Schapen met vijf poten?

Twee jaar geleden werd de Samenwerkingsgemeente Rotterdam-Alexanderpolder vacant. De kerkenraad besloot voordat tot het beroepen van een predikant zou worden overgaan, eerst eens helder op papier te zetten wat voor predikant bij de gemeente paste. Er werden twee profielschetsen gemaakt: één van de gemeente en één van de predikant. In de profielschets van de gemeente staat ondermeer kort in een aantal punten omschreven wat voor gemeente Rotterdam-Alexanderpolder is. 'Onze gemeente is te typeren als mondig, kritisch en nuchter, en heeft gemiddeld een hoog opleidingsniveau. De gemeente kent een evenredige verdeling van de leden over alle leeftijdscategorieën en is financieel draagkrachtig.'
De profielschets van de predikant omvat één A-viertje. Daarin wordt het werk van de predikant ondergebracht in drie hoofdtaken: woordverkondiging, pastoraat en catechese. Volgens de gemeente van Rotterdam-Alexanderpolder moet een predikant iemand zijn die 'De Here God van harte lief heeft en dat uitdraagt in levenswandel en verkondiging. Door zijn sterke communicatieve vaardigheden en warme persoonlijkheid kan hij op uitnodigende wijze Gods liefde en barmhartigheid uitdragen. Hij weet wat er leeft in de gemeente en de samenleving en kan daar in de prediking op in gaan, troostend, vermanend en bemoedigend, gericht op de opbouw en geestelijke groei van de gemeente.' Naast deze hoofdtaken worden nog kort een aantal specifieke verwachtingen over de predikant geformuleerd. Hij moet een evenwichtige persoonlijkheid zijn, iemand die initiatieven durft te nemen en in staat is anderen te stimuleren en enthousiasmeren in hun werk voor Gods Koninkrijk. De kerkenraad denkt aan iemand tussen de vijfendertig en vijfenvijftig jaar die gehuwd is en bij voorkeur kinderen heeft.

Enthousiast
M. van Tienhoven is voorzitter van de kerkenraad in Rotterdam-Alexanderpolder. Een gemeente waar nu tien jaar intensief wordt samengewerkt met de Nederlands Gereformeerde Kerk. Hij is erg enthousiast over het beroepen aan de hand van profielschetsen. „Bij het beroepingswerk is het belangrijk dat er goede informatie is voor zowel de gemeente als de predikant. Je ziet in deze tijd dat het vaak fout gaat met dominees. Ik denk dat je een hoop problemen kunt voorkomen door goed te kijken of de verwachtingen van de gemeente overeenkomen met datgene wat de predikant kan."

Hoe werkt de beroepingsprocedure bij u in de gemeente?
„We hebben een beroepingscommissie die eerst bij een aantal predikanten gaat luisteren. Er wordt dan ook met de predikant gesproken en de profielschetsen worden aan hem voorgelegd. Vervolgens doet de commissie verslag aan de kerkenraad. Dan wordt besloten welke predikant beroepen wordt. Hierna vragen we de betreffende predikant om een keer te komen preken. Als dat is gebeurd, gaat de gemeente stemmen. Als de predikant daadwerkelijk beroepen wordt, gebeurt het ook wel dat we nog een avond beleggen waarbij de dominee en gemeente met elkaar kunnen kennismaken."

Heeft u het idee dat predikanten het ook fijn vinden om beroepen te worden aan de hand van een profielschets?
„Tot op heden hebben we veel positieve reacties gehad op onze werkwijze."

Helder
Ds. M. Hogenbirk, predikant van de gemeente Veenendaal-Bethel, is één van de predikanten die door de kort geleden in Rotterdam-Alexanderpolder werd beroepen. Overigens bedankte hij. Hij vindt het werken met een profielschets wel prettig. „Het is positief dat er helder op een rijtje is gezet wat er van je wordt verwacht als predikant. Een gemeente heeft altijd verwachtingen van een dominee en die worden in een profielschets onder woorden gebracht. Tegelijkertijd moet je een profielschets ook weer niet overwaarderen. Er staan vaak veel dingen in die gewoon bij het werk van de predikant horen. Van elke dominee wordt verwacht dat hij preekt, catechese geeft en pastoraat doet. In zo'n profielschets gaat het dan met name om heel specifieke zaken waar een gemeente zich op wil richten, bijvoorbeeld het missionair gemeente zijn in een grote stad."

Minder enthousiast over de profielschets is ds. J. Jonkman uit Drachten. „Ik ben al meerdere keren beroepen aan de hand van profielschetsen, maar heb me er nooit veel van aangetrokken. Ik zie er geen nut in. Elke predikant weet wat hij moet doen. De Bijbel zegt voldoende over de vraag wat er van een predikant wordt verwacht. Laten we maar het bijbelse beeld van de gemeente tekenen. Dan ligt het ook veel simpeler. Mijn indruk is dat men het zich soms onnodig moeilijk maakt. Een openhartig gesprek tussen de predikant en de kerkenraad vind ik belangrijker. Mijn hoofdstelling is: als een dominee in een vorige gemeente goed gediend heeft, zal hij dat elders ook doen."

Is dat niet een beetje kort door de bocht? Het is toch een feit dat een predikant in de ene gemeente beter aardt dan in de andere?
„Dat is ook zo. Ik wil ook niet beweren dat elke dominee overal geplaatst zou moeten kunnen worden. Natuurlijk moet er een afstemming zijn van een plaats op de persoon. Maar dat gebeurt toch wel, ook zonder de profielschets. "

Evangelisch niveau
Heeft u, ds. Jonkman, principieel bezwaar tegen profielschetsen?
„Nee, dat gaat me te ver. Ik heb wel moeite met uitvoerig uitgewerkte profielschetsen. Er worden vaak open deuren ingetrapt. Een dominee moet met de jeugd kunnen omgaan en de prediking moet centraal staan. Men bedoelt het wel goed, maar ik vrees dat uitgebreide profielschetsen er niet toe bijdragen om de gemeente op het niveau van het evangelie te houden. Of je nu predikant bent in Rotterdam, Ulrum of Noord-Groningen, dat maakt voor het gemeente-zijn niet uit."

Waarom denkt u dat?
„Omdat het evangelie overal hetzelfde is en de grondproblemen ook overal hetzelfde zijn. Op de ene plaats is het alleen iets meer geconcentreerd dan op de andere plaats. Zelf heb ik zowel in steden gewerkt, als in gemeenten op het platteland. Wat me dan opvalt is dat die twee dichter bij elkaar liggen dan vaak wordt gedacht. Ik proef bij die profielschetsen een tendens waarin de dominee steeds meer als een functionaris gezien wordt. Er treedt dan een verzakelijking op waardoor het denken vanuit het centrale van het ambt onder druk te staan. Men wekt wel eens de indruk dat men ten diepste niet begrijpt wat het is om in de dienst van Christus te werken."

De klassieke gedachte is dat God zijn knechten stuurt naar waar Hij wil en wanneer hij wil. Tegelijkertijd zijn er toch ook materiële zaken die een rol spelen bij het nemen van een beslissing in een beroep?
„Zeker, maar toch zijn die bij mij niet doorslaggevend. Het laatste moment in de beslissing die een predikant neemt, kun je nooit helemaal helder maken. Dat speelt zich in de diepte af. Daar blijf ik in geloven. Als je dat loslaat, kun je het allemaal mooi omschrijven, maar doe je het tenslotte toch allemaal zelf. Het geestelijk functioneren van het beroepingswerk wil ik graag vasthouden."

Missie
Ouderling Van Tienhoven uit Rotterdam is niet zo bang voor een verzakelijking van het ambt. „Ik denk dat het op de manier zoals wij het doen, zeker geen verzakelijking met zich meebrengt. Wat wij alleen doen is de zaken helder structureren en omschrijven. Natuurlijk moet je in het beroepingswerk bidden om de leiding van de Heilige Geest. Maar dat ontslaat je niet van de verantwoordelijkheid om te zoeken naar een dominee die bij de gemeente past. Anders zou je het uitgangspunt krijgen waar je zegt: elke predikant is overal plaatsbaar. Daar geloof ik niet in. Toch voelen we als kerkenraad wel degelijk de spanning over de vraag: wat moeten we zelf doen en waar moeten we voor bidden?"
Ds. Hogenbirk is wat minder bang voor een verzakelijking van het ambt dan zijn collega Jonkman. „De neiging van verzakelijking kan er zijn, maar dat hoeft niet. Zowel de gemeente als de predikant moet de gemeenschappelijke missie in de gaten houden. Dat is mensen bij Jezus Christus brengen en houden. Er zitten ook veel zakelijke kanten aan het predikantschap en het is goed om die helder te benoemen."

Volgens ds. Jonkman kan een profielschets met name kandidaten afschrikken: „Die kunnen denken: als ik dat allemaal moet kunnen, kan ik er beter maar niet aan beginnen. Er wordt nog wel eens gevraagd naar het bekende schaap met vijf poten." Ds. Hogenbirk is het niet met zijn collega eens. „Ik denk dat het wel meevalt met het afschrikken van kandidaten. Het zijn mensen van deze tijd. Er wordt zelfs vaak over geklaagd dat beginnende predikanten zo zakelijk zijn, dat ze bijvoorbeeld niet meer dan veertig uur per week willen werken. Ik denk dat studenten in Apeldoorn leren hoe je op een wijze manier met deze dingen moet omgaan."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen