beneveld raakt door de geest van deze tijd.

Daniël
Zo leefden eenmaal Daniël en zijn drie vrienden in Babyion in een cultuur die totaal beheerst werd door andere goden dan de God van hun vaderen. Ze hadden zich moeten aanpassen. Zelfs hun namen waren gebabyloniseerd en droegen niet meer de herinnering aan Israëls God. Drie dingen waren alleen anders: ze aten ander, rein voedsel, ze hadden een bidvertrek waarin ze dagelijks kwamen en ze lazen dagelijks de Schriften van Juda's God. Daardoor hadden ze gemeenschap met Hem en zagen ze Hem. Ook in Babyion. Zo is er ook te leven in het Babyion van deze wereld. Maar het vraagt wel veel meer van ons dan vroeger, nu we niet meer geruggesteund worden door een algemeen christelijk levensgevoel. Als we dagelijks Zijn aangezicht zoeken, zullen ook wij nog Zijn wonderen gadeslaan. i< />

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen