Neem en lees verantwoorde boeken via Tolle Lege

Nemen en lezen, het kan al meer dan een eeuw in de Dirkslandse kerk, al is de naam van latere datum. De bibliotheek vierde in 2018 het honderdjarig bestaan en telt dus inmiddels de respectabele leeftijd van 106 jaar. Volgens Willemijn Verburg en Michiel Kalle was de uitleen in de beginjaren bedoeld voor leden van de jongelingsvereniging, die de lectuur gebruikten ter voorbereiding van het maken van een inleiding. “Alle boeken waren gekaft met bruin papier.”

Een eeuw later ziet de bibliotheek er heel anders uit. In de kasten staan geen gekafte boeken, maar vormt het bonte geheel van ruggen een lokmiddel voor het leeslustige volk, dat volgens biebvrijwilligers Verburg en Kalle vooral bestaat uit gezinnen en ouderen. De lezers komen niet alleen uit Dirksland, maar ook uit omliggende plaatsen. Veel leden zijn lid van een Gereformeerde Gemeente, maar Tolle Lege trekt ook mensen met een andere kerkelijke achtergrond.

Geen boetes

“We hebben tweehonderdvijftig leden. Daar zitten ‘papieren leden’ tussen, maar ook mensen die elke week met een tas boeken naar huis gaan. Wat redelijk uniek is, is dat we geen boetes heffen. We hebben namelijk geen uitleentermijn. In de praktijk wordt daar nauwelijks misbruik van gemaakt. Als een boek zes maanden weg is en we weten dat een ander het wil lezen, dan vragen we het op en komt het terug. Maar dat komt heel weinig voor”, vertellen Verburg en Kalle vlak nadat de laatste bibliotheekbezoekers op vrijdagavond (82 uitleningen) zijn vertrokken.

Wie lid is van de bibliotheek kan gebruikmaken van verschillende abonnementen. Hoe meer boeken je tegelijk wil lenen, hoe hoger het tarief. “Bij ons B-abonnement betaal je voor drie boeken per keer. Heb je een C-abonnement, dan kun je elke keer zes boeken meenemen. En dat loopt zo op naar het F-abonnement van 80 euro per jaar. Voor dat geld kun je vijfentwintig boeken tegelijk lenen. Voor de echte liefhebbers dus, en voor grote gezinnen. Duur is het niet. Het B-abonnement kost je maar 15 euro per jaar. Inflatiecorrectie hebben we nooit toegepast, terwijl bijvoorbeeld het leenrecht wel is gestegen.” Het leenrecht is het bedrag dat de bibliotheek moet afdragen voor elke keer dat een boek over de toonbank/uitleenbalie gaat.

Lezen stimuleren

Het beleid van de bibliotheek is om de prijzen laag te houden. “We willen het lezen stimuleren”, verklaren Verburg en Kalle dat uitgangspunt. “Zolang er budget is voor nieuwe boeken gaan wij de tarieven niet verhogen.”

Ook bij Tolle Lege is te merken dat het leesgedrag aan het veranderen is. “Tijdens corona waren we ‘ingewikkeld open’. Dat heeft er geen goed aan gedaan. En na corona is het aantal uitleningen verder afgenomen.

Nu zie je trouwens wel weer een opleving, maar het oude niveau halen we niet meer: door de jaren heen zie je een neerwaartse trend. Tot 12 jaar komen de kinderen mee, maar 12-tot 16-jarigen zien we weinig en jongvolwassenen maar af en toe.”

De bibliotheekmedewerkers hebben wel een idee wat daarvan de oorzaak is. “Sociale media hebben de prioriteit boven lezen en die zijn vluchtig en snel. Veel mensen hebben niet meer de concentratie om op een tekst te focussen en om door te zetten als een boek even wat minder leuk is. Dan stoppen we ermee. Als er geen concentratie is om een hoofdstuk te lezen, hoe lees je dan de Bijbel? Toch zijn er nog genoeg mensen die boeken lezen en heel blij zijn met onze bibliotheek.”

Alles gescreend

Nieuwe lezers aantrekken is echter geen sinecure. Promotie in de kerkelijke media, waaronder het aanprijzen van nieuwe aanwinsten in de bibliotheek, en de jaarlijkse open ochtend leveren wel wat nieuwelingen op, maar geen grote aantallen. Een andere manier om meer mensen over de drempel te krijgen is het T-abonnement voor pasgetrouwde stellen en nieuwkomers in de kerkelijke gemeente: een half jaar lang gratis boeken lenen.

Tolle Lege heeft een collectie van circa 6000 boeken. “Alles is gescreend: verantwoorde lectuur.” De titels zijn gerubriceerd met kleuren: rood is bijvoorbeeld voor peuters en kleuters en omvat ook de voorleesboeken, zwart is voor volwassenen (romans), grijs is theologie en groen is ethiek. Natuurlijk zijn er eveneens kleuren voor schoolgaande kinderen en de leeftijdscategorie daarboven. Stripverhalen kun je ook lenen bij deze bibliotheek.

Om lezers te interesseren voor een bepaald thema, is een deel van de collectie tijdelijk bij elkaar in een kast gezet. Nu is het thema ‘Pasen’. Volgens Verburg en Kalle trekken de thema’s extra aandacht en brengen ze bezoekers op het idee om eens een ander boek te lenen en te lezen. “Daarnaast doen nieuwe boeken het goed, daar aast men op.”

Nieuwe uitleenbalie

In de bibliotheek zijn elf vrijwilligers actief. Zij zorgen voor de ‘bemanning’ tijdens de openingsuren (behalve vrijdagavond van 19.00 tot 20.00 uur ook zaterdagochtend van 10.30 tot 11.30 uur), maar ook voor bijvoorbeeld de keuze van het thema, de inkoop en de promotie. Als de bibliotheek geopend is, zijn er steeds twee vrijwilligers aanwezig om boeken in ontvangst te nemen, nog te lezen lectuur uit te lenen en zo nodig te adviseren.

Tolle Lege is van oudsher ondergebracht in het kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeente en valt ook onder de verantwoordelijkheid van de kerkenraad. Toch bedruipt de bibliotheek zichzelf. Wel heeft de kerk financieel bijgedragen aan de nieuwe uitleenbalie, die er nu één jaar staat en de voorziening aan uitstraling heeft doen winnen. De balie staat bovendien op wieltjes, wat eveneens geldt voor een flink aantal boekenkasten. Na de zaterdagochtendopening komen die wieltjes goed van pas, want dan verhuist al het rijdend meubilair achter een schuifwand, zodat de kerk de ruimte in de dagen tot de volgende bibliotheekopening voor andere doeleinden kan gebruiken.

Voor Tolle Lege zien beide vrijwilligers zeker toekomst. “Het groeit niet echt, maar de bibliotheek zal niet zomaar verdwijnen.”

Het sociale aspect

Michiel Kalle raakte dertien jaar geleden betrokken bij Tolle Lege. “Ik was vijftien en kwam hier terecht voor mijn maatschappelijke stage op de Prins Maurits. Het is fijn werk na een drukke werkweek: rustig en simpel, maar ook sociaal. De gemeenschap eromheen is belangrijk.”

Kalle is werkzaam in de ICT en heeft voor de bibliotheek een eigen geautomatiseerd systeem ontwikkeld. “Omdat standaardsystemen vaak heel duur zijn. Het systeem werkt goed. We hebben een commissie samengesteld om tot verbeteringen te komen. Ik ben nu bezig met de ontwikkeling van een tweede versie, die nog beter is.” Alle boeken zijn voorzien van een barcode.

Willemijn Verburg is al bijna een kwarteeuw vrijwilliger van de bibliotheek. “Ik kwam er om boeken te lenen – ik lees heel graag – en bood aan om te helpen met opruimen. Zo is het begonnen… Voor mij had het ook een sociaal aspect: ik was nieuw in Dirksland en kende weinig mensen. Via de bibliotheek leerde ik gezichten en namen kennen en rolde ik erin. Het ging vanzelf.”

Een van haar taken is het selecteren van nieuwe boeken voor de bibliotheek. “Soms is dat best lastig”, zegt ze. “Een boek kan mooi zijn, maar niet passen bij het reformatorische gedachtegoed. Waar leg je de grens?”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen