�Constateren is niet genoeg. Het gaat om de aanpak.�

Adam van Heest, rector van de christelijke scholengemeenschap in Middelharnis, vertelt in zijn werkkamer over de vele ontwikkelingen die spelen in onderwijsland. “Op de PM zoeken we naar passende oplossingen voor de uitdagingen die we signaleren. Neem bijvoorbeeld de problemen waar veel vmbo’ers mee kampen. Of ze hebben moeite met taal of met rekenen. Vanuit het basisonderwijs krijgen wij instroomgegevens. Daaraan kun je aflezen welke leerlingen een achterstand hebben.” Sinds dit jaar neemt de PM ook zelf tests af om het niveau en de ontwikkeling van nieuwe leerlingen te bepalen. Arjanne Zijlstra, docente Nederlands, weet door haar ervaring in het basisonderwijs dat de achterstand van sommige leerlingen in groep 8 soms flink kan oplopen – tot wel drie jaar.

Schooltaal

Zijlstra studeerde recent af op een onderzoek naar begrijpend lezen. Ze ging met een groep leerlingen actief aan de slag om de woordenschat en de kennis van de wereld te vergroten. “Het is gebruikelijk om in de klas één methode te gebruiken, maar voor een leerling met een achterstand is dat boek gewoon te moeilijk. Er staat typische schooltaal in, neem een woord als ‘bevorderen’, dat gebruiken ze zelf echt niet. Daarom is het zinvol om een woordenlijst te maken die je bij alle verschillende vakken oefent. Lezen hoort nu eenmaal niet alleen bij Nederlands.” Leesstrategie

Daarnaast oefende Zijlstra zogenaamde leesstrategieën met haar leerlingen. “Dus niet meteen gaan lezen, maar eerst de koppen doornemen, zoeken naar bronnen, de context beoordelen. Pas als je een idee hebt van het soort tekst, dan kun je gaan lezen. Maar wat er dan gebeurt is belangrijk. Een leerling komt allerlei moeilijke woorden tegen tijdens het lezen. En wat doen hij dan? Net of ze er niet staan! Maar juist door al die woorden te markeren en te oefenen hoe je de betekenis zonder woordenboek kunt achterhalen, zorgt ervoor dat ze met sprongen vooruitgaan.” Zozeer dat in haar onderzoek grote verschillen optraden tussen de actieve groep en de controlegroep die gewoon meedeed tijdens de les.

Typische vmbo’er?

Vanaf dit schooljaar experimenteert de PM met leesstrategieën in vmbo 1 en 2. Teamleider Luuk Vis onderstreept het belang van deze nieuwe aanpak. Hij beschrijft een trend in het onderwijs: “Bij een vak als economie of wiskunde zijn sommen vaak verpakt in veel tekst. Kale rekensommen kom je bijna niet meer tegen. De vraag is dan alleen: toets je op die manier de rekenvaardigheid of juist de leesvaardigheid? Want het is zeer de vraag of een leerling met een beperkte woordenschat zo’n som wel goed begrijpt. Het is te makkelijk om een moeizaam lezende leerling vervolgens af te serveren als typische vmbo’er. Elk kind heeft kwaliteiten en als docent is het je taak om de sleutel te vinden.” Dat was de trigger voor de vmbo-afdeling om begrijpend lezen aan te pakken. Arjanne Zijlstra: “Ik voel me heel verantwoordelijk voor mijn leerlingen. En nee, ik heb niet de illusie dat ik alles kan oplossen, maar ik wil zeker niet berusten. Niet goed kunnen lezen, is echt een enorme handicap. En gelukkig denken er in het team veel collega’s net zo over.”

Toetsen

Op het gebied van toetsing is ook nog een andere ontwikkeling gaande op de PM. Veel leerlingen hebben het idee dat de toets een soort afrekenmoment is. Maar dat berust op een misverstand, legt wiskundedocent Marianne van Dijke uit. “Als docent ben je bezig met het leerproces van leerlingen. Maar dat proces steekt ingewikkeld in elkaar, want iedereen leert anders. Door goede toetsing krijg je als docent inzicht in het leerproces van iedere leerling afzonderlijk. Die kennis kun je inzetten om doelgericht met een leerling aan de slag te gaan. De ene leerling is een kei in begrippen leren, terwijl de ander het vooral moet hebben van zijn inzicht.”

RTTI

Om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen is het belangrijk om deze verschillen zichtbaar te maken. Daarom werkt de PM met een slimme manier om opdrachten in een toets te coderen, RTTI. Is een vraag Reproductie, Toepassing in gelijke context, Toepassing in een andere context of Inzicht (RTTI)? Van Dijke geeft een voorbeeld: “Maarten haalt een zeven voor de toets. Hij had er niet zo hard voor geleerd en dus is hij dik tevreden met deze voldoende. Maar Eefke die na twee avonden blokken alsnog een vier haalt, begrijpt er niets van. Natuurlijk vraag je na een toetsbespreking aan zo’n meisje wat er mis ging. Maar als zoiets zich een paar keer herhaalt, krijgt Eefke waarschijnlijk het idee dat ze niet goed is in wiskunde. Met RTTI kan ik haar laten zien op welke onderdelen ze juist heel goed scoorde en waar het misgaat. Door er een specifieke actie aan te koppelen, bijvoorbeeld oefenen met toepassingsvragen, groeit het nut van een toets. En voor een jongen als Maarten is RTTI juist nuttig om te laten zien dat hij voor de volgende toets makkelijk een acht of hoger kan halen als hij gericht oefent op reproductie-vragen. Ik kan Maarten en Eefke zo duidelijkheid geven in hun leerproces. Tegelijkertijd leren ze hoe een toets in elkaar zit en wat het doel is. Want het gaat niet om de toets of het cijfer, maar om wat je ermee doet. Als je weet hoe je leert, kun je jouw verantwoordelijkheid beter aan. Nu op de middelbare school, maar ook straks in je vervolgopleiding als er veel meer zelfstandigheid van studenten wordt verlangd.”

Niveau van leren

Goed beschouwd is RTTI een communicatiemiddel voor een docent. Niet alleen met de leerling of met ouders. Maar ook tijdens rapportvergaderingen. Juist met vakoverstijgende RTTI-scores zie je per leerling duidelijk wat het niveau van leren is. In de onderbouw is dat van groot belang, want een leerling moet zo snel mogelijk op de afdeling komen waar hij thuis hoort. Dit schooljaar wordt RTTI voor het eerst gebruikt in klas 1 en 2.

CSG Prins Maurits Koningin Julianaweg 57 Middelharnis 0187-482745 www.csgpm.nl

Dit artikel maakt deel uit van een reeks over eigentijds onderwijs op de Prins Maurits. Steeds met een ander thema: van identiteit tot onderwijs en van personeel tot omgeving. Dit is deel 4.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen