De vrolijke ruil

In het hart van Luther was er grote onrust. Hij leefde in eigen waarneming als een vrome monnik onberispelijk voor het aangezicht van God. Toch was in zijn geweten een grote onrust: ‘Ik kan het vertrouwen niet opbrengen dat Hij [God] door mijn genoegdoening verzoend zou zijn’. Op zijn radicale wijze schreef hij dat hij die rechtvaardige God, Die zondaren bestrafte, niet beminde: ‘Ik haatte Hem’. Hoe kon de zondaar Luther rechtvaardig voor God worden? Moest hij nog meer goede werken doen, moest hij nog vaker biechten en nog intensiever als een vrome monnik leven?

In zijn hevige geestelijke strijd ontving hij licht van Boven. Romeinen 1 vers 17, ‘Maar de rechtvaardige zal uit het geloof leven’, was voor hem een verborgen tekst. Nu leerde hij dat de Goddelijke gerechtigheid geschonken was. Dit bijzondere gebeuren was voor hem alsof hij ‘door de geopende poorten het paradijs zelf was binnengegaan’. Hij voelde tot in het diepst van zijn wezen dat zijn eigen actieve gerechtigheid hem niet kon helpen. De redding kwam van de ‘passieve gerechtigheid van God, waardoor de barmhartige God ons rechtvaardig maakt’.

Deze bekerende genade mocht hij ontvangen toen hij worstelde in zijn torenkamer. Daarom sprak hij over de zogenaamde ‘Turmerlebnis’ of toren-ervaring.

Een ‘vreemd’ leven

In zijn verklaring van de brief aan de Galaten schreef hij bij de tekst Galaten 2 vers 20: ‘Ik leef, doch niet meer ik, maar Christus leeft in mij’ over het vreemde leven. Daarmee bedoelde hij het leven dat van buitenaf, van een Ander komt. Hij formuleerde dat op een indrukwekkende manier: ‘Dat is een tweevoudig leven: mijn natuurlijke of lichamelijk bezielde leven en het vreemde leven, dat Christus in mij leeft.’ Dat ervoer hij als een voor het verstand niet te begrijpen gebeuren. Evenals Paulus wist hij dat hij door de wet aan de wet gestorven was. De wet gaf geen toekomst en redding. Het gevolg van het sterven aan de wet betekende in zijn woorden: ‘Deze dood brengt mij een vreemd leven, namelijk het leven van Christus, dat mij niet is aangeboren, maar door Christus in het geloof geschonken'. Op een andere plaats sprak hij over de vrolijke ruil. Alle zonden van Luther werden op Christus gelegd en in ruil daarvoor ontving hij Zijn verdiende gerechtigheid. Daarmee kon hij verschijnen voor God de Vader zonder vlek of rimpel, alsof hij zelfs nooit een zondige gedachte had gehad. Zondeloos in Christus. Anders gezegd: Hij nam de zonden van Luther over.

Rechtvaardiging

Het is te begrijpen dat Luther veel waarde hechtte aan de leer van de rechtvaardiging. Die moest zuiver bewaard worden: er is namelijk geen ander middel om de dwalingen van sekten te weerstaan ‘dan dit ene leerstuk van de gerechtigheid van Christus’.

Tussen twee haakjes: ook de onder ons bekende oudvaders waren deze opvatting toegedaan. Zo kunnen we lezen in het bekende boek van Wilhelmus à Brakel “Redelijke Godsdienst" in het hoofdstuk over de rechtvaardigmaking: ‘Die hier dwaalt, die dwaalt tot zijn eeuwig verderf. Daarom legt de duivel gedurig daarop toe, om de waarheid van dit hoofdstuk te ontkennen, te verdraaien, te verduisteren, en als hij dat niet kan uitwerken, om het ongeoefend te laten'.

Reactie

Deze ‘ontdekking’ van Luther stond haaks op de leer van de Rooms-Katholieke Kerk. De preken, het onderwijs en de geschriften van Luther veroorzaakten grote onrust. Evenals Hus een eeuw eerder werd ook Luther het zwijgen opgelegd. Ook zijn boeken moesten verbrand worden. Een herhaling van de reacties. Ten slotte: Luther kreeg de opdracht om zijn opvattingen die in de 95 stellingen waren verwoord, toe te lichten. Hus moest naar een officieel concilie, Luther moest zich verantwoorden op de Rijksdag in Worms.

In het slotartikel gaan we op dat gebeuren in. ♦

wordt vervolgd

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen