Moddervette hippo binnen handbereik

Zoom Erlebniswelt in Gelsenkirchen, in het Duitse Ruhrgebied, geeft aan het begrip dierentuin een heel bijzondere invulling. Pakweg honderd kilometer van Arnhem banjert de bezoeker door de wildernis van Alaska of springt een Afrikaanse halfaap op zijn nek. En dat ook nog voor een zacht prijsje.

Als een hoog geboortecijfer iets zegt over dierenwelzijn, dan mag Zoom Erlebniswelt zich op de borst kloppen. In het park kwamen sinds de opening in 2005 ruim 350 jongen ter wereld. Voor Silke Holl houdt het een onafscheidelijk verband met het ander. „Als dieren goed in hun vel zitten, planten ze zich ook beter voort, vertelt de voorlichtster. „Een prettige leefomgeving speelt daarbij uiteraard een rol. Juist op dat punt krijgt ons park veel waardering.
De bezoeker zoekt in Gelsenkirchen tevergeefs naar kleine traliekooien, maar wandelt langs riante openluchtverblijven. Carl Hagenbeck(zie kader), die in Duitsland als de voorloper van Walt Disney wordt beschouwd, was in dat opzicht een lichtend voorbeeld voor de ontwerpers. Zijn destijds revolutionaire ideeën over dierentuinarchitectuur kan geen enkele moderne zoo meer negeren, al zijn hier meer mogelijkheden benut om het publiek letterlijk dichter bij de dieren te brengen dan uitsluitend met hoogteverschillen en diepe grachten. Saaie hekken zijn vervangen door soms spetterende waterpartijen, gaas door glas. Dat laatste, zo blijkt, heeft niet alleen een positief effect op de dieren - langs glas wordt veel minder geijsbeerd dan langs ouderwetse afrasteringen - maar ook op de bezoekers. De mens behandelt beesten met meer respect als die niet achter ijzeren obstakels of in diepe kuilen zitten; er wordt bijvoorbeeld veel minder naar ze gegooid of gespuugd.
„Onze naam, Zoom Erlebniswelt, brengt tot uitdrukking dat we ook op een andere manier vernieuwend willen zijn, vertelt Silke. „Als eerste Duitse dierentuin hebben we consequent een leefomgeving ontwikkeld die heel dicht bij de natuurlijke habitat van dieren blijft. Daarbij betrekken we de lokale cultuur en architectuur. De bezoeker moet zo het gevoel krijgen in deze nagebootste biotopen op ontdekkingsreis te zijn. Het moest een zoölogische belevingswereld worden.

Worstelpartij
In Gelsenkirchen maakte de klassieke hokjesgeest plaats voor een meer regionale aanpak. Landschappen en vegetatiezones uit twee werelddelen (Amerika en Afrika) zijn levensecht nagebootst. Afgezien van de veelal Duits aandoende beplanting treft de bezoeker daar telkens de bijbehorende fauna aan. Het is de vraag of de kijker de afwezigheid van échte dierentuinklassiekers als olifanten en tijgers zal betreuren, want onder de honderd getoonde diersoorten bevinden zich genoeg andere publiekstrekkers. Daarnaast is het leuk dat er niet alledaagse beesten zoals stinkdieren en boomstekelvarkens op een verrassende manier in beeld komen.
Kodiakberen zijn in Europese dierentuinen in ieder geval een zeldzaamheid. Deze reuzen horen eigenlijk op het Amerikaanse eiland Kodiak thuis, maar in Zoom Erlebniswelt struint een duo in het avontuurlijke Alaska rond, het themagebied waarmee de Duitse attractie zich bijna vier jaar geleden voor het eerst manifesteerde. Na een tocht door het kustregenwoud, waar lynxen, wasberen en bevers moeten oppassen voor pelsjagers en automobilisten voor overstekende elanden, doemt uiteindelijk het domein van s werelds grootste landroofdieren op, een imposant rotsig berglandschap.
Buffy lijkt met zijn enorme ronde kop op een uit de kluiten gewassen teddybeer. De kolos, vierhonderd kilo zwaar, ligt breeduit te zonnen en houdt maatje Brenda in de smiezen. „Ze zijn dol op elkaar én op yoghurt, weet Silke Holl. De poolvossen, die dezelfde ruimte met de alleseters delen, houden zich volgens haar schuil in een van hun ondergrondse holen. „Bomen en struiken geven onze dieren eveneens de kans zich op elk gewenst moment terug te trekken. De keerzijde daarvan is dat de bezoeker ze niet direct zal opmerken. In het echt is dat net zo.
Het gerucht dat een zekere Joe bij Klondike goud heeft gevonden, spoort kinderen aan hun geluk eveneens te beproeven. Vol verwachting schudden ze een pan met zand en gruis in stromend water, in de hoop enkele klompjes van het fonkelende edelmetaal te bemachtigen. Ondertussen gaan verderop Juri en Kolja, twee zogeheten kamtsjatkaberen, elkaar quasi boos te lijf.
Wilde soortgenoten van beide broers bevolken het Russische schiereiland, maar daar lijken de twee zich niet om te bekommeren. Voor toeschouwers speelt de worstelpartij zich af onder een wiebelige touwbrug (betreden op eigen risico) en achter hun rug klatert onophoudelijk een waterval. Met uit het water springende zalmen zou het plaatje helemaal compleet zijn, maar dat is de dierentuin net iets te veel van het goede. Om de Bruintjes het gevoel van luilekkerland te ontnemen, verstoppen verzorgers in hun verblijf andere lekkere hapjes.

Groeistoornis
De veertien zeeleeuwen, die de poolregio inluiden, krijgen natuurlijk wel een visje. De vaste voersessies hier en elders in het park zijn overigens niet alleen bedoeld om de dieren ten gerieve van het publiek uit hun tent te lokken. Het is eerder een manier om beesten meer afwisseling en prikkels te bieden, hen te vermaken. In Gelsenkirchen ontkomt men niet aan deze bezigheidstherapie, want ook daar kan de vrije natuur niet 100 procent worden nagebootst.
De robben moeten in hun bassin geregeld boven water adem happen, maar daarna kunnen ze een kwartier lang onderduiken. Op zulke momenten is er een prachtig alternatief om de behendige zwemmers toch te zien: een negen meter lange glastunnel. Althans, als groene algen en slakjes het zicht niet vertroebelen. Silke haast zich om uit te leggen dat de filter kapot is.
Bij Bill is de situatie onder controle, zodat de ijsbeerkleuter een groeiende schare fans ook tijdens het badderen diep in de ogen kan kijken. „Hij is pas enkele maanden hier, maar nu al de lieveling van het publiek, vertelt Silke. De watervlugge deugniet, die af en toe zijn natte snuit tegen de heldere, centimeters dikke glaswand drukt, kan het goed vinden met zijn maatje, de iets oudere Lara. Maar voor een klein Knutje moeten ze in Zoom Erlebniswelt nog even geduld hebben.
Buurvrouw Antonia is ook klein en zet daardoor veel bezoekers op het verkeerde been. De dame hoopt dit jaar twintig te worden, maar beantwoordt niet meteen aan het beeld van een modelijsbeer. Afmetingen van kop en romp kloppen, maar vanwege een aangeboren groeistoornis heeft ze veel te korte poten. Als symbool van smeltende ijskappen kan het park met haar echter nog best uit de voeten.
De Alaska Ice Adventure valt, gelet op het hoge pretparkgehalte, uit de toon. Hartpatiënten en zwangeren krijgen het dringende advies de multimediashow in de reuzeniglo te mijden. De deelnemer belandt op een ijsschots en wacht dan een wervelende reis op een door storm geteisterde Noordpoolzee. Hotsend en botsend gaat het in een razend tempo langs schepen, orkas en ijsbergen. Vier minuten later is dit avontuur voorbij en brengt een roedel wolven de drenkelingen weer bij de tastbare werkelijkheid.

Kopje thee
Afrika, de tweede beleveniswereld van de dierentuin, confronteert de bezoeker niet met een klimaatverandering, maar roept wel beelden van de Serengeti op. Groepjes zebras, springbokken en struisvogels bevolken de lichtglooiende grassavanne, waar ook Lekuruh, Tamu en Cera zeker niet over het hoofd kunnen worden gezien. Deze witte neushoorns zoeken telkens elkaars gezelschap. Het fotogenieke trio de kenmerkende wrat op de neus doet in stervormige formatie een dutje en houdt zo de omgeving met een half oog in de peiling.
Verderop doezelen Suze en Lisa, twee andere zwaargewichten. Beide nijlpaarden, afkomstig uit Emmen, hebben schijnbaar lak aan de pottenkijkers die in geluidloze bootjes wel heel dicht op hun huid zitten. Ze houden de neusgaten net boven water en wekken bepaald niet de indruk in Afrika mensendoder nummer één te zijn. De safarigangers hebben echter niets te vrezen. Een onzichtbare muur in het loodgrijze water houdt de moddervette vegetariërs op veilige afstand. Voor krokodillen hoeft evenmin iemand bang te zijn, want die ontbreken in de zoo van Gelsenkirchen. Silke Holl wijst wel trots naar Rosel, met vijftig lentes de oudste hippo van Duitsland. „En misschien wel van Europa.
De African Queen passeert flamingos en een eiland met bavianen die elkaar driftig vlooien. Elders slingeren chimpansees van boom tot boom. De verleiding is groot deze wezens mensachtige trekjes toe te dichten, zeker als Silke vertelt hoe keurig ze hun dagelijkse kopje groene thee drinken. „Ze zijn heel zuinig op hun kartonnen bekertjes.
De rode varis, halfapen met lange staarten die oorspronkelijk uitsluitend op Madagaskar leven, mogen zich los tussen de bezoekers bewegen en kunnen desgewenst iemand op de nek springen. Als deze viervoeters het vervolgens op een oorverdovend brullen zetten, kan de situatie heel bedreigend lijken. Zo attenderen ze groepsleden immers op vijanden...
Zoom Erlebniswelt is nog in ontwikkeling. Bouwvakkers zijn achter de schermen druk bezig met een nieuwe publiekstrekker: Azië. Het park hoopt dit ecosysteem in maart te openen. Blikvanger wordt een immense hal, die onderdak biedt aan een groene jungle. Bezoekers kunnen daar - ongeacht de weercondities buiten - genieten van allerlei tropische planten en dieren, aldus Silke Holl. „Ze lopen in dit stukje regenwoud in ieder geval de orang-oetan tegen het lijf.

Gered van ondergang
Op dezelfde locatie waar nu Zoom Erlebniswelt ligt, opent Hermann Ruhe (18951978) zestig jaar geleden Ruhr Zoo. De ondernemer staat aan het roer van een wereldwijd familieimperium van dierentuinen en safariparken en geniet daarnaast internationale faam als handelaar in allerlei exotische beesten. De menagerie in Gelsenkirchen dient min of meer als etalage voor zijn winkel en fungeert als tijdelijk onderkomen voor in het wild gevangen dieren; ze gaan er in quarantaine, in afwachting van een geïnteresseerde koper. Gunstige bijkomstigheid: het publiek ziet telkens iets nieuws.
De attractie bij de Emscher - lange tijd de smerigste rivier ter wereld - geldt net na de oorlog als redelijk modern, want Ruhe wil niet onderdoen voor de dierenhandelsfirma van wijlen Carl Hagenbeck (18441913). Deze collega heeft al in 1907 benauwde kooien en kerkerachtige onderkomens in de ban gedaan; onder het motto licht en ruimte zien bezoekers in zijn Tierpark in Stellingen Hamburg wilde dieren zonder tralies in FreiAnlagen, berglandschappen van uit beton gegoten rotsterrassen en onoverbrugbare waterpartijen.
Ruhr Zoo trekt jarenlang honderdduizenden bezoekers, maar gaandeweg komt daar de klad in. Door het inzakken van de dierenhandel heeft de firma Ruhe onvoldoende financiële armslag om stevig in het park te investeren en inmiddels verouderde verblijven te vervangen. Het publiek - kritischer en milieubewuster - begint te klagen over „die arme olifanten en apen. Uiteindelijk redt Gelsenkirchen de dierentuin van een roemloze ondergang. De kolenstad, waar in 2000 de laatste mijn sluit, wordt eigenaar en roept samen met de deelstaat Nordrhein-Westfalen de Maatschappij voor Energie en Economie in het leven. Dit orgaan pakt de transformatie tot dierentuin van de toekomst voortvarend aan en heeft een slordige 90 miljoen euro in kas om het paradepaardje op te tuigen. Ruhr Zoo is inmiddels compleet weggevaagd. Zoom Erlebniswelt, dat sinds medio 2005 open is, scoort met indrukwekkende bezoekersaantallen. Vorig jaar passeerden een miljoen gasten de kassa.

Informatie
Entree: dagticket 4 tot 12 jaar € 9,00; ouderen tot 64 jaar € 13,50; 65plussers € 10,00; honden: € 3,50.
Openingstijden: maart en oktober: 9.00 tot 18.00 uur; april t/m september: 9.00 tot 18.30 uur; november t/m februari: 9.00 tot 17.00 uur.
Adres: Zoom Erlebniswelt ligt aan de Bleckstrasse 47 in Gelsenkirchen. Er stopt een tram voor de deur die naar station Gelsenkirchen rijdt.www.zoom-erlebniswelt.de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen