Een groot man, die klein eindigde

Met dankbaarheid denkt ds. N. den Ouden terug aan het milieu waarin hij opgroeide. „In mijn ouderlijk huis was de vreze Gods. Mijn vader is meer dan veertig jaar bestuurslid geweest van de evangelisatie in Lekkerkerk. Met bid- en dankdag werd het huis min of meer ontruimd en voorzien van klapstoelen. Tussen de diensten kwamen kinderen van God op bezoek, om na te praten over de dienst en te vertellen wat er in hun hart leefde.”
De huisgodsdienst – „Elke avond gingen we met z’n allen op de knieën; er werd bij ons ook veel gezongen” – en het positieve gezelschapsleven zetten een stempel op de kinderen Den Ouden. De drie zoons werden predikant. In de Nederlandse Hervormde Kerk, dat sprak voor zich. „We hebben van jongs af meegekregen dat we op een vluchtheuvel zaten. Altijd was er het heimwee naar het volle kerkelijke leven, binnen de kerk der vaderen. Het gebeurde wel dat we doordeweeks drie avonden een kerkdienst in een hervormde gemeente bezochten. Op zaterdagavond gingen we vaak naar gezelschappen. De mensen die ik daar leerde kennen en de sfeer die ik er inademde, hebben een stempel op mijn leven gezet.”
Toch was er niemand die hem ingrijpender beïnvloedde dan dr. C.A. Tukker. „Zijn naam hoorde ik voor het eerst op de protestants-christelijke middelbare school in Lekkerkerk. Ik kwam daar vrijmoedig voor mijn overtuiging uit. Op een dag kreeg ik van een klasgenoot een cassettebandje met een preek van Tukker. Die heb ik ’s avonds meteen beluisterd.”

Majesteit
Zelden maakte een preek zo veel indruk op de tiener. „De tekst was uit Handelingen. ‘Deze heeft God door Zijn rechterhand verhoogd tot een Vorst en Zaligmaker, om Israël te geven bekering en vergeving der zonden.’ Heel die preek ademde de majesteit van God, de heerlijkheid van Christus en een diepe doorleving daarvan. Geen kwaad woord van andere predikanten die ik in die tijd hoorde, maar Tukker raakte me op een bijzondere wijze. Dat heb ik nog steeds. Het Woord gaat bij hem op een heel nieuwe manier voor je open. Als ik wat van mezelf ga denken, word ik door het luisteren naar zijn preken, via de website pastoralepreken.nl, weer met twee benen op de grond gezet.”
Als hij probeert te ontleden waarin de kracht van Tukker lag, wijst de hersteld hervormde predikant van Sint Maartensdijk als eerste op de exegese van de Bijbeltekst. „Daarin was hij zeer grondig en origineel, zonder speculatief te worden. Die uitleg wist hij te verbinden met een diep bevindelijke toepassing, waardoor ook de snaren van het hart mee gingen trillen. Hij was tegen het opnemen van preken, maar her en der gebeurde het gelukkig wel, dus alles wat er aan bandjes in omloop was, schraapte ik bij elkaar. Ook mijn vader raakte ervan onder de indruk. Vanaf die tijd gingen we met een tweede feestdag zo nu en dan bij hem naar de kerk. Het waren onvergetelijke diensten, waarin de Heere soms merkbaar aanwezig was.”
Bij het ouder worden ontdekte Den Ouden dat het unieke van Tukker ook te maken had met zijn katholiciteit. „In onze kring wordt de traditie óf genegeerd, óf je krijgt de indruk dat de kerk is ontstaan in de 16e of de 17e eeuw. Onder de prediking van Tukker kwam je in verbinding met de kerk der eeuwen. Hij citeerde kerkvaders, middeleeuwers, reformatoren, nadere reformatoren, Bonhoeffer, Mallan... De hele traditie kwam tot klinken. Hij stond rotsvast op de gereformeerde theologie, maar wel in het besef dat we ook van andere christenen kunnen leren. Bovendien was hij niet beducht om de hoorders in zijn eigen hart te laten blikken. Dat maakte zijn preken warm. Ik hoor hem nog vertellen hoe hij na zijn promotie in Leiden met roem werd overladen, maar hoe God hem op hetzelfde moment liet zien dat hij nog zonder Christus was, en daarom zonder hoop in deze wereld.”

Geen praatje
Slechts enkele keren ontmoette ds. Den Ouden de man die hem stempelde persoonlijk. „Eerst tijdens mijn theologiestudie in Utrecht. Nadat prof. Graafland met emeritaat was gegaan, gaf Tukker een serie gastcolleges over Thomas van Aquino. In het persoonlijk contact was hij niet erg toegankelijk. Had hij een standpunt, dan was daar geen discussie over mogelijk. Ik heb de indruk dat hij ten diepste een eenzaam mens was. Dat had ook te maken met het feit dat hij zich voor alles dienaar van Gods Woord wist. Het liefst zat hij in de Schrift te graven. Mensen hebben graag dat een predikant overal op bezoek gaat, maar het gevolg is, zoals een collega eens zei: ‘Hier een praatje, daar een praatje en op de preekstoel een praatje’. Daar hoefde je bij Tukker niet bang voor te zijn.”
De laatste ontmoeting met de erudiete theoloog zal de hersteld hervormde predikant niet licht vergeten. „Ik weet me aangesproken door de gedichten van Willem de Mérode. Daarom ben ik op een dag met mijn vrouw naar zijn Groningse geboorteplaats Spijk afgereisd. De bewoner van het geboortehuis van De Mérode, die me zag fotograferen, vroeg wat ik kwam doen en of ik er mensen kende. Toen ik de naam van Tukker noemde, reageerde hij enthousiast. Daar moest ik absoluut even op bezoek gaan. Ik stribbelde wat tegen, maar hij dwong me bijna. Dat heb ik achteraf als leiding gezien.”

Nochtans
Mevrouw Tukker deed open. „Ik stelde me voor en zei dat ik haar man graag wilde spreken. ‘Weet u van zijn omstandigheden?’ vroeg ze. Tukker was al enige tijd ziek; op relatief jonge leeftijd kreeg hij dementie. Nadat ik haar had verteld dat ik hem alleen even de hand wilde drukken, nodigde ze ons binnen en ging ze hem roepen.
Even later kwam hij de huiskamer binnen strompelen. Hij gesprek dat we hadden, zal me altijd bijblijven. ‘Er blijft van Kees Tukker helemaal niets over’, zei hij. ‘Als het niet vast lag bij de Heere, was het voor mij voor eeuwig kwijt. Maar ik hoop dat je kent wat ik mee mocht maken: dat Christus aan mijn ziel is geopenbaard, tijdens een avondmaalsbediening in Kinderdijk.’
Ik was diep ontroerd. De grote Tukker, waar ik altijd zo tegenop gekeken had, die ook niet vrij was van ijdelheid en andere zwakheden, ging als een arm mens zijn einde tegemoet. Toen ik hem liet weten dat zijn preken voor mij tot zegen waren geweest, was zijn reactie: ‘Dat hoef je me niet te komen vertellen, want het Woord zal nooit ledig wederkeren, maar doen wat God behaagt.’ Dat was typisch Tukker.”
Vorig jaar zocht ds. Den Ouden tijdens een bezoek aan het Groninger land zijn graf op. „Zelden heb ik een zerk gezien met een soberder tekst.

Kees Tukker
26-11-1938 20-11-2007
Nochtans Hab. 3:18

Ds. N. den Ouden (1969)
predikant van de (Hersteld) Hervormde Kerk: Tholen (1998), Genemuiden (2002), Nieuw-Lekkerland (2008), Sint Maartensdijk (2013)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen