Ds. Labee over: Wedergeboorte en de enge poort bij Bunyan

De enge poort

Als de gewezen ketellapper en lekenprediker John Bunyan (1628-1688) deze vragen gekregen zou hebben, denk ik dat hij zéér verwonderd zou zijn geweest. En misschien had hij wel gezegd: ‘Beste vraagsteller, maar waarom vraag je dat toch? Mijn boek is geen dogmatische uiteenzetting, maar een beschrijving van wat een zondaar wedervaart in wie de Heere gaat werken door Zijn Geest’. Dogmatiek was voor Bunyan gelóófsleer, waarin het ging om Godskennis, zelfkennis en Christuskennis.

Terugkomend op de eerste vraag, Bunyan zou de enge poort verbonden hebben aan de wedergeboorte. Maar de invulling van dat begrip is wellicht anders dan wij dat zouden doen. Over die wedergeboorte heeft Bunyan - net als bijvoorbeeld ds. W. à Brakel - gezegd dat de meeste christenen niet precies weten wanneer ze wederom geboren zijn. Bunyan was een puritein, die graag spreekt over ‘het voorbereidend werk van Gods Geest’ in termen als ‘ontwaking’ en ‘bekering’. Dogmatische onderscheidingen als levendmaking of wedergeboorte in engere zin moeten we bij hem niet zoeken. Veel gehanteerde termen (vroeger en nu) geven overigens verwarring en misverstaan. Een van onze vaderen sprak dat ’t meestal ook maar een woordenstrijd is.

Waar het om gaat is dit: als Bunyan Christen tekent in stad Verderf, vinden we een dodelijk ongerust adamskind. Een zondaar die met God en Zijn recht te doen krijgt en gebukt gaat onder een zware zondenlast. Ja, hij kan onder de vloek van de wet niet meer leven in het oude bestaan. Maar gewezen door Evangelist op het poortje, gaat hij op weg. Hij ziet niet het poortje, maar wel het lichtschijnsel. Dat we nooit zulke mensen de handen op moeten leggen zal duidelijk zijn! Buurman Gezeggelijk gaat ook mee, maar na de eerste moeilijkheid op de weg gaat hij terug naar stad Verderf. De weg die John Bunyan vervolgens tekent, zouden wij de toeleidende weg tot Christus kunnen noemen. Dat pad kan heel verschillend zijn, zoals we uit de Christinnereis wel kunnen weten. Philpot (1802-1869) zal ongeveer twee eeuwen later zeggen: ‘Nadat de Heere onze zielen heeft levend gemaakt, gaan wij - om zo te spreken - onbezonnen voort, niet wetende dat er een Jezus is. Wij menen dat de weg ten leven is Gods geboden te houden; aan de wet te gehoorzamen; ons van zonde te reinigen; ons leven te veranderen en algemene heiligheid in gedachten, woorden en daden aan te kweken; en zo gaan wij onbezonnen in de duisternis struikelende voort, en gedurende al die tijd gaan wij geen stap voorwaarts...’.

Het zal duidelijk zijn waarom Bunyan zo nadrukkelijk schrijft over die ‘enge’ poort! Daar heeft Evangelist hem op gewezen en dat is het eerste doel van de zoektocht van Christen. Dat is niet in tegenspraak met het vragen om (meer) ontdekking aan zonde en schuld. Integendeel, heel uitvoerig horen we van meerdere ontdekking aan de dwaasheid van Christen. Maar uiteindelijk ligt de spits bij het ingaan door de ‘enge’ poort.

Wie zou niet denken aan het woord van de ‘Poortwachter’ Jezus? ‘Gaat in door de enge poort’ (Matth. 7:13a). Laat daar geen misverstand over zijn: we zijn onder de wet óf onder de genade. Alléén diegenen worden zalig die Jezus Christus ‘door een waar geloof worden ingelijfd en al Zijn weldaden aannemen’ (Zondag 7, antw. 20).

Lezer(es), zult u niet rusten vóórdat u iets kent van uw zonden en ellende én het geheim van de verlossing in Christus Jezus?

De laatste poort

We willen daar nog wel aan toevoegen dat de ‘enge’ poort niet de ‘laatste’ poort is. Spurgeon (1834-1894) nam het Bunyan wat kwalijk dat hij het kruis niet naast de ‘enge’ poort plaatste. Daarbij meende hij dat men iemand niet naar de ‘enge’ poort moest verwijzen maar naar het kruis van Christus. Het is opmerkelijk dat Bunyan Christen laat ingaan door de enge poort met het pak op zijn rug en dat hij pas láter zicht krijgt op het kruis. Zonder dat hij het allemaal benoemt, kunnen we daaruit afleiden dat ook Bunyan oog heeft gehad voor de opwas in de kennis en genade van de Middelaar. Achter de ‘enge’ poort wil de Heere immers Zijn kinderen leiden en oefenen op die smalle weg naar de ‘laatste’ poort.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen