Joseph Stalin in Russische kerk

Dat in Rusland ophef is ontstaan over de afbeelding van Stalin op een mozaïek is niet vreemd als we weten wie Joseph Stalin was. Na de dood van Lenin in 1924 greep Stalin de macht en oefende als dictator een waar schrikbewind uit. Allen die zich op enigerlei wijze verzetten tegen de communistische partij, of die Stalin als een bedreiging zag, werkte hij uit de weg. Vooral in de periode 1936 tot 1938, die bekend staat als de Grote Zuivering, werden velen uit de weg geruimd.

Hoewel de schattingen uiteenlopen, denken de meeste historici dat tenminste 750.000 mensen werden geëxecuteerd. Ook werd meer dan een miljoen mannen, vrouwen en kinderen verbannen naar dwangarbeiderskampen, bekend als de Goelag Archipel. Deze meedogenloze en bloedige operatie was er een van ongebreidelde terreur in de voormalige Sovjet-Unie en heeft het land vele jaren beïnvloed.

Afschuw en instemming

Aan de handen van Stalin kleefde dusveel bloed, ook het bloed van christenen. Daarom hoort een portret van deze christenvervolger niet in de kerk, zoals de woordvoerder van de Russisch-Orthodoxe Kerk met afschuw zei (RD, 13 mei). Waar van Stalin bekend is dat hij een afkeer had van priesters, mede gevoed door corruptie onder hen, is het des te meer opmerkelijk dat een aartspriester zich positief heeft uitgelaten over het nieuwe mozaïek.

Aan de ene kant wordt er met afschuw kennis van genomen, aan de andere kant wordt er positief tegen aangekeken. Die positieve geluiden komen vooral van mensen uit de sfeer van het Russische leger. De Russische minister van Defensie nam zelfs het initiatief voor de bouw van de kerk, die een slordige 75 miljoen euro kostte.

Veel Russen moeten wel erkennen dat onder het bewind van Stalin verschrikkelijke dingen zijn gebeurd. Maar hij is toch ook maar de man die als opperbevelhebber van het leger nazi-Duitsland versloeg. Als er dan een kerk speciaal wordt gebouwd als eerbetoon aan de Russische strijdkrachten en de overwinningen die zij behaalden, dan hoort Stalin daar gewoon bij. De ‘Kerk van de strijdkrachten’ werd juist gebouwd op de plaats waar het Sovjetleger de Duitsers tegenhield.

Kerk van de opstanding

De nieuwe kerk wordt ook ‘Kathedraal van de opstanding van Christus’ genoemd. In deze kerk wordt een eerbetoon gegeven aan iemand die moedwillig vele mensen de dood heeft ingejaagd.

Allerlei bezwaren kunnen daartegen worden ingebracht. Zoals: de kerk is geen plaats voor eerbetoon aan mensen, daar staan mensen niet centraal, maar God en Zijn dienst. Het tweede gebod is daarover duidelijk. Dat is allemaal waar. Waarbij we wel moeten bedenken dat in de Russisch-Orthodoxe Kerk fresco’s en mozaïeken voor de Russen vanzelfsprekend zijn, zonder dat ik daarmee wil zeggen dat deze zaken daar thuishoren.

Na de onderdrukkingen door het Sovjetregime heeft de Russisch-Orthodoxe Kerk weer een plaats gekregen in het leven van burgers. Meer en meer wordt de kerk met haar kunst het symbool van de Russische cultuur.

Maar de kerk is geen symbool van nationale cultuur, op welke wijze die dan ook tot uitdrukking komt, maar een plaats waar aan geestelijk dode zondaren verkondigd wordt dat er leven is in een opgestane Christus. Waar dát in het middelpunt staat, is de naam ‘Kathedraal van de opstanding van Christus’ gepast.

Praalgraven

Afbeeldingen van mensen horen in de kerk niet thuis. Misschien is er iemand die wijst op de verschillende praalgraven in Nederlandse kerken. Denk aan het praalgraf van Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk te Delft of aan het praalgraf van Michiel de Ruyter in de Nieuwe Kerk te Amsterdam. Deze praalgraven waren er niet alleen voor overledenen van koninklijken huize, maar ook voor hen die zich voor ons land in oorlogen verdienstelijk hadden gemaakt. Zo bijvoorbeeld ook Piet Hein en Maarten Tromp die hun praalgraf kregen in de Oude Kerk te Delft. Dat was toch ook bedoeld om de herinnering aan hun daden levendig te houden?

We kunnen veel negatieve dingen zeggen over Napoleon, maar in dit verband is het positief te noemen dat Napoleon het privilege van praalgraven in de kerk aan de adel heeft ontnomen. Zeker kan daar geen plaats zijn voor een massamoordenaar als Joseph Stalin.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen