Onze plaats voor God

Als de Heilige heeft God wonderen gedaan voor Israël en daarom vraagt Hij gehoorzaamheid. Wanneer Zijn volk deze gehoorzaamheid niet blijkt op te brengen, wekt God het op tot verandering. Waarom? Omdat Hij de zonde niet verdraagt. Toch kun je de vraag stellen waarom deze geestelijke verandering (nog) nodig is. God heeft toch Zelf ingesteld dat er via de offerdienst vergeving is? De tegenvraag is of de Heere tevreden is met alleen vergeving. Heb je dan voldoende zicht op Zijn heiligheid? God neemt de zonde kennelijk zo hoog op dat Hij een complete verlossing wil van vergeving én bekering. Alleen op deze manier wordt het zondeprobleem opgelost. Bekering raakt dus je visie op God.

Als bekering vervaagt, verandert ook je visie op de mens. Het is dan minder ingrijpend dat je zondaar bent voor God. Je hebt immers genoeg aan vergeving, terwijl je niet direct de noodzaak inziet om echt los te komen van het kwaad.

Afgoderij

Zonder bekering kom je in afgoderij terecht. Dat lijkt een vreemde gedachte, want bij afgoden denk je meestal aan zaken die tussen ons mensen en God instaan: bijvoorbeeld egoïsme, geldzucht, seksverslaving, verkeerd mediagebruik en sportverdwazing. Intussen vergeet je dat het ook afgoderij is om een eigen beeld van God te maken. Dit gebeurt als je niet gelooft wat de Bijbel van Hem getuigt. Als je eraan voorbijgaat dat Hij, als de Heilige, de zonde niet kan verdragen. Van afgoderij is ook sprake als je niet serieus neemt dat je zondaar bent, dat je behalve vergeving ook bekering nodig hebt. Als je niet luistert wanneer de Heere je om die reden tot bekering roept, omdat Hij alleen in gemeenschap kan leven met veranderde mensen. Zonder bekering verval je dus in afgoderij, want je hebt een verkeerd beeld van God, van jezelf en van de zonde.

Zelfkennis

Waarom is bekering nodig? Om zelfkennis te leren en zo je plaats voor God te weten. De hervormer Calvijn wijst in zijn Institutie (III.3.5-7) op de verbinding tussen godskennis en zelfkennis. Hij geeft de volgende omschrijving van bekering: ‘Men zou daarom, naar mijn oordeel althans, de bekering heel goed als volgt kunnen omschrijven: zij is de ware omwending van ons leven tot God, die voortkomt uit een oprecht en ernstig vrezen van God en die bestaat uit de doding van ons vlees en van de oude mens, en de levendmaking van de geest.’

Calvijn laat bekering opkomen uit een ‘oprecht en ernstig vrezen van God’. Dit blijkt de schrik te zijn voor Gods rechterstoel en het toekomstige oordeel dat Hij zal uitpreken: ‘Voordat de geest van de zondaar namelijk tot bekering neigt, moet hij eerst daartoe aangespoord worden door de gedachte aan het goddelijk oordeel. Wanneer de gedachte eenmaal diep tot de zondaar doorgedrongen is dat God eens op de rechterstoel zal plaatsnemen om hem rekenschap te vragen van alles wat hij gezegd en gedaan heeft, zal dat de ongelukkige mens geen rust laten en hem geen moment de gelegenheid geven om op adem te komen, maar hem voortdurend aandrijven de gedachten te richten op een andere manier om het leven in te richten, om zich gerust voor die rechterstoel te kunnen stellen.’

Waarom confronteert God ons mensen met Zijn toekomstig oordeel? Dit heeft te maken met het gewicht van de zonde: ‘De slechtheid van onze aard dwingt God dus tot de gestrengheid die Hij voor Zijn bedreigingen gebruikt, want het heeft geen zin mensen die in slaap zijn op een vriendelijke manier aan te lokken.’

Schuldbesef

Door de schrik voor Gods oordeel ontstaat er schuldbesef dat samengaat met afkeer van de zonde. Calvijn noemt dit ‘verbrijzeling’ of het ‘begin van de bekering’. De kennis van Gods barmhartigheid – die hierna komt – geeft bekering een ‘evangelisch’ karakter, want dan is schuldbesef verbonden met het geloof in Jezus Christus en met de liefde tot Hem. Dit geestelijke zicht op Christus is ook onmisbaar, want anders zou schuldbesef zomaar tot wanhoop kunnen leiden.

Rond het geloofsbegin heeft de confrontatie met Gods rechterstoel dus de dienende functie van wakker schudden en prikkelen. Zo leer je dat de zonde ernstig is en komt er een principiële breuk met het kwaad.

De gedachte aan Gods rechterstoel verdwijnt niet uit beeld in de geloofsrelatie met Christus. Volgens de apostel Petrus is een van de motieven tot een heilig leven immers de hemelse Vader, ‘Die zonder aanzien des persoons naar ieders werk oordeelt’. Daaruit volgt de roeping: ‘wandel in de vreze des Heeren, gedurende de tijd van uw vreemdelingschap.’ (1 Petr.1:17) Het blijvende besef dat God de Vader tegelijk de hemelse Rechter is, wil geen geestelijk leven van onzekerheid en angst veroorzaken, maar wel kracht bijzetten aan de roeping tot een heilig leven, tot een leven van bekering.

Bekering en geloof

Toch gaat het veel vaker over geloof in Jezus Christus dan over bekering. Dit kan natuurlijk komen, omdat bekering een geladen woord is. Je denkt dan al vlug aan ‘bekeerde mensen’, een categorie waarvan je niet zomaar deel uitmaakt. Het geestelijke niveau van deze mensen kun je immers niet zomaar bereiken. Geloof lijkt dan veel makkelijker.

Verder kun je denken aan bijbelteksten die verkondigen dat we alleen door het geloof rechtvaardig zijn voor God. Dan is geloof toch voldoende?

De vraag is echter over welk geloof het gaat. Je krijgt meer zicht op de eigen betekenis van bekering als je geloof verbindt met vergeving van zonden. Je kunt de vraag stellen: Wanneer krijg je vergeving? Het antwoord lijkt duidelijk: als je in de Heere Jezus gelooft. Is dit antwoord voldoende? Zeker, als je het fundament van vergeving bedoelt, want dit is het volbrachte werk van Christus.

Je kunt met de vraag ook willen weten hóé je vergeving krijgt. Je antwoord kan niet heen om de noties van berouw en schuldbelijdenis. Je bedoelt er dan mee dat het ware geloof nederig is en met lege handen bij God komt. Op deze manier is het rechtvaardigende geloof onlosmakelijk verbonden met bekering. Zo bedoelt Paulus het ook. Want als hij met name in de Romeinenbrief en de Galatenbrief spreekt over de rechtvaardiging door het geloof, bedoelt hij een geestelijke houding die recht tegenover de werken van de wet staat. Tegenover trots over je eigen verdiensten staat berouw dat houvast zoekt in Gods genade en het werk van Christus. Dít geloof nu gaat samen met afkeer van de zonde, waardoor een heilig leven opbloeit.

Goedkope genade

Je kunt het ook zo zeggen: geloof zonder bekering betekent ‘goedkope genade’. Deze uitdrukking is bekend geworden door het boek Nachfolge (Navolging) van de Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer (1906- 1945). Hierin waarschuwt hij dat een te eenzijdige nadruk op de genade het leven van de navolging in de knel brengt. Hij zag dit gevaar onder christenen die het gevaar van de demonische nazi-ideologie ernstig onderschatten en daarom niet of nauwelijks in verzet kwamen tegen dit schrikbewind. Navolging betekent volgens Bonhoeffer dat je bereid bent de weg van het offer te gaan in plaats van te kiezen voor een rustig, ongestoord leven.

Verlies van bekering brengt een leven van zichtbare toewijding dus in gevaar. Wat gaat er ook in onze tijd uit van christenen die zich op de terreinen van bijvoorbeeld geldbesteding, barmhartigheid, huwelijk en seksualiteit, leven en dood niet onderscheiden van de wereld? Dit onderscheid is de vrucht van bekering.

Bekering en vergeving

Hoe is de verhouding tussen bekering en vergeving? Maakt de nadruk op bekering Gods vergeving niet te voorwaardelijk? En levert dat geen onzekerheid op? Vergeving is toch genade die je alleen door het geloof in Christus vindt? Als je vergeving laat afhangen van een veranderd leven, is dit bezwaar terecht. De gevolgen voor de geloofszekerheid zijn dan duidelijk. Want wie kan als christen zo leven dat God tevreden is? Let nog eens op Jezus’ zendingsopdracht aan de discipelen. Als Jezus hen voorbereidt op hun toekomstige werk, verbindt Hij bekering en vergeving van zonden in één zin: ‘En in Zijn Naam moet onder alle volken bekering en vergeving van zonden gepredikt worden, te beginnen bij Jeruzalem.’ In dit woord zijn bekering en vergeving twee kanten van het Evangelie: Christus geeft ze beide.

Opvallend is wel dat bekering hier vooropgaat. Niet in de zin dat vergeving op levensverandering rust. De term wijst op inkeer en boete. Blijkbaar zal geestelijke inkeer de weg zijn waarlangs zondaars vergeving ontvangen en proeven. Denk ook aan Johannes de Doper, die allen doopte die hun zonden beleden en daarmee op de weg van bekering waren geplaatst. Zo is het rond het geloofsbegin en zo gaat het ook in het geloofsleven. Via berouw en schuldbelijdenis komt vergeving je leven binnen, terwijl via vergeving het christenleven opbloeit. Bekering en vergeving hangen dus nauw samen.

Gespreksvragen

1. Vind je ook dat het verlies van bekering tot afgoderij leidt?

2. Je kunt over bekering praten zonder geloof. Bekering wordt dan al vlug een soort status. Je kunt ook over geloof praten zonder bekering. Dan is goedkope genade het gevaar. Waarom is het belangrijk om geloof en bekering te verbinden, denk je?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen