Twee weten meer dan één

Onmiskenbaar is een Generale Synode (GS) een belangrijke vergadering. Wat daar aan de orde komt, raakt het gehele kerkverband. Gemakshalve wordt de GS daarom wel getypeerd als de ‘hoogste kerkelijke vergadering’ van onze gemeenten. Maar wie dat zegt, zit fout. De GS is niet de hoogste vergadering, maar een meerdere vergadering.

Ds. W. Silfhout, schrijver van het boek ”Gereformeerd Kerkrecht in kort bestek”, zegt: ‘Het begrip ‘meerdere vergaderin­ gen’ heeft niet te maken met rangorde of hiërarchie, maar met tellen. Twee weten meer dan één. Het zijn kerkelijke samenkomsten waar meer gemeenten door middel van afgevaardigden vertegenwoordigd zijn. De meerdere of bre­ dere vergaderingen zijn dus niet hoger dan een kerkenraad van een plaatselijke gemeente’. Met andere woorden, er is geen sprake van een soort dictatuur door de GS.

Dat betekent overigens niet dat het een meerdere vergadering zoals de GS ont­ breekt aan een zeker gezag. Desgevraagd wijst ds. Silfhout op de eerste meerdere vergadering die ooit werd gehouden. Daar­ over wordt geschreven in het Bijbelboek Handelingen. ‘Op het apostelconvent in Jeruzalem (Hand. 15) werden besluiten met bindende kracht genomen voor Antiochië en voor de gemeenten in Syrië en Cilicië. Dit apostelconvent was wel geen synode, maar de besluiten werden aan de gemeen­ ten gegeven als verordeningen (dogmata). De reformatoren zagen het samenleven van gemeenten als een Bijbelse opdracht aan de kerk. De Heere heeft bepaald dat de gemeenten in een onderlinge broederlijke eenheid op grond van Schrift en belij­ denis verenigd moeten zijn’.

Recht, liefde en behoud

Belangrijk is dat de bindende kracht van synodebesluiten een eigen karakter heeft. ‘Ze zijn niet dwingend. Het richtsnoer moet zijn: het recht van God, de liefde van Christus en het behoud van de zondaar. Alleen met geestelijke middelen kan de kerk haar gezag handhaven. Gods Woord is daarbij beslissend’.

Kerkenraden of leden van een gemeente kunnen een synodebesluit echter niet zomaar naast zich neerleggen. ‘Ze hebben wel degelijk zeggingskracht’.

Wie bezwaar heeft tegen een besluit van een synode kan daartegen in het verweer komen. ‘Daarvoor is de kerkelijke weg aangewezen. Via kerkenraad, classis en par­ ticuliere synode kan bij de GS een appel worden ingediend. Dat is de route die voor elk gemeentelid openstaat’.

Bij zaken die op een synode aan de orde komen, is het uitgangspunt dat het zaken zijn die door een mindere vergadering niet kunnen worden afgedaan. ‘Dat kunnen kwesties zijn die te ingewikkeld zijn voor een mindere vergadering, of die gaan over de leer, of appèlzaken waarbij een gemeentelid beroep aantekent tegen een besluit van een kerkenraad of classis’. Ook zaken die het geheel van het kerkverband raken - zoals de opleiding van predi­ kanten, zendings- en evangelisatiewerk en de emerituskas - komen op de tafel van de GS’.

Volgens de oud-docent kerkrecht is het van belang dat een meerdere vergadering niet treedt in de bevoegdheden van een kerkenraad. ‘Om een voorbeeld te noemen: een meerdere vergadering kan een ker­ kenraad niet dwingen iemand als ouderling te benoemen’.

Iedere drie jaar

De GS van de Gereformeerde Gemeenten komt eens in de drie jaar bijeen. Na afloop van de synodezittingen (meestal in het vroege voorjaar van het nieuwe kalenderjaar) wordt de GS gesloten en is het wach­ ten op een nieuwe GS, doorgaans dus drie jaar later. Andere kerken zoals de Protes­ tantse Kerk in Nederland en de Hersteld Hervormde Kerk hebben een synode die gedurende een aantal jaren zit.

‘Dat heeft te maken met de presbyteriale kerkstructuur van onze gemeenten’, zegt ds. Silfhout. ‘Daarin zijn de plaatselijke gemeenten autonoom. Ze zijn elk een volledige kerk. Die gemeente voegt zich geheel vrijwillig, zonder dwang bij een kerkverband om de eenheid van de kerk voor te staan. Daarom is de naam van ons kerkverband ‘Gereformeerde Gemeenten’, in het meervoud dus’.

Binnen bijvoorbeeld de Protestantse Kerk in Nederland is de zelfstandigheid van de plaatselijke gemeente kleiner. Ds. Silfhout: ‘Zo’n ‘permanent’ zittende synode heeft als voordeel dat ze snel kan handelen bij acute zaken. Maar het gevaar is dat de synode zichzelf een permanent en auto­ noom gezag toe-eigent. Het risico is dan groot dat de vrijheid van de plaatselijke gemeente in het gedrang komt’.

Op 14 september vindt de eerste zittingsdag plaats van de Generale Synode 2022. In negen artikelen belichten we uiteenlopende facetten van deze kerkvergadering.

Deel 2 volgt over enkele weken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen