Luther-bier

Het is voor dominees erg moeilijk hun werk helemaal los te laten. Zo kon het gebeuren dat ik ruim een maand geleden tijdens vakantie neerstreek in de stad Mansfeld in het oostelijk deel van Duitsland. In dit oord, kort bij Eisleben, heeft de jonge Maarten Luther ooit zijn jonge jaren doorgebracht. Toch moet gezegd dat reizen in de voetsporen van Luther niet in alle opzichten hartverwarmend is. Op een warme zaterdag (nog vóór de hittegolf) bezochten we de nabijgelegen stad Eisleben. Uiteraard hebben we geboortehuis en sterfhuis van Luther bezocht (ook bij Luther liggen die huizen betrekkelijk kort bij elkaar!), alsmede de beide stadskerken. In de ene was de reformator gedoopt, in de andere heeft hij vaak gepreekt. Met deze wetenschap leek het ons wel een goed plan om de volgende dag de kerkdienst in Eislebens Andreaskirche te gaan bezoeken. We zaten er (inclusief ons kwintet) met 33 mensen! De preekstoel waarop Luther vele malen gestaan had, liet de vrouwelijke ouderling links liggen: zij las vanachter een schapje een preek over de gelijkenis van het grote bruiloftsmaal. Dat was een hele openbaring, want het was voor de eerste maal in ons leven dat we een midden-orthodoxe preek hoorden lézen. Gelukkig duren die niet al te lang. Het enige dat hartverwarmend was, was het orgelspel. Een beetje triest vraagje je na afloop van zo'n dienst wèl af: Waarom hoor je hier niets meer van de rechtvaardiging van de goddeloze door het geloof alleen? Hoe kan in een lutherse kerk nu het omgekeerde van Luthers prediking klinken?

In de loop van de week die volgde, zijn we naar Wittenberg gegaan. Van verre is de toren van de "Schlosskirche" te zien. Helaas niet meer dè slotkerk uit Luthers dagen. Die is namelijk verbrand. In het nieuwe exemplaar hebben ze de houten deur dan ook maar vervangen door een bronzen exemplaar. Compleet met de 95 stellingen erin gegoten. Financieel een succes, want busladingen Luther-toeristen worden voor de deur uitgeladen. Binnen kunnen ze Luthers graf zien. Luthers geschilderde portret. Alleen van Luthers boodschap vind je er weinig terug. Het lijkt er wat op dat de oude communistische voorstelling van Luther als een voorloper van Karl Marx krap 15 jaar na de Wende nog altijd rondwaart. Met die gedachte liepen we verder de stad in. Souvenirwinkels met "Luther-andenken": Lutherkaarten, Luther-lectuur, Lutherhanddoeken, zelfs Luther-bier! En dan kom je op de markt, waar de beroemde standbeelden staan van Luther en Melanchthon. Een echte verrassing vormt dit marktplein niet, want alles is al bekend van gepubliceerde foto's.

Maar wat zag ik daar ineens? Tegenover het beroemde zwarte Luther-standbeeld was een rood anti-standbeeld van Luther geplaatst. Precies aan het zwarte gelijk! Even groot, alleen rood! Meteen voel je: dat moet wat te betekenen hebben! Dat klopte! De verklaring van dit vreemde verschijnsel was dit: in dit jaar 2003 is het precies 450 jaar geleden dat de beroemde Wittenbergse schilder Lucas Cranach de Oudere overleed. En om dat allemaal passend te herdenken, was er een prijsvraag uitgeschreven voor kunstenaars onder de titel: "voorbeeld - nabeeld". Schilders, beeldhouwers, schrijvers, dichters, ze waren allemaal uitgenodigd iets op hun kunstgebied te presteren, na zich te hebben laten inspireren door Lucas Cranach de Oudere. Het rode Lutherbeeld was de aandachttrekker voor deze ware kunstexplosie: er stond een rood "nabeeld" tegenover het beroemde zwarte "voorbeeld". Geboeid ben ik naar het rode nabeeld gelopen. Inderdaad: precies eender als het echte beeld, alleen rood! Terloops keek ik even naar beneden, naar het voetstuk. Maar wat zag ik daar? Dat was van onvervalste meubelplaat gefabriceerd! Ik stak mijn hand uit naar het beeld en jawel hoor: het wiebelde. Het rode beeld was nep! En dat kon je eigenlijk goed zien: de sokkel, het voetstuk, de grondslag deugde niet!

Ineens was ik terug in de kerk van Eisleben: hoe het komt dat ze Luther en zijn prediking van de rechtvaardiging door het geloof daar kwijtgeraakt waren en er Luther- baddoeken en Luther-bier aan hadden overgehouden? De grondslag deugt niet!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen