Geestelijke nood in de bergen

Zondaren zijn welkom, staat er op de voordeur. Het kerkgebouw is tamelijk onopvallend. Eigenlijk is de aanduiding kerk al een weidse, want alleen de letters Reformierte Kirche verwijzen naar het achtergelegen kerkzaaltje onder een woonhuis, aan één kant begrensd door een praktijk voor gynaecologie.
Binnen staan een orgel, een lessenaartje en twintig tot dertig stoelen.
De kamer aan de achterzijde wordt gebruikt voor Bijbelstudie en catechisatie.
De Evangelisch Reformierte Kirche in Neuhofen an der Krems bestaat sinds 1984, toen ds. Widter er een kleine gemeente stichtte. De opkomst op zondag is voor Nederlandse begrippen minimaal; de kerk telt circa 25 leden. Veertien van hen zijn kinderen. Alleen al de komst van ds. Meuleman met vrouw en vier kinderen naar het Oostenrijkse dorp aan de rivier de Krems gaf een forse getalsmatige stimulans. De in Nederland tot de Hersteld Hervormde Kerk behorende predikant nam in 2010 een beroep aan naar Neuhofen.
De diensten op zondagochtend worden daarnaast bezocht door enkele ’vaste’ gasten en wat meer onregelmatige bezoekers. Net als de meeste leden hebben zij een rooms-katholieke achtergrond.
De stichting van de Evangelisch Reformierte Kirche, voluit de ERKWB, was het begin van een kleine maar wel gestage uitbreiding van het nog jonge kerkverband. In 1998 volgde Rankweil, daarna de Zwitserse plaatsen Winterthur (2005) en Basel (2008) en in 2009 Wenen. Alleen de gemeente in Rankweil is iets groter dan Neuhofen, de andere zijn kleiner.
Het totale ledental, verdeeld over twee landen, schommelt tussen de 100 en de 150 leden.

Confessie
De ERKWB heeft, naast de Westminster Belijdenis van 1647, de Heidelbergse Catechismus van 1563 als belijdenisgeschrift in de grondslag opgenomen. De toevoeging WB, Westminster Confessie, is een gebruikelijke in Oostenrijk, vertelt ds. Meuleman. „Alle kerken hier hebben de confessie waarop zij zijn gegrond aan hun naam toegevoegd. Dat onderscheidt je van elkaar. De Westminster Confessie komt sterk overeen met de Drie Formulieren van Enigheid, zoals we die in Nederland kennen. Internationaal is de confessie veel bekender.”
Offi ciële kerkdiensten zijn er alleen op zondagochtend. „Een tweede dienst is in Oostenrijk geheel onbekend. Daarom houden we ’s avonds een bespreking en behandelen we ook de catechismus. Dat wordt ook een Gottesdienst genoemd, maar je spreekt met elkaar door en het biedt de mogelijkheid om dieper op zaken in te gaan. Persoonlijk vind ik dat erg mooi.”
De liturgie omschrijft ds. Meuleman als sober. Er worden psalmen in de berijming van 1818, door M. Jorissen, en geestelijke liederen gezongen.
„Gods Woord staat centraal, in die zin wijkt het hier niet zo heel veel af van de reformatorische diensten in Nederland.”
Dat wil niet zeggen dat hij niet scherp moet letten op zijn woord- en taalgebruik. „Dit is een missionaire kerk, dat staat ook in de kerkorde. We hebben een evangeliserend karakter en zijn erop gericht dat er ook op andere plaatsen zogenaamde ‘Predigtstationen’ worden gesticht.”

Gemütlichkeit
De theologische kennis van de gemiddelde Oostenrijker is minimaal en zijn gehechtheid aan de familie en aan de Roomse Kerk erg groot. „Er zijn natuurlijk ook luthers-evangelischen, maar die zijn zo liberaal, dat ze zich nauwelijks onderscheiden van de Roomse Kerk. Het wordt vaak als een en hetzelfde gezien. Je bent óf rood, dat wil zeggen socialistisch, óf zwart, dan behoor je tot de Roomse Kerk. Dat bepaalt de rest van je verbanden, je verenigingen, je familie, je werk, vrijwel alles.”
Het is daarom voor ds. Meuleman niet eenvoudig uit te leggen waar de Evangelisch Reformierte Kirche voor staat. „De grondslag en de belijdenis moet je steeds weer opnieuw duidelijk maken, met het gevaar niet begrepen te worden. We werken vooral met foldermateriaal. Op straat wordt men hier liever niet op dit soort onderwerpen aangesproken. De mensen zijn bang in de discussies vast te lopen en houden het bovendien boven alles liever gezellig. Gemütlichkeit heet dat. Dat stempelt de Oostenrijke bevolking.”

Knibbelen
De zogenaamde Gemeindebrief gaat naar ruim 5000 huishoudens.
„We leggen daarin uit waar we voor staan, prikkelen een beetje richting de rooms-katholieken.” Het blijft niet zonder effect. „Soms worden diensten bezocht door mensen die nieuwsgierig zijn geworden door deze brieven.” Daarnaast houdt de gemeente jaarlijks een kerst- en paasfeestviering. Er is een jeugdclub, op de kerstmarkt wordt een boekenstand ingericht en op straat wordt evangelisatiemateriaal uitgedeeld.
Het kleine kerkverband ontvangt financiële steun van de Stichting Steun Reformatie Oostenrijk (SSRO) in Nederland. Daardoor is een eigen predikantsplaats in Neuhofen mogelijk, evenals in Rankweil. De gemeente in Wenen krijgt middelen vanuit Amerika, in de twee Zwitserse gemeenten is het nog meer knibbelen en moeten dominees er een andere betaalde baan op nahouden.
Om meerdere redenen zou ds. Meuleman graag meer steun vanuit de reformatorische kerken in Nederland ontvangen. Vanwege zijn contacten met de Herstelde Hervormde Kerk heeft hij zijn wens nadrukkelijk neergelegd bij de zendingscommissie van dat kerkverband. „Zending is de taak van de kerk, niet in de eerste plaats van een particuliere stichting. Liever nog zou ik zien dat het breed werd gedragen in de Nederlandse reformatorische kerken.”
Al voor zijn komst naar Neuhofen was hij daarmee bezig. Het afgelopen jaar heeft hij zijn inspanningen verdubbeld. „Er verscheen recent in het zendingsblad van de Hersteld Hervormde Kerk een artikel van me. Ik ben blij dat ik het op die manier kan uitdragen. Ik bid ervoor dat in de gereformeerde gezindte meer aandacht wordt geschonken aan Oostenrijk, dat maar al te vaak alleen als vakantieland wordt beschouwd. De geestelijke nood hier is erg groot. Ik hoop ook dat meer Bijbelgetrouwe christenen uit Nederland zich in deze omgeving vestigen. Dat hoeft niet altijd als zendeling of evangelist te zijn. Ook in andere beroepen kun je een steunpunt zijn voor de kerk en Gods Woord. Als de Heere je roept, zal het gaan.”

Elkaar vasthouden
Ds. Meuleman heeft de stichting In de Rechte Straat (IRS) eveneens om steun gevraagd en heeft contacten met de stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht. „Het gaat natuurlijk niet alleen om Oostenrijk. In Zwitserland en in Duitsland, de bakermat van de Reformatie, is de situatie niet veel beter. Het betreft het hele Duitstalige gebied.”
Afgelopen jaar werd hij tot synodevoorzitter van de Evangelisch Reformierte Kirche verkozen. Ook in die hoedanigheid komen onderwerpen als contacten met andere kerken aan de orde.
Het lijkt ploegen op de rotsen, maar de predikant is niet zonder hoop. „De kerk hier is de afgelopen tijd beter zichtbaar geworden. Je ziet dat het wat meer begint te leven. Ik hoop dat het werk gezegend mag worden en rijke vrucht mag dragen.”
In Neuhofen wordt hij ambtelijk ondersteund door slechts één ouderling. „Of dat wenselijk is, is de vraag, maar je moet wat.” De minimale omvang van de gemeente heeft ook een positieve keerzijde. „Je kent elkaar en kijkt elkaar diep in het hart. Je houdt elkaar vast in een niet heilgetrouwe omgeving.”

www.reformiert-wb.ch;
www.reformiert.at

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen