Steini Boender verdient de kost als beeldend kunstenares en ontwerpster

Iedere vorm van alternatieve opsmuk is haar vreemd. Dat is het eerste wat opvalt tijdens een ontmoeting met mevrouw Boender. De kunstenares draagt eenvoudige kleren en heeft het haar onopvallend opgestoken. Haar woorden kiest ze bescheiden, soms aarzelend; anderzijds toont ze zich op een evenwichtige manier overtuigd van haar talenten.
„Al van jongs af zat ik te knutselen met alles wat los en vast zat. Ik had de drang om mooie dingen te maken, maar het heeft jaren geduurd voor ik daar echt iets mee kon. Na de middelbare school hielp ik thuis mee in de huishouding, en later op de tuinderij van mijn vader. Pas op mijn dertigste ben ik begonnen aan de kunstacademie in Tilburg.
Na haar afstuderen in 1994 belde ze allerlei bedrijven af met de vraag of ze haar werk mocht laten zien. Geen gemakkelijke periode: „Ik mocht overal langs komen, maar het leverde haast nooit meteen een opdracht op. Ook op zakelijk gebied moest ik alles nog leren; aan dat onderwerp werd in de opleiding geen enkele aandacht besteed. Soms had ik in een bepaald idee veel tijd gestoken en leverde het vervolgens geen geld op omdat de opdrachtgever niet tevreden was over het resultaat of terugschrok voor de prijs. Toen wist ik nog niet hoe ik goede afspraken moest maken.

Pontje
Door de jaren heen lukte het om een aantal tevreden opdrachtgevers te krijgen en inmiddels heeft mevrouw Boender zoveel bekendheid dat het werk vanzelf binnenkomt. „Ik krijg allerlei soorten opdrachten. Voor de afdeling hartbewaking van het Ikaziaziekenhuis in Rotterdam heb ik bijvoorbeeld een serie van vijf schilderijen gemaakt; ze zijn abstract van karakter, de bezoekers moesten er niet zomaar op uitgekeken raken. In samenwerking met de directeur van een groot bedrijf ontwierp ik een uitgebreid memoriespel, dat bedoeld was als relatiegeschenk. De afbeeldingen op de kaartjes zijn realistisch. Kijk, hier is het...
Ze pakt een kartonnen koker, haalt de dop eraf en er komt een groot aantal kleurige kartonnen schijfjes voor de dag. Aan de ene kant staat het logo van het bedrijf, aan de andere kant zijn allerlei alledaagse voorstellingen te zien: melkbussen, een boerderij, een roofvogel, de kop van een geit... „Bij de eerste dertig ging het nog best, glimlacht ze, „maar bij de laatste vijfentwintig kreeg ik het toch wel eens warm: wat moet er nu weer op dit kaartje? Het ziet er misschien vanzelfsprekend uit, maar daar moet wel voor gewerkt worden.
Mevrouw Boender maakt niet alleen relatiegeschenken, maar ook middelen waarmee een bedrijf zich naar buiten toe kan presenteren, zoals bedrijfslogos, briefpapier, reclamefolders en verpakkingsmateriaal. Van het pontje bij Nieuw-Beijerland bepaalde ze de kleurstelling en ontwierp ze allerlei onderdelen, zoals de sluitbomen, de bekers en de vlag. Die opdracht leverde haar meteen flink wat naamsbekendheid op.

Unicas
Telkens weer nieuwe ideeën opdoen, dat moet toch lastig zijn? Mevrouw Boender is er nuchter over. „Als je van tevoren alles op een rijtje wilt hebben, dan kun je blijven denken en komt er nog niets. Je moet gewoon beginnen, dan gaat er vanzelf iets werken. Of er zo iets als inspiratie bestaat? Er gloeit iets van binnen en daar ga je dan mee aan de slag. Maar daar hoef je geen dikke verhalen over te houden, helemaal niet.
De kunstenares ontwerpt niet alleen dingen die vermenigvuldigd kunnen worden, maar ook unicas, kunstwerken met een eenmalig karakter. „Als cadeau voor een directeur die afscheid nam, maakte ik bijvoorbeeld een schilderij waarop hijzelf en zijn vrouw te zien zijn en het logo van zijn bedrijf. Maar ook zie je een tijger omdat hij graag op safari gaat, en een oude Engelse auto van het merk waaraan hij graag knutselt. Zulke unicas zijn kostbaar want er zit veel tijd in; maar ze blijven het ook, omdat ze zo gewaardeerd worden.
Bij zulk werk is de relatie met de opdrachtgever erg belangrijk: ik moet precies weten wat hij wil. Zelf houd ik bijvoorbeeld van sprekende kleuren, maar als de opdrachtgever daar anders over denkt, dan pas ik me aan.
Nee, de eisen van de opdrachtgever vormen geen belemmering voor mijn creativiteit. Aan de ene kant word je erg beknot, maar aan de andere kant ook helemaal niet: als mensen een opdracht voor je hebben, dan is het aan jou om daar iets mee te doen en dat kan op allerlei manieren. Ik vind het altijd erg leuk om met en voor mensen bezig te zijn.

Zondag
De reformatorische levensovertuiging van mevrouw Boender levert haar best wel wat beroepsmatige beperkingen op. „Het was voor mij bijvoorbeeld niet mogelijk om autonoom kunstenares te worden. Want als je vrij werk wilt maken, moet je in galerieën exposeren die ook op zondag open zijn, en dat wil ik niet. Ooit had ik bijvoorbeeld met fotos een drieluikje gemaakt. De eigenaar van een bijzondere meubelzaak wilde dat best wel in zijn winkel hangen en we spraken af dat hij een deel van de verkoopprijs zou krijgen. Maar op een gegeven moment las ik in de krant dat zijn zaak ook op zondag open was; toen heb ik hem opgebeld en gevraagd of hij het weg wilde leggen.
Ik exposeer veel in openbare ruimten, zoals gemeentehuizen, ziekenhuizen en bloedbanken. Over een paar maanden mag ik exposeren in het Provinciehuis in Den Haag, dat niet op zondag open is.
Er zijn dingen die ik vanwege mijn principes niet graag zou willen doen. Ooit werd ik een keer opgebeld door een homofiele organisatie, en die opdracht heb ik meteen afgewezen. Maar de meeste mensen kennen mijn achtergrond, en komen met zulke opdrachten dus niet bij mij.
Anderzijds doe ik ook niet al te moeilijk over de identiteit van de opdrachtgever. Ooit heb ik bijvoorbeeld een poster ontworpen voor Cliniclowns; die ging over de symbolische overhandiging van een bedrag. Pas zei iemand tegen me, en dat vond ik heel terecht: Je hoeft niet alles op je rug te nemen; je bent geen pastoraal medewerker of zo. Als ik werk voor een bedrijf of organisatie, ben ik nog niet verantwoordelijk voor wat zij doen.

Abstract niveau
Mevrouw Boender ervaart het ook als een belemmering dat ze niet alle kunstzinnige gebeurtenissen kan bijwonen. „Gedichten kunnen bijvoorbeeld heel mooi zijn. In Rotterdam heb je Poetry International en ik voel me in die wereld als een vis in het water. Maar dan spreekt er in één keer iemand op zon manier over God dat je er koud van wordt. Als ik daar dan zit, voel ik me op zon moment ontzettend aangeklaagd.
Op mijn eigen vakgebied heb je dat natuurlijk ook, maar dan kun je van te voren beter schiften. Als ik bijvoorbeeld in de krant lees dat een schilderijententoonstelling erg erotisch getint is, blijf ik thuis. Maar daarmee mis ik ook een groot stuk van wat ik heel graag wil. Dat vind ik heel moeilijk, maar ik durf er toch niet naar toe te gaan.
Ook tijdens de opleiding was dat telkens weer de vraag: wat kan er nu wel en wat niet? Ik weet nog dat een docent me vroeg om iets met de Bijbel te gaan doen. Dat heb ik geweigerd. Ik vind niet dat je de Bijbel kunt gebruiken om er jouw kunstjes mee uit te halen.
Verder kan er een heleboel wel. Door zon kunstopleiding leer je op een abstract niveau bezig te zijn; dat is vaak heel mooi. Met behulp van papier heb ik bijvoorbeeld in de stal van mijn broer een installatie gemaakt, waar het zonlicht doorheen scheen, en dat leverde dan de prachtigste kleuren en vormen op.
Veel mensen vinden zoiets gek, omdat ze het niet begrijpen. Daar had ik het in het begin best moeilijk mee, maar tegenwoordig... nou ja, het is gewoon niet anders. Ik heb in Tilburg veel over kunst geleerd; een ander ontwikkelt zich op een ander vakgebied. Andersom kan ik toch ook niet precies begrijpen wat een tandarts precies doet?
En gelukkig zijn er ook best mensen, zowel binnen als buiten de kerk, die wel affiniteit hebben met je werk. Daar moet je het dan mee doen. Maar wel is het vaak zo dat het grote publiek meteen met een oordeel klaarstaat, terwijl ze niet begrijpen dat ze zich over kunst maar moeilijk een oordeel kunnen vormen.

Overlijden
Mevrouw Boender hoopt in de toekomst gelegenheid te krijgen om naast de zakelijke opdrachten haar vrije werk verder te ontwikkelen. „Ik weet nog niet hoe dat zal gaan. Er zijn zoveel dingen die ik leuk vind: tekenen, fotograferen, het maken van ruimtelijke vormen, experimenteren met materialen. Al werkend ontstaan er zo steeds nieuwe ideeën.
Het atelier is gevestigd in de boerderij van haar broer. De sober ingerichte kamer die haar ter beschikking staat, werd ooit gebruikt voor stichtelijke bijeenkomsten. Tegenwoordig staan er abstracte schilderijen tegen de muur. Op één ervan zijn twee grijsgetinte vlakken te zien, waarvan het ene enigszins is vervaagd en van het papier lijkt af te glijden. Een langgerekte streepfiguur probeert beide figuren bijeen te houden, maar blijkbaar tevergeefs. „Dit schilderde ik na het overlijden van mijn vader, nu drie jaar geleden. Ik probeer hiermee uit te beelden wat het betekent als iemand sterft; je kunt zon persoon niet vasthouden. Dat is iets wat me blijft bezighouden, het is eigenlijk onbevattelijk.
Verder is er een schilderij van haar zus en ook zijn er ingelijste fotos van het landschap van de Hoeksche Waard. Overigens ontwikkelt mevrouw Boender haar fotos zelf.

Autobanden
Wat is de waarde van kunst in bijbels opzicht? Mevrouw Boender vindt dat een moeilijke vraag: „In de Bijbel gaat het over Bezaleël en Aholiab die ook met kunst bezig waren. Dus als zodanig is het niet verboden. Maar of mijn werk nu meer waarde heeft dan dat van iemand die goede autobanden maakt, dat waag ik te betwijfelen. Pas hadden we het daarover met een aantal reformatorische kunstenaars. Er werd gezegd: Alles wat we doen, moeten we doen tot eer van God. Nou, dat is inderdaad zo; maar ik weet niet hoe ik kunst moet maken tot eer van God. Kun je dat begrijpen? De Bijbel geeft wel normen aan, maar verder is een vak gewoon een vak. Ik probeer dit vak op een eerlijke manier te doen, en dat is het dan. Ik geniet van mijn werk en zou heel kaal zijn als ik het niet had, maar verder is het niks. Het is allemaal net zo vergankelijk als ik.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen