De Holocaust feit of fictie?

Complottheorieën zijn niet nieuw en hebben altijd bestaan. Vaak komen complottheorieën op, omdat het officiële verhaal dat wordt verteld door de media, wetenschap of overheid niet wordt geloofd. Dit gebeurt ook bij de officiële lezing van de massamoord op Joden gedurende de periode 1942-1945. De massamoord waarnaar gerefereerd wordt met ‘Holocaust’ wordt op meerdere manieren ontkent en vervormt. De term Holocaust, wat letterlijk brandoffer betekent, is in de jaren ’50 ontstaan. ² Het Hebreeuwse woord voor Holocaust is ‘Sjoa’. Dit betekent ‘catastrofe’ en ‘vernietiging’. ³ De ‘Endlösung’ die voorafging aan de Holocaust kwam voort uit het ‘Endlösung der Judenfrage’ (eindoplossing van het Jodenvraagstuk) en werd in januari 1942 uitgewerkt in de Wannseeconferentie. De Holocaust volgde en naar schatting zijn ruim 6 miljoen Joodse slachtoffers te betreuren.

Holocaustontkenning komt nog regelmatig voor. Het is een poging om de genocide op de Joden te ontkennen door bijvoorbeeld te stellen dat Joden de Holocaust verzonnen hebben voor politiek of financieel gewin. Op deze manier probeert men antisemitisme vrij te pleiten van schuld. 4 Maar wat houdt holocaustontkenning eigenlijk in? En is het echt wel zo erg als een historische gebeurtenis wordt ontkend? In dit artikel wordt gezocht naar de oorsprong van de holocaustontkenning en hoe het zich een weg naar Nederland heeft gevonden. Verder wordt de complottheorie uitgelegd en argumenten en redeneringen ontkracht. Ook het gevaar van deze complottheorie wordt behandeld.

Historiografie

De Latijnse taal kent twee woorden voor geschiedenis. Ze kennen het begrip ‘res gestae’ en het begrip ‘historia rerum gestarum’. Het eerste begrip gaat over de historische werkelijkheid of ‘de loop der dingen’. Het tweede begrip gaat over datgene wat mensen over dit verleden beweren. ⁵

Geschiedwetenschap probeert de ‘res gestae’ te reconstrueren, maar kan deze onmogelijk volledig kennen. Alles wat de historicus zegt en schrijft valt daarmee dus automatisch binnen ‘historia rerum gestarum’.

Deze vorm van geschiedenis noemen we ook wel ‘historiografie’ en vormt de kern van de moderne geschiedwetenschap. Historici doen immers voortdurend onderzoek op basis van nieuwe inzichten in feiten en context. Op basis van nieuwe geschiedkundige interpretaties ontstaat er op legitieme wijze een ‘revisie’ van de bestaande geschiedschrijving. Historici die op wetenschappelijke basis bestaande interpretaties van de historische werkelijkheid bezien, noemen we ‘revisionisten’. ⁶

Holocaustontkenners plaatsen zichzelf vaak binnen deze stroming van het revisionisme om zo hun visie wetenschappelijk te legitimeren. 7 Holocaustontkenners stellen immers de bestaande interpretatie van de Holocaust ter discussie. Bekijken we hun claim echter nauwkeuriger dan blijkt dat ze niet de interpretatie van de historische werkelijkheid, historia rerum gestarum, maar de res gestae, ter discussie stellen. Dit noemen we geen ‘revisionisme’, maar ‘negationisme’. 8

Negationisten werken in tegenstelling tot revistionisten, níet binnen de wetenschappelijke kaders. Ze ontkennen historische feiten en komen met een zogenaamde ‘tegen-geschiedenis’. Een verhaal waarin slachtoffers daders worden en daders slachtoffers. ⁹

Holocaustontkenning

Het ontstaan van de holocaustontkenning is niet makkelijk chronologisch te plaatsen. De eerste gedocumenteerde holocaustontkenning vinden we bij de Fransman Paul Rassinier. In 1948 schrijf hij in zijn boek ‘La Passage de la Ligne’: ‘De verantwoordelijke autoriteiten in het Derde Rijk zijn nooit van plan geweest om opdracht te geven - en hebben het ook niet gedaan - om Joden uit te roeien’. ¹⁰ Aan de basis van zijn standpunt lag de bewering die Heinrich Himmler aan de vooravond van zijn zelfmoord in 1945 zou hebben geuit. Himmler zou hebben gesteld - het historische bewijs is dun - dat de Joden in Europa tijdens de oorlog een natuurlijke dood zijn gestorven.

In de jaren ’50 en ’60 blijft de ontkenning van de Holocaust beperkt tot een kleine groep rechts-extremisten. In Nederland zien we dat bijvoorbeeld sommige voormalig SS’ers en NSB’ers elkaar vinden in de marginalisering van de Holocaust. In 1956 verschijnt in het Sociaal Weekblad -een uit-gave onder het bewind van een voormalig SS’er- een artikel waarin gesteld wordt: ‘Wij voor ons aanvaarden een getal van tenminste 200.000 en ten hoogste 300.000 Joodse slachtoffers van misdadige acties naar wij nogmaals beklemtonen: niet alléén van Duitse zijde! - als de meest betrouwbare uitkomst van vele berekeningen (…).’ 11

De jaren ’70 markeren echter een omslagpunt. Onder leiding van een aantal Franse rechtse denkers verschijnen er invloedrijke artikelen zoals: ’Le problème des chambres à gaz, ou la rumeur d’Auschwitz’. ¹² In deze artikelen wordt op pseudowetenschappelijke wijze geprobeerd de bestaande schattingen van het aantal Holocaustslachtoffers te reduceren. Deze vorm van schrijven blijkt een grotere aantrekkingskracht op een breder publiek te hebben en schiet internationaal wortel, zowel in de westerse als islamitische wereld. ¹³ Internationaal is de bekendste Hholocaustontkenner de Britse David Irving. Hij schreef verschillende boeken, zoals Hitler’s war, waarin hij de Tweede Wereldoorlog beschreef zonder enige referentie aan de Holocaust of vernietigingskampen. ¹⁴ In 1996 klaagde hij historica Deborah Lipstadt aan wegens smaad, omdat zij hem had aangemerkt als een ontkenner van de Holocaust, geschiedvervalser en rechtse polemist. ¹⁵

Een bekende Nederlandse holocaustontkenner was Florrie Rost van Tonningen-Heubel. Zij huwde in 1940 NSB-voorman Meinoud Rost van Tonningen en was een overtuigd nationaalsocialist. Na de oorlog en de dood van haar man in 1945 is Rost van Tonningen-Heubel vast blijven houden aan de nazistische leer. Het leverde haar de bijnaam ‘De Zwarte Weduwe’ op.

Inhoud complot

Ontkenners van de Holocaust houden er verschillende tactieken op na. Zo wordt het ontbreken van één specifiek document waarin Hitler opdracht geeft voor de Holocaust gebruikt om te stellen dat de Holocaust niet heeft plaatsgevonden. Er was immers geen rechtstreeks bevel van Hitler. Hiermee gaan de ontkenners voorbij aan de grote hoeveelheid bewijsmateriaal dat getuigt van de Holocaust. De meest voorkomende tactiek de gebruikt wordt om de Holocaust te ontkennen is door bewijzen weg te redeneren.

Gaskamers, gas en crematoria

Een argument wat door ontkenners van de Holocaust veel wordt aangedragen is dat de gaskamers niet bestaan zouden hebben. Onder de ontkenners zijn verschillende verklaringen voor de gaskamers. De eerste is dat ondergrondse ruimten dienden als schuilplaats voor de Joden tegen luchtaanvallen. ¹⁶ De ondergrondse ruimten waren echter al niet groot genoeg om een klein deel van de gevangen onder te brengen. De tweede verklaring is dat de crematoria gebouwd zijn om mensen die stierven aan besmettelijke ziekten, zoals tyfus, te verbranden. De gaskamers waren gewoon lijkenkelders. Ook deze verklaringen is relatief eenvoudig te weerleggen. De “lijkenkelders” waar men naar verwijst, konden namelijk worden verwarmd. Dat is vreemd als er lijken worden bewaard. De verwarmingsinstallaties hielden de temperatuur in de gaskamers constant op 26-27 graden Celsius. Met deze temperatuur werkt het Zyklon B-gas optimaal. ¹⁷

Het gebruik van Zyklon B-gas voor de genocide wordt overigens ontkent. Men stelt dat het Zyklon B-gas is gebruikt voor de ont-smetting van kleding. Deze tactiek illustreert hoe holocaustontkenners een feit, namelijk dat Zyklon B werd gebruikt voor ontsmetting, op zo’n manier verdraaien dat ze daarmee hun argumenten kunnen onderbouwen. Het bijzondere aan deze stelling is dat de toename van de bestellingen synchroon lopen met de stijging van het aantal doden. Ook het argument dat Zyklon B een middel is tegen luizen en niet werkt bij mensen is te weerleggen. Het middel bleek namelijk vreselijk effectief. Luizen zijn, in tegenstelling tot mensen, koudbloedig en hebben een tragere stofwisseling. Waar luizen pas uren later worden gedood door Zyklon B, leidt het gas bij mensen al na 5 tot 10 minuten tot de dood.

Volgens ontkenners is het onmogelijk om 1,1 miljoen mensen in vier jaar tijd te verbranden in de crematoria van Auschwitz-Birkenau. Het verbanden van een lijk duurt namelijk een uur. Ontkenners vergelijken hier vaak een normale crematie met de verbranding door de nazi’s. De nazi’s gebruikten een methode die te vergelijken is met industriële massaverbranding. Als er meer lichamen in een oven worden gestopt, stijgt de gemiddelde temperatuur harder dan wanneer er één lichaam in een oven wordt gestopt. Hierdoor daalde de crematietijd significant.

Veel argumenten kunnen dus worden weerlegd. Maar ook de basale logica kan worden gebruikt om de denkfout in de ontkenning aan te tonen. Als ontkenners gelijk hebben in hun stelling dat de Holocaust een mythe is, betekent dat automatisch dan anderen zoals slachtoffers en ooggetuigen het mis hebben en de verschillende gruwelen die hebben plaatsgevonden verzinsels zijn.

Dan zijn er ook nog de daders zelf. Zij zouden het beste in staat zijn geweest om de beweringen van de ontkenners te bevestigen. Daarentegen hebben de daders de Holocaust nooit ontkend en zijn er zelfs nazikopstukken die de systematische vernietiging van Joden hebben bekend. ¹⁸

Het gevaar van de holocaust ontkenning

Het ontkennen van de Holocaust verklaart in de kern het Joodse volk tot zondebok. Joden zouden immers de Holocaust verzonnen hebben om zo in 1948 tot de stichting van een eigen staat over te kunnen gaan. En hadden de Joden geen financiële compensatie op het oog toen ze een slachtofferrol construeerden? De Amerikaanse professor Deborah Lipstadt concludeert in dit verband: ‘De ontkenning van de Holocaust maakt deel uit van dat antisemitische continuüm, want er wordt mee gesuggereerd dat de Joden weliswaar niet door de Duitsers zijn vermoord, maar dit door hun slinkse streken wel hadden verdiend’. ¹⁹

Maar wat is nu het gevaar van dit antisemitische continuüm? Met de suggestie dat Joden de Holocaust wel verdiend zouden hebben, vormt het hardnekkige antisemitisme een belemmering voor de Joodse gemeenschap om openlijk Joods te zijn. Uit onderzoek blijkt dat bijna de helft van de Joden in Nederland (47%) niet openlijk Joods durft te zijn. Een van de deelnemers aan dit onderzoek geeft aan: “De buurman zei dat ik hier alleen woon omdat ze mijn familie waren vergeten te vergassen’. ²⁰

Het aantal antisemitische incidenten neemt de laatste jaren ook fors toe. Het CIDI registreerde in 2019 een stijging van 35% in het aantal antisemitische incidenten ten opzichte van 2018. 21

Tot slot

Vatten we bovenstaand betoog samen dan zien we dat de holocaustontkenning een lange geschiedenis heeft. Holocaust- ontkenners misvormen de geschiedenis om antisemitisch gedachtegoed te legitimeren. Argumenten die daarbij naar voren komen berusten slechts op een selectieve lezing van de historische feiten.

Antisemitisme is helaas door de eeuwen heen een terugkerend fenomeen. Het Joodse volk is een van de meest betwiste minderheden in onze geschiedenis, waarbij de holocaust een zwart dieptepunt vormt. Tachtig jaar na de holocaust lijken herinneringen te vervagen. Het is aan onze generatie om de herinnering levend te houden.

Laten we de waarschuwing van de grote Duitse filosoof Hegel ter harte nemen: ‘De geschiedenis leert ons uiteindelijk alleen dit: dat de mensen niets uit haar willen leren’. De enige plicht die de geschiedenis ons oplegt is het voorkomen van herhaling.

Noten

1 Yuval Steinitz, zoals onder andere geciteerd in: https://www.jewishnews. co.uk/zelensky-compares-kremlins-actions-to-nazi-final-solution-in-knesset-speech/

2 Holocaust en Holocaustontkenning - Amnesty International

3 Sjoa (joodsmonument.nl)

4 Werkdefinitie van Holocaustontkenning en Holocaustverdraaiing (Holocaustremembrance.com)

5 Herman Paul, Als het verleden trekt (2014).

6 John Tosh, The pursuit of history (2015).

7 Leila Steeland, Wetenschappelijke meningsverschillen of geschiedvervalsing? (2015).

8 Steeland, Wetenschappelijke meningsverschillen of geschiedvervalsing.

9 Steeland, Wetenschappelijke meningsverschillen of geschiedvervalsing.

10 Geciteerd in: Barnouw, Ontkenningen van de Holocaust, een onvolledig overzicht in: Groniek, (149) 2000.

11 Geciteerd in Jaap van Donselaar, ‘Extreem-rechts en revisionisme. Een halve eeuw ‘historisch-revisionisme’ in Nederland’ in: Weerzinwekkende ‘wetenschap’. Verslag van een studiedag over holocaustontkenning en andere uitingen van historisch revisionisme op 8 december 1997 te Amsterdam.

12 R. Faurrison, Le problème des chambres à gaz, ou la rumeur d’Auschwitz’ in: Le Monde (1978).

13 Barnouw, Ontkenningen van de Holocaust, een onvolledig overzicht in: Groniek, (149) 2000.

14 D. Irving, Hitler’s war, 1990.

15 Microsoft Word - Auschwitz Lezing 2018 NL.docx

16 Microsoft Word - Auschwitz Lezing 2018 NL.docx

17 Holocaustontkenning: Dit wordt er beweerd over de Jodenvervolging | Historianet.nl

18 Het proces van Neurenberg - Andere Tijden

19 Deborah E. Lipstadt, Ontkenning van de Holocaust: theorie van de platte aarde of klassiek antisemitisme? Auschwitzlezing 2018 (Nederlandse vertaling).

20 Onderzoek uitgevoerd door EenVandaag, Centraal Joods Overleg en JMW Joodswelzijn en is te raadplegen op: https://eenvandaag.avrotros.nl/item/ veel-nederlandse-joden-durven-nietopenlijk-joods-te-zijn/

21 CIDI: Recordaantal antisemitische incidenten in 2019 · CIDI

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen