Hartslag van de kerk

Het is een schril contrast. Vorig jaar eindigde hun werk in Vila Ulongue op het platteland van Mozambique, waar veel mensen nog in grote armoede leven. Begin dit jaar betrok het echtpaar Kommers de fraaie vrijstaande pastorie van de hervormde kerk in het moderne Lelystad.
Het was voor hen de tweede keer dat ze uit Afrika terugkeerden naar een pastorie in hun geboorteland. Van 1980 tot 1987 waren de dominee en zijn echtgenote in Kenia werkzaam voor de Reformed Church of East Africa, van 2000 tot 2006 verbleven ze tussen ambtsdragers en gemeenteleden van de Igreja Reformada em Mozambique. De laatste maal waren ze beter voorbereid op het gewenningsproces dat onvermijdelijk volgt na een langdurig verblijf in Afrika. Dat speelde ook een rol bij de voorbereidingen om een boek te schrijven: Zending zonder franje, over roeping, vreugde en aanvechting. „We merkten na onze terugkeer uit Kenia dat het moeilijk was om alle indrukken te vertellen. Om goed over te brengen onder welke omstandigheden je daar werkt en hoe de mensen leven. Na een tijdje hoorde je: Je bent in Nederland, we weten het nu wel.

Eyeopener
„Toen we Mozambique nadachten over onze komst naar Lelystad hebben we onze impressies op papier gezet. Eerst als een document voor onszelf, later is dat uitgegroeid tot een boek. Je bent wat ouder geworden, je visie op de zending is gevormd en je wilt graag je boodschap doorgeven aan jongere collegas. In de hoop dat ze over dit onderwerp verder zullen nadenken. Dat het voor hen een eyeopener is. Want we moeten onze hoge roeping niet uit het oog verliezen. De predikant haast zich om de inhoud van het boek te relativeren. „Het is niet hét verhaal, maar wel een bijbels begaanbare weg.
Het zendingsveld wordt in Nederland nog geromantiseerd, meent dominee Kommers. „Je wordt toch een beetje als bijzonder gezien en staat enigszins op een voetstuk. Maar dat is niet blijvend, zo blijkt uit de aanvulling van zijn echtgenote. „Als je terugkomt, sta je niet meer echt in het westerse leven. Er is veel veranderd en je loopt in de ogen van anderen wat achter. Ach ja, jullie waren natuurlijk in Afrika.
Met het optekenen van hun ervaringen hebben ze nog niet alles opgeschreven, bekent de predikant aan het eind van het gesprek. „Maar het is een stuk van je leven dat je blijft bezighouden, elke dag weer.
Ook voor het gezin bleven de uitzendingen niet zonder gevolgen. Een dochter verblijft in China, twee andere kinderen hopen in de loop van dit jaar naar een zendingsveld te vertrekken. „Je blijft wat rusteloos. Of er nog een derde periode voor ons is weggelegd? Ik sluit het niet uit. Het zou zo maar kunnen gebeuren. Wij mogen ons de Heere aanbieden in Zijn dienst, maar wachten wanneer en waarheen de Heilige Geest ons zendt.

Stil front
Het echtpaar voelde zich op het zendingsveld soms wel eens wat eenzaam. „Je bent niet echt vergeten, maar als je er werkt, lijkt het toch of je er alleen voor staat. Dan merk je hoe belangrijk het is dat je wordt gedragen door het gebed, ook in de zendende gemeente. In zijn boek pleit Kommers voor een gebedskring en voor een speciale gebedsweek in de periode rondom Pinksteren. „Passie en betrokkenheid, daar gaat het om. Ik begrijp wel dat de gemeenten en ambtsdragers hier opgaan in hun werk, Nederland is ook zendingsland. Maar het zendingswerk in het buitenland is toch niet afgelopen met geven voor een collecte? Natuurlijk hoeft niet iedereen het land te verlaten, maar de zorg voor de geestelijke nood op andere plekken in de wereld is wel een taak van en voor allen. Het is de hartslag van de kerk. Zendingswerkers worden vaak gezien als mensen aan het front. Hier behoort een stil front te zijn, mensen die het werk in het gebed opdragen.
Het gevoel van eenzaamheid drukte hem vooral sterk in de eindfase van het Samen-Op-Weg-proces. „Dat heeft het missionaire elan leeggezogen. Veel krachten zijn gebruikt voor organisatorische doeleinden, men was sterk gericht op de eigen problemen. Hij zucht. „Er is zoveel energie in gestoken, terwijl in die jaren in andere landen honderdduizenden mensen die niet wisten van het bestaan van de Heere Jezus zijn gestorven. Ik heb niet gehoord dat velen die bij het SOW-proces waren betrokken daarvan wakker lagen.

Een bijbelse opdracht
De dominee, nu verbonden aan de hervormde gemeente van Lelystad, is bezorgd over de tanende belangstelling van collega-ambtsdragers voor de zendingsvelden. „Als er, door welke zendingsorganisatie dan ook, wordt geadverteerd voor technische functies of banen in de landbouw, dan heb je zo tien of vijftien aanmeldingen. Maar het is veel moeilijker om een predikant te krijgen die zich bezig houdt met het opbouwwerk in de gemeenten.
Hij ondervond het aan den lijve. Dr. Kommers was zelf bestuurslid van de Gereformeerde Zendings Bond toen werd gepoogd om een zendeling voor Mozambique of Zimbabwe te vinden. „Niemand reageerde. Ik ben zelf verschillende jongere collegas af geweest. Uiteindelijk was die post in Mozambique voor ons bestemd, maar het geeft wel aan hoe lastig het ligt.
Veel zendingswerkers gaan voor de tweede keer, jongere predikanten melden zich vaak niet.
Hij wil zich geen oordeel aanmeten, maar schrijft in zijn boek dat te vrezen valt dat de roeping lang niet altijd verstaan wordt en dat het werken van vrouwen van predikanten eveneens een zeker effect heeft op het zich dieper wortelen in Nederland. Veel dominees willen wel reisleider zijn maar geen zendeling worden. Maar zending is niet iets wat je kunt overwegen, maar een bijbelse opdracht, meent dr. Kommers. „We moeten op bijbelse wijze nuchter omgaan met de roeping van de predikant. Of je nu in Afrika werkt of in Nederland. De omstandigheden zijn anders en er kunnen natuurlijk zaken zijn die een gang naar Afrika onmogelijk maken, maar principieel is er geen verschil. De opdracht is dezelfde: Gaat heen. Zo heeft de Heere Jezus de discipelen eropuit gestuurd. En of je nu naar Papendrecht, Mexico-stad of Afrika gaat, dat maakt niet uit. Ik denk dat we meer moeten zien op Degene die roept dan op die geroepen wordt.
Mevrouw Kommers valt haar man bij: „Een advertentie voor het werk in het buitenland moet net zo zwaar wegen als een beroep hier binnen Nederland. Maar vaak worden het kerkblad of de krant zonder meer ter zijde geschoven.
Kommers, kenner van de zendingshistorie, beroept zich graag op uitspraken van mannen als Carey en Taylor. „In hun tijd was ook niet iedereen enthousiast, maar ze werden wel geroepen. Waar de stem van de Heere wordt gehoord, is ook een zien op Hem. Hij zal voorzien. Het geloof dat God nog dezelfde is als de God van Abraham, die moest vertrekken, en van Mozes, die voor de Rode Zee stond, heeft mij erg bemoedigd.

Bedreigingen
De culturele verschillen, het soms geringe besef van de omstandigheden op het Afrikaanse continent, taalbarrières en de gedachte dat de pioniersfase voorbij is, vormen een bedreiging voor de nog jonge Afrikaanse kerken. Afrikaanse predikanten moeten zich bezinnen op hun taak en zich minder laten leiden door de westerse patronen, die gericht zijn op organisatie en het sturen van geld, schrijft dr. Kommers. Hij licht zijn zorgen toe. „Als het westerse patroon wordt overgenomen, zie je dat de leiding gaat heersen en besturen. De dienende taak verdwijnt naar de achtergrond. Op het gehele continent zijn naar schatting een miljoen preekplaatsen, maar 98 procent daarvan wordt door leken ingevuld. Veel predikanten laten het afweten en nemen de rol van de vroegere chief over. Dat gaat wringen, zeker nu steeds meer gewone leden ook een goede of zelfs academische opleiding hebben. Ook moeten we hier oppassen dat we, doordat wij hier de geldkraan beheren, niet een nieuwe afhankelijkheid scheppen. Wat gebeurt er als je nog alleen met het Woord onder je arm naar Afrika gaat? Ben je dan nog welkom? Toch denk ik dat we die kant wel op moeten en meer moeten investeren in personen dan in projecten.

Miljoenensteden
De Heere werkt in Afrika, daarvan is het echtpaar overtuigd. „In zijn verschijningsvorm is de kerk anders, maar er wordt gelezen uit dezelfde Bijbel. Je ziet in de praktijk van het leven van mensen dat dat gevolgen heeft. Niet alleen voor de zondag, maar ook voor hun leven doordeweeks. Dat is voor een Afrikaan erg belangrijk, want die leeft in een gemeenschap. Het heeft direct consequenties als je je laat leiden door het Woord, dat oproept om je naasten lief te hebben, mededeelzaam te zijn en vriendelijk tegenover anderen, zelfs tegen hen die van een andere stam of clan zijn. Je ziet het tijdens begrafenissen en bruiloften. Die verlopen bij mensen die gegrepen zijn door het Woord anders dan bij anderen. Dat gaat soms tegen de heersende gewoontes binnen de groep in.
Dr. Kommers weet van een vrouw, ver van de bewoonde wereld en verstoken van enige medische hulp, die hij vroeg wat te doen als ze ernstig ziek zou worden. Ze was niet zo bezorgd en gaf hem een eenvoudig antwoord. „Het bloed van Jezus Christus reinigt van alle zonden, zei ze.
Hij verzet zich tegen de heersende opvattingen dat het Woord van God vrijwel alle mensen en volken heeft bereikt. „Zeker zijn er weinig gebieden waar nooit een blanke zendeling of iemand anders die de Bijbel in zijn bezit had, is geweest. Maar toch zijn er miljoenensteden waar generaties opgroeien die nooit van Christus hebben gehoord. Neem Caïro of Mexico-stad. Bovendien is de Bijbel nog lang niet in alle talen vertaald. En toen we in Mozambique kwamen en bij mensen informeerden naar hun godsdienst, antwoordde men steevast tot de Rooms-Katholieke Kerk te behoren. Mozambique was vroeger een provincie van Portugal. Je kon er niets bereiken en zelfs geen school volgen als je je niet tot de Rooms-Katholieke Kerk mocht rekenen. Maar vrijwel niemand deed er iets aan, had geen weet van de Bijbel en kon vaak niet lezen. Er zijn veel gebieden waar de islam zo dominant is, dat je er als zendeling niet of nauwelijks wordt toegelaten. In onze tijd zijn er meer regios waar een evangelist niet welkom is dan honderd jaar geleden.

N.a.v. Zending zonder franje, door dr. J. Kommers en A. Kommers-Visser; Uitg. Groen, Heerenveen; € 14,95. ISBN: 978-90-5829-845-4.

Rode-Zee-ervaring

In de hoofdstukken A missionarys wife en Het vuur blijft branden verhaalt Aly Kommers-Visser dat ze zelf ook niet Nederland wilde verlaten. In 1980 niet en in 2000 evenmin. „Ik wil wel met je trouwen, maar niet de zending in, zei ik tegen Hans in onze verkeringstijd. Hij wilde van jongsaf graag. Toen ons vierde kindje zich aandiende, dacht ik: zo, nu zal het hele zendingsvraagstuk wel van de baan zijn, want met vier kleine kinderen, in de leeftijd van nul tot vier jaar, zal niemand dat van mij verwachten.
Tot het telefoontje kwam van het kantoor van de GZB. Dominee J. de Lange wilde eens met Hans praten met de vraag of we belangstelling hadden. Zoals begrijpelijk vertelde Hans me voorzichtig over het telefoongesprek. Toen gebeurde het onvoorstelbare wonder: de Heere haalde in één klap mijn zorgvuldig opgebouwde muren neer.
In 2000 was het niet veel anders. Hun zeven kinderen, gedeeltelijk het huis uit en gedeeltelijk nog thuis, zouden achterblijven. De jongste, Annelien, ging mee naar Afrika, maar doorliep haar middelbare school op de Rift Valley Academy in Kijabe (Kenia). Toen een beroep op dominee Kommers werd gedaan voor Mozambique, had Aly opnieuw veel vragen. Zelfs toen het besluit was gevallen, bekent ze. „Toen kwamen al die vragen: hoe kunnen jullie dat doen?; Hoe moet het met de kinderen?; Ik zou het nooit kunnen, enzovoort. De weken gingen door en de schuldgevoelens werden erger, omdat we zelf ook met vragen liepen en daarop geen pasklare antwoorden hadden. Maar ook dat hoort bij de Rode-Zee-ervaring, als je met je rug tegen de muur staat. 2 Kronieken 20:12:... want in ons is geen kracht tegen deze grote menigte, die tegen ons op komt, en wij weten niet wat we doen zullen, maar onze ogen zijn op u.
Ze blikt terug: „Daarom kan ik het wel begrijpen als anderen ertegen op zien, het is beslist niet eenvoudig. Maar ik hoop ook dat er meer wordt nagedacht over deze zaken, want met God zijn alle dingen mogelijk.

Kenia en Mozambique

Dr. J. (Hans) Kommers volgde zijn middelbare schoolopleiding in Epe en Apeldoorn en studeerde daarna aan de Pedagogische Academie Felua in Ede. Mevrouw A. (Aly) Visser deed na de middelbare school in Epe de opleiding Verpleegkunde in het ziekenhuis De Lichtenberg in Amersfoort.
In 1973 zijn ze getrouwd. Ze woonden enkele jaren in Groenekan. Hans rondde in 1976 de theologische studie aan de Rijksuniversiteit in Utrecht af. In september van dat jaar betrok het jonge stel de pastorie in Neerlangbroek (bij Doorn).
In 1978 volgde de zendingsroeping voor Kenia. In Eldoret was Hans bezig met het opzetten van toerustingswerk, Aly droeg zorg voor het lesgeven aan de kinderen (homeschooling). In die tijd werden twee van hun zeven kinderen geboren. In 1987 keerden ze terug naar Nederland. In Papendrecht (1987-1996) en in IJsselstein (1996-2000) was ds. Kommers predikant van de hervormde gemeente. Op oudejaarsavond 1999 preekte hij afscheid, omdat gehoor was gegeven aan de zendingsoproep voor Mozambique.
In de zomer van 2000 vertrokken ze naar dat land, nu zonder kinderen. De jongste dochter verbleef in die tijd in Kenia, waar ze de middelbare-schoolopleiding deed. In Mozambique bestond het werk hoofdzakelijk uit het toerusten van ambtsdragers en gemeenteleden. Mevrouw Kommers was bezig met alfabetiseringsprogrammas voor vrouwen.
In 2005 promoveerde Kommers aan de North West University in Potchefstroom (Zuid-Afrika) tot doctor in de theologie, met een studie over de opwekkingsbeweging in het Duitse Wuppertal in de negentiende eeuw. In 2002 begonnen Aly en Hans, met hulp van Mozambikaanse christenen, met de vertaling van de kleuterbijbel van Anne de Vries in het Chichewa. Deze kwam in 2007 beschikbaar voor de kinderen in Mozambique, Malawi, Zambia en het noorden van Zimbabwe, landen waar door velen het Chichewa wordt gesproken.
Na terugkeer in 2006 betrok het echtpaar de hervormde pastorie van Lelystad.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen