Het Drama Srebenica Is Niet Verjaard

Een boek

Het doel misschien wat vreemd aan om na de uitvoerige internationale herdenking van de moord op 8.000 mannen in Srebenica, daaraan nog een artikel te wijden. Ik doe dal om twee redenen. Allereerst de interviews met de toenmalige minister Joris Voorhoeve; vervolgens om het boek waarin 171 soldatengesprekken zijn opgetekend. Het boek is uitgekomen bij Bert Bakker. Als auteurs worden vermeld: Hendrina Praamsma, Jan Peekei, Toni Bonman.

Laat ik beginnen met het boek. Militairen van allerlei rang en functie in het leger komen aan het woord. Ieder doet op eigen manier zijn verhaal. De grondtoon is die van verlegenheid om de onmacht van de Nederlandse troepen. Ze werden door de Serviërs soms letterlijk en soms figuurlijk gegijzeld. De overmacht van manschappen en van bewapening aan hun kant was zo groot, dat gewelddadig verzet zou neerkomen op zelfmoord.

Velen vertellen dat men op de bewuste morgen de hemel aftuurde in afwachting van geallieerde luchtsteun. Toen die uitbleef was het lot beslist.

Een minister

Oud­minister Voorhoeve heeft in enkele interviews nu woorden gesproken, die tien jaar geleden hadden moeten klinken! Hij heeft nu duidelijk gezegd dat Nederland door de Verenigde Naties in de steek is gelaten. Het uitblijven van steun uit de lucht is daarvan een treffend bewijs.

Niettemin heeft een groot deel van de wereldpers, waaronder ook veel stemmen in Nederland, onze mannen verwijten gemaakt. Alsof zij moedwillig duizenden moslimmannen hadden laten afslachten.

Uit de verslagen in het boek wordt duidelijk hoezeer Nederlandse soldaten onder dat gebeuren hebben geleden. Er waren velen die met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid konden vennoeden wat daar gebeurde. Anderen hoorden er pas later van. Onterechte verwijten

Beide groepen hebben bij terugkeer in Nederland zware verwijten te horen gekregen. Men denke zich de situatie van die soldaten in. Daar zelf onder zware bedreiging tot nietsdoen gedwongen, of zelfs gegijzeld, en dan sterke vermoedens te hebben over wat er met de moslimmannen ging gebeuren of metterdaad gebeurde. Het voortdurend horen van geweer­ of mitrailleurschoten deed hen het ergste vrezen. Niet te kunnen ingrijpen, en dan in Nederland van lafheid beschuldigd worden, zijn er, zo blijkt uit wat de mannen zelf vertellen, psychisch onder doorgegaan, zelfs knock­out geslagen. En dat niet alleen direct bij thuiskomst, maar sommigen zelfs gedurende jaren daarna.

Velen van deze mannen zijn door de militaire politie ondervraagd; zeg maar verhoord, als waren ze bijna misdadigers geweest.

Velen zijn in een psychische crisis terechtgekomen. Deze mannen konden hulp, begeleiding krijgen vanuit het leger. Ze moesten er dan zelf op uit. Ze moesten zich als hulpbehoevenden melden. Mijn indruk is dat degenen die dat deden, ook metterdaad geholpen werden; sommigen zelfs voor langere tijd. Onbegrip in Nederland

De Nederlandse bevolking begreep er niet veel van. Eigenlijk moet ik zeggen: hun directe omgeving begreep er niets van. Het valt op hoeveel huwelijken en relaties zijn stukgegaan. Naar mijn gedachte heeft onze bevolking nauwelijks oog gehad voor de deplorabele psychische en geestelijke gevolgen van deze uitzending naar Srebrenica. Ik voor mij heb althans met schaamte het verslag van deze 171 gesprekken gelezen!

De rol van de regering

Dan is er de rol van de regering. Minister Voorhoeve heeft nu ­ ten langen leste ­ het masker van zelfrechtvaardiging afgetrokken. Hij heeft een zekere opening van zaken gegeven. Die komt hierop neer: de VN bondgenoten hebben ons in de steek gelaten. Hijzelf kon geen namen noemen. De reporters hebben ze wel gevonden: De Verenigde Staten en Engeland met name hebben geweigerd steun te bieden.

Daarmee stond Nederland alleen, tegenover een overmacht die vastberaden was. Ik schreef het hierboven al: gewapend verzet tegen de Serviërs zou gelijkstaan met zelfmoord, terwijl te verwachten was dat de Serviërs na onze mannen onder voet te hebben gelopen, bun plannen toch zouden uitvoeren. Ik heb de indruk dat onze bondgenoten van die voornemens op de hoogte waren! Zij hebben de moslimmannen geofferd aan de gewelddadige plannen van de Serviërs. De beperkte, lichtbewapende Nederlandse troepenmacht was slechts een pion in dit lugubere schaakspel.

Drie conclusies

Wat gebeurd is, is niet ongedaan te maken. Ik zou er drie conclusies uit willen trekken. Het Nederlandse Kabinet heeft ten onrechte deze missie op zich genomen. Onze regering had keiharde garanties ­ eventueel verkregen achter de schermen ­ moeten eisen alvorens ja te zeggen.

Vervolgens: de waarheid over de gang van zaken had direct wereldkundig gemaakt moeten worden. Nu is er met die waarheid bijna tien jaar gesjoemeld.

Daarmee is op de mannen die in en rond Srebrenica gediend hebben een smet geworpen, waaronder zij tien jaar geleefd hebben; velen zijn er gebukt onder gegaan.

Hoewel ik geen politiek commentaar schrijf zeg ik wel: Premier Kok heeft terecht consequenties getrokken uit het rapport over Srebrenica. Hier is aan onze kant een politieke fout gemaakt. Men is te goedgelovig geweest en heeft aanvankelijk gezwegen, terwijl veel eerder het verraad jegens Srebrenica én jegens onze mannen wereldwijd en wereldluid had moeten klinken.

Tenslotte: heel in het algemeen: vredesmissies in oorlogsgebieden brengen een veel groter risico mee voor wie wordt uitgezonden, dan velen denken.

Ik vrees dat velen van onze mannen het in Irak en Afghanistan heel moeilijk hebben.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen