4. Gehoorzaamheid (1)

Inleiding

Meer dan eens horen we jongeren zeggen: ‘Ik bepaal zelf wel wat ik doe of wil; daar heb ik een ander niet voor nodig.’ Schrikt u, schrik jij van zo’n uitspraak, zeker als die gedaan wordt tegen ouders of andere gezagsdragers? We zeggen dan dat dit van een verkeerde houding getuigt. Anders gezegd: de gezindheid van iemand die dit zegt, is niet goed.

Waar komt deze gezindheid vandaan? Over het antwoord op deze vraag zal niemand lang na hoeven te denken: het is de zonde van Adam in het paradijs die zelf wilde gaan bepalen wat goed of kwaad is. Het eerste mensenpaar wilde niet langer leven volgens de heilzame geboden van de Heere. Daar is de ongehoorzaamheid, die opstand is tegen God, begonnen. Deze ongehoorzaamheid erven we van onze vaders.

In vier artikelen staan we stil bij het onderwerp gehoorzaamheid en het nut daarvan. In deze tijd staan de woorden ‘gehoorzaamheid’ en ‘onderworpenheid’ in een kwade reuk en worden vaak gelijkgesteld met ‘onderdrukking’. Toch zijn ze voluit Bijbels. Daarom is het noodzakelijk dat deze begrippen in het licht van Gods Woord worden bezien en op een Bijbels fundament tot recht komen in onderwijs, opvoeding, kerk en maatschappij.

Gehoorzamen: een Goddelijke eis

’Wij zijn hier op aarde om te gehoorzamen, niet om te bestieren (= besturen)’, zegt Isaäc da Costa (1798-1860)¹. Hij bedoelde daarmee dat het de Heere is Die gehoorzaamheid van ons vraagt. We leven niet op aarde om onze eigen zin en wil te doen. Deze woorden van Da Costa geven kernachtig weer waar het in de samenleving om gaat. Het gaat kinderen, ouders, regering, onderdanen, ambtsdragers aan, ja, voor niemand geldt hierop een uitzondering.

Het gaat in de eerste plaats om het gehoorzamen van de hoogste Wetgever. Zijn heilige Wet moet ons richtsnoer zijn. Aan Hem moeten we in liefdevolle onderworpenheid gehoorzamen. Gehoorzamen vraagt immers om liefde. Als er geen liefde is, kan er in wezen ook geen gehoorzamen zijn.

We moeten nog een stap verder gaan, want echt gehoorzamen vraagt om de kinderlijke vreze des Heeren door het ware geloof en dat werkt door de liefde. Alleen Christus heeft Zijn Vader volmaakt gehoorzaamd in Zijn gedachten, door Zijn woorden, met Zijn werken (dadelijke gehoorzaamheid) en in Zijn lijden (lijde lijke gehoorzaamheid). Het Borgwerk van Christus kan worden samengevat met één woord: gehoorzaamheid. In en door de gehoorzaamheid van Christus mag Zijn Kerk de Heere kinderlijk vrezen.

Gezag

In de samenleving hebben het al of niet aanwezig zijn van orde en rust alles te maken met de wijze waarop het gezag wordt uitgeoefend door degenen die over ons zijn gesteld en hoe wij hun gehoorzaam zijn. De trits ‘rust-reinheid-regelmaat’, die misschien wel ouderwets wordt gevonden, heeft een positieve invloed op de orde in gezin, school en maatschappij. Daar waar men zich liefdevol aan het gezag onderwerpt, is orde. Wanorde gaat echter samen met het overtreden en niet eerbiedigen van het gezag.

Gezien de relatie die er is tussen orde en gezag, is het goed verklaarbaar dat er in onze tijd op allerlei terreinen sprake is van wanorde. Onze netwerksamenleving kenmerkt zich immers door het wegvallen van gezagsverhoudingen. Waar tot voor kort sprake was van hiërarchie, is nu sprake van gelijkheid. Veel meer dan in het verleden moet men zich dan ook gezag zien te verwerven. Over het algemeen is de mens wars van het principe dat het eerbiedigen van gezag nodig en goed is, omdat het van God is gegeven en afgeleid. Deze geest van de tijd gaat ook onze gezinnen en scholen niet voorbij.

Schuld en straf

De gevallen mens wil niet gehoorzamen, maar hij wil wel zelf het bestuur in handen nemen. Het niet willen gehoorzamen brengt ons bij een fundamentele zaak, want als wij ongehoorzaam zijn, maken wij schuld ten opzichte van degene die wij behoren te gehoorzamen. Het begin daarvan ligt in het paradijs waar wij het Goddelijke gezag van ons hebben geworpen en ongehoorzaam aan onze Schepper zijn geworden. Daaruit vloeit alle gezagsonder - mijning voort. De schuld, die uit ongehoorzaamheid voortvloeit, roept om straf. Door onze ongehoorzaamheid zijn wij ‘aan allerhande ellendigheid, ja, aan de verdoemenis zelve onderworpen’, zoals het Doopformulier ons voorhoudt.

Vergeving

In de opvoeding is het kwijtschelden van een verdiende straf niet goed. De straf moet eerst worden ondergaan, voordat vergeving kan plaatsvinden. De vergeving is de voltooiing van de straf. Dan is er weer sprake van gehoorzaamheid bij het kind. Het heeft zich onderworpen aan het gezag en de liefdesrelatie is hersteld.

Zo gaat het in de opvoeding, maar ten opzichte van God kan de gevallen mens de liefdesrelatie die er was in de staat der rechtheid, zelf nooit meer herstellen. Daarvoor is nodig dat het werk van Christus aan de ziel wordt toegepast. Hij is gehoorzaam geworden tot de dood, ja, de dood des kruises. Dankzij deze gehoorzaamheid wordt op Gods tijd aan een ieder die in Hem begrepen is, vergeving geschonken op grond van recht. Als de weg der zaligheid in de gezegende Middelaar wordt ontsloten, gaat daaraan, door de zaligmakende bearbeiding van Gods Geest, altijd het billijken van Gods recht vooraf. Dan is de ziel gehoorzaam gemaakt, kan God geen kwaad meer doen en geeft de ziel zich geheel aan Hem over. De ontdekking dat we door eigen schuld God kwijt zijn, is een diep smartelijke ervaring, maar als we in een verdere weg zien wat het Christus heeft gekost om voor ons de schuld te betalen, wordt de smart over de zonde nog dieper.

(wordt vervolgd)

Noot

1. ‘Bezwaren tegen de geest der eeuw’, pagina 93.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen