Preken met een penseel

„Doel van de schilderijen is mensen weer bij het Woord te brengen.

Het was een late roeping bij politieman Sjaak Maliepaard. De confrontatie met de zelfkant van de maatschappij deed hem in toenemende mate twijfelen aan het bestaan van God. „Op een gegeven moment zat ik in een heel diep dal en riep ik het uit: Heere, als U bestaat, wilt U me dat dan laten zien. Dat heeft Hij gedaan, in de Gereformeerde kerk van Voorthuizen. Gewoon in een avonddienst, door de prediking. Daar is de Heere echt in mijn leven gekomen.
Hij wilde zich nu volledig in Gods dienst stellen. „Dat had ook als politieman gekund, maar het was mijn verlangen Gods Woord te verkondigen. Na de studie oude talen, in de avonduren, volgden zes jaren fulltime theologiestudie. Van een studiebeurs, terwijl het gezin uitbreidde. „Van onze woning in Voorthuizen verhuisden we naar een heel klein flatje in Kampen. Dat was niet eenvoudig, maar al die tijd heeft de Heere mijn roeping bevestigd.

Tropenjaren
Ruim twintig jaar geleden zag de voormalige politieman zijn verlangen vervuld. Met vreugde verrichtte hij zijn ambtelijke werk. Tegelijk maakte hij zich grote zorgen over de ontwikkeling in de Gereformeerde Kerken. In zijn voorlaatste gemeente, in het Groninger land, liep het spaak. Bij zijn afscheid kopte een krant dat de anti-hokkendominee vertrok.
„Vanuit Gods Woord probeer ik leer en leven bij elkaar te houden, ook met betrekking tot het huwelijk. Als mensen die samenwoonden wilden trouwen, was het voor mij niet vanzelfsprekend dat ik hun huwelijk inzegende. Wanneer ze niet erkenden dat ze op een verkeerde weg waren geweest, hadden ze een probleem. Denken collegas en zelfs je eigen kerkenraad daar anders over, dan kom je in een heel moeilijke situatie.
De Groningse tropenjaren trokken diepe sporen, niet alleen geestelijk, ook psychisch. Het was zijn vriend Chris Steyn, directeur van Healthcare Christian Fellowship, die hem adviseerde te gaan schilderen. Om zijn ervaringen te verwerken. „Ik tekende al, maar schilderen had ik nog nooit gedaan. Ik heb les genomen bij een christen-schilder in Lunteren, Richard Eek. Die heeft me de fijne kneepjes van het vak bijgebracht.

Aquarel
De verwachting dat hij met ezel en olieverf aan de slag zou gaan, kwam niet uit. „Op advies van Richard begon ik met aquarel, en daar ben ik bij gebleven. Je hoeft niet dagen te wachten tot je verf droog is, en het werkt vlot. Heb je een paar uurtjes over, dan kun je nog even door. Wel aquarelleer ik op een olieverfachtige manier, heel gedetailleerd, met uitgesproken kleuren. Ik werk ook veel met het contrast licht duister.
Vaak blikt de predikant van de voortgezette Gereformeerde kerk te Garderen gefascineerd naar de wolkenluchten boven het Veluwse land. „De Heere God is Zelf de grootste kunstenaar. Je moet er eens op letten hoe Hij soms aan de hemel schildert. Van die prachtige stralenbundels, die dwars door het wolkendek heen breken. Schitterend!
We waren eens bij een ernstig ziek gemeentelid. Ze lag helemaal afgezonderd, achter een raam met uitzicht op de lucht. De Heere is zo genadig, zei ze, Hij schildert elke dag een nieuwe wolkenlucht voor me. De Nederlandse Geloofsbelijdenis zegt het al: De natuur is als een prachtig boek, waardoor God ons Zijn eeuwige kracht en goddelijkheid toont.

Heidelbergse Catechismus
Een inspirerend voorbeeld is voor de schilderende dominee de illustrator J.H. Isings. „Zowel in zijn manier van werken als in zijn nauwgezetheid. Hij maakte heel veel studie voor hij iets op papier zette. Dat spreekt mij erg aan. Ik heb eens de bok van de grote verzoendag geschilderd, naar aanleiding van Leviticus 16. Daarvoor waren we op zoek naar een Syrische geitenbok. Uiteindelijk las ik in een oud boek dat die de horens dwars op de kop heeft staan. Zo heb ik hem ook geschilderd.
Theologisch weet de predikant van de voortgezette Gereformeerde kerk zich vooral gevormd door Calvijn. „Zijn verklaring gebruik ik dagelijks, niet alleen voor de voorbereiding van mijn preken maar ook in de stille tijd. De tweede die ik moet noemen, is Isaäc da Costa. Zijn bijbellezingen vind ik werkelijk schitterend. Deze beide mannen hebben heel veel voor me betekend in het verstaan van Gods Woord. En dan, niet te vergeten, de Heidelbergse Catechismus. Als het even kan, preek ik er elke week uit.

Presentaties
Begon het schilderen als een middel tot verwerking en ontspanning, in de loop der jaren werd het voor ds. Maliepaard een vorm van prediking. „In 2001 was er een interkerkelijke evangelisatieactie in Nijverdal, waar ik toen predikant was. Ze vroegen me of ik met een aantal van mijn schilderijen op de markt wilde staan. Daar bleken ze inderdaad een goed middel om tot een gesprek te komen.
Door die ervaring hebben we besloten van acht schilderijen ansichtkaarten te laten maken. Inmiddels zijn er ook posters. De opbrengst is voor een goed doel. Twaalf schilderijen zijn verwerkt in een evangelisatieboekje, waarvan er al 5000 zijn verkocht.
Een volgende stap was het verzorgen van presentaties, aan de hand van digitale beelden van de schilderijen. „We hebben ze zo geordend, dat er een duidelijke theologische lijn in zit. Die van zondag één tot en met zeven van de catechismus. Mijn vrouw bedient de knoppen, ik vertel het verhaal. In twee keer drie kwartier komt het hele Evangelie aan de orde.

Messiasbelijdende joden
Omdat de opbrengsten toenamen, is het werk sinds 2003 ondergebracht in de stichting Uit Uw hand. „We hoeven er zelf financieel niet beter van te worden, al het geld dat overblijft is voor een goed doel. We steunen daarmee de messiasbelijdende joodse predikant Jossi Ben Zvi in Jeruzalem en een messiasbelijdende jood in Noord-Israël, die daar een soort gaarkeuken heeft voor mensen die maatschappelijk aan de grond zitten. In januari heb ik een weekje meegelopen. Twee keer had ik de gelegenheid om het Evangelie te delen met joodse mensen. Dat vond ik heel bijzonder.
Tijdens mijn studietijd zijn mijn ogen ervoor opengegaan dat God Zijn volk niet heeft verstoten. Paulus is daar in zijn brief aan de Romeinen heel duidelijk over. Er is nog een toekomst voor Israël. Tijdens mijn studietijd had ik met drie andere studenten een gesprek daarover met Rebecca de Graaf-van Gelder. Binnen vijf minuten lag haar Bijbel op tafel. Wij hadden de onze niet meegenomen. Dat vond ze schandalig. Dat heeft me geleerd altijd een Bijbel bij me te hebben.
Rebecca de Graaf bevestigde wat ik al had ontdekt door het bestuderen van Romeinen 9 tot 11. Later kwam Da Costa in mijn gezichtsveld. We beseffen vandaag veel te weinig dat het heil uit de joden is. Eerst de jood, maar ook de Griek. Als je dat gaan zien, raak je vanzelf betrokken op Evangelieverkondiging onder de joden.

Beperking
De gemeenteleden zijn eraan gewend dat de dominee in zijn vrije tijd schildert en daar ook iets mee doet op het brede kerkelijk erf. „Ik ben ermee begonnen in mijn vorige gemeente, dus het was al bekend toen ze me beriepen. Ze kregen het er gratis bij, zal ik maar zeggen.
De meeste schilderijen zijn de vertolking van een preek. Ook een beperking, beseft de maker. „Je verstolt een onderdeel van je preek in beeld, de verkondiging is altijd rijker. Het is ook nooit zo dat ik door een schilderij tot een tekstkeuze kom. Het beeld bepaalt niet het Woord, het Woord bepaalt het beeld. We leven in een tijd waarin de beeldcultuur dominant is. Wil je in je prediking iets duidelijk maken, dan zul je beeldend moeten spreken. Dat deed Paulus ook al. Hij zegt tegen de Galaten dat hij hen Jezus Christus voor de ogen heeft geschilderd. Maar wel met woorden.
Gisteren heb ik uit Zacharia 4 gepreekt, over de tekst: Niet door kracht, noch door geweld, maar door Mijn Geest zal het geschieden. Met dat prachtige beeld van de menorah. Daar heb ik een schilderij van gemaakt. Dat had ik ter ondersteuning mee kunnen nemen, maar dat wil ik niet. In de kerk moet het Woord klinken. Doel van de schilderijen is mensen weer bij het Woord te brengen.

Plaatsvervangend lijden
Zoon Marcus erfde het talent van zijn vader en volgde de kunstacademie. Met volle instemming van zijn ouders. „De Bijbel spreekt over een Aholiab en Bezaleël. Er zijn mensen die van de Heere de gave van de kunst ontvangen. De vraag is niet of je die gave mag gebruiken, maar hoe je die inzet. Voor het centrum van Ben Zvi heeft Marcus een ontwerp voor een glas-in-loodraam gemaakt. Prachtig! Wel is waar wat een van zijn docenten zei: Welkom bij de armoedzaaiers.
Door de presentaties komt het Garderense predikantsechtpaar in allerlei kerkelijke kringen. „Van baptistengemeenten tot Christelijke gereformeerde kerken. Dat vind ik heel mooi. We waren eens bij de Gereformeerde-bondsgemeente van Capelle aan den IJssel, voor een presentatie op een ouderenmiddag. De predikant was er ook. Bij die man proefde ik een gezonde argwaan. Een dominee die schildert, kan dat wel wat wezen? Wat ik aan de hand van de schilderijen vertelde, bleek echter volledig aan te sluiten bij zijn preek van de zondag ervoor. Dat ervoer hij als een bemoediging.
Ik kom ook graag in kringen waar het Evangelie niet of nauwelijks meer wordt verkondigd. Bij de afbeelding van de zondebok probeer ik altijd iets te vertellen over het plaatsvervangend lijden en sterven van Jezus. In veel gemeenten horen ze daar nooit meer over. Terwijl het de kern van het Evangelie is.

www.uituwhand.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen