De Preeken van Calvijn

Meerdere studie van Calvijn heeft me geleerd en leert mij telkens meer, dat Calvijn te weinig gekend wordt en dat zijn leer niet altijd juist is voorgesteld. Wij moeten de werken zelf lezen, Het minst zijn wel de preeken van Calvijn bekend. Zij zijn in onze taal niet zoo veel verschenen. Bovendien zijn ze niet in den vorm en in de taal van onzen tijd geschreven. Zij zijn velen te dor, te intellectualisch, Ik zou niet adviseeren ze te gebruiken in den Ieesdienst, Maar toch moeten zij bestudeerd worden. Calvijn legt grooten nadruk op het zalig worden door Woord en Geest en zoo op de nood-zakelijkheid der prediking. Dat is een element, dat velen geheel vergeten zijn, Zalig worden hangt toch niet af van het naar „de kerk” gaan? De Heilige Geest gebruikt het Woord en dat Woord wordt gepredikt door menschen, door dienaren des Woords. Aan de predikers is macht gegeven, zegt Calvijn, onze banden te verbreken. Als de prediking er dus niet meer is, wordt het verlossingswerk ijdel. En wie niet genoeg stichting ontvangt moet zich vernederen, Geen wonder dat Calvijn ook wijst op de hooge en verantwoordelijke roeping der dienaren. De prediking van het Evangelie is voor Calvijn van geweldige grootheid. „Ja, wanneer het Evangelie gepredikt wordt, begint tegelijk met de stem van den prediker het heilig bloed van Christus te druppelen.” Ten voile legt Calvijn er den nadruk op, dat de kracht van het Woord niet voortkomt uit den mensch, maar enkel van den Heiligen Geest. Calvijn heeft allereerst op het oog de verheerlíjking des Heeren. Doch daarmee is zoo nauw verbonden de zaligheid van zondaren. Het voornaamste deel der prediking is dus dat de mensch met God verzoend wordt tot verheerlijking van Zijn Naam. De groóte hervormer zocht niet „mooi” te preeken, maar het Woord te bedienen, opdat de zondaar tot bekeering zou komen. Hij had een afkeer van ijdele rhetoriek of tooneelwerk, dat met valsche franje het moet doen. De preek moet ook niét in algemeenheden blijven hangen; actueel. toepasselijk preeken is noodzakelijk. Wij zijn dus ook niet met verklaren zonder meer klaar. Belangrijk is ook om na te gaan, wat Calvijn verstaat onder verbondsprediking. Gelijk ik vroeger aan-getoond heb, onderscheidt Calvijn in tweeërlei bondelingen. En dat komt in zijn preeken ook sterk uit, Er zijn geestelijke en vleeschelijke kinderen, ware en valsche Israëlieten. En als Calvijn het percentage gaat berekenen, dat denkt hij niet zoo gunstig over de bondelingen. Hij zegt ergens, dat hij maar 10% vrij acht van ongeloof en elders, dat hij het getal hypo-cryten op 80% stelt. Geen wonder, dat Calvijn ernstig aandringt op zelfonderzoek.
Wij herhalen het nog eens, dat de preeken van Calvijn geen modelpreeken zijn om te lezen in de vacante gemeenten. Wij moeten goed begrijpen, dat deze man optrad in den tijd der Rerormatie. In elk opzicht moest de Hervorming tot stand komen. Wie dit recht verstaat zal met groóte bewondering voor den man, dien God tot het machtige werk der Hervorming gebruikte, vervuld worden. Die zal ook kunnen begrijpen, dat niet alles ineens tot het hoogtepunt gebracht kon worden. Maar tevens zal worden begrepen, dat het werk des Geestes in het wezen der dingen goed uitkwam. De preeken van Calvijn zijn essentieel goed reformatorisch. Zij zijn gegrond op goede Schriftverklaring en vreemd aan alle valsch vernuft. Zeer scherp wordt er in belijnd het verband tusschen preek en zaligheid, kerk en zaligheid opgaan naar Gods huis en zaligheid.
Zeer duidelijk wordt aangedrongen op zelfonderzoek en allerminst wordt heel de Gemeente gehouden voor weder-geborenen. Bijzonder moet den lezer treffen, hoe de groóte hervormer de verheerlijking des Heeren zoekt. En dat niet op formalistische wijze, maar echt Bijbelsch en, wat de prediking betreft, in den weg J van de zaligheid van zondaren.
De preeken van Calvijn zijn meer om bestudeerd te worden, opdat het zuivere reformatorische standpunt ook in dit opzicht gekend wordt. Er is zeer zeker veel in de preeken te vinden, dat getuigt van het onvolmaakte van den mensch en geleerde Calvijn. Maar zijn onze preeken volmaakt? Is er in onzen tijd niet veel oppervlakkigheid naar twee zijden? Er is veel oppervlakkigheid naar de voorwerpelijke en naar de onderwerpelijke zijde. Er is veel te veel koud beredeneeren en veel te veel beschouwing naar die beide zijden. Calvijn laat de Schrift spreken en verwerpt alle valsche mystiek en alle speculatie. Hij laat goed uirkomen, dat de prediker niet klaar is, als hij geen onwaarheid brengt, maar dat de waarheid moet worden toegepast. Eveneens komt in zijn preeken helder uit, dat we niet klaar zijn I met de redeneering, dat we kinderen des verbonds zijn. Door dit alles zijn de preeken ernstig, schoon de hervormer ook geestig zijn kan. Wat den vorm betreft, mist ge de verdeeling en het thema. De preeken zijn eenvoudig, zoodat een ieder ze begrijpen kan. Wij zijn dankbaar, dat er een nieuwe uitgave komt van deze preeken. Deel I verscheen reeds (Bij T. Wever te Franeker), Laten vooral de ambtsdragers ze eens bestudeeren. Het zal de gemeente ten goede komen, als het echte graan opgepikt wordt. De predikanten moeten ook de inleiding in deel I bestudeeren. Calvijn was met zonderiinge gave en genade der uitlegging begiftigd. Zijn preeken zijn niet „naar gissen, noch met dozijnen gemaakt, maar rijpelijk overdacht en volgens het begrip der schapen ingericht, hebbende altijd de weldaden van onzen Heere Jezus Christus voor ) oogen, om hen die levendig in het hart te drukken”. (Voorbericht uitgave Revers, Dordrecht, 1855).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen