Genoeg is genoeg

Het tafereel trok op 27 november in meerdere steden de aandacht. Een gezellige huiskamer, compleet met luie stoelen, tafeltje, schemerlampen en een lectuurmand, midden op een drukke winkelpromenade. Eromheen alternatief volk dat het zwaar bepakte publiek uitnodigde om plaats te nemen in een makkelijke zetel en een kopje thee te nuttigen. Gratis. Om te ervaren hoe veel plezieriger dat is dan het afmattende geslenter van winkel naar winkel, voor allerlei nodeloze aankopen.
Het was een van de activiteiten waarmee in Nederland voor de vijfde keer de internationale Niet-Winkeldag werd gevierd. Het initiatief van de Canadese reclamemaker Ted Dave vindt inmiddels in negentien landen navolging. In Nederland wordt de kar getrokken door het comité Omslag, gehuisvest in een eenvoudige stulp in St. Michielsgestel, die tevens onderdak biedt aan Marta Resink en Dick Verheul.
Het ideaal van de organisatie, een kleurrijke, duurzame wereld, wordt gepropageerd met pakkende mottos als Echte levensgenieters gaan konsuminderen, Liever bloei dan groei en Genoeg is genoeg. Kenmerkend voor Omslag is volgens Marta Resink de verbinding tussen milieu, economie, werk, cultuur, vrede en solidariteit. „Mondiaal bezien hebben al die themas met elkaar te maken. Wij benadrukken de onderlinge samenhang en werken aan een betere samenwerking van organisaties die zich op een van de themas richten.

Schitterende tijd
Een belangrijke spreekbuis is ZOZ, het tweemaandelijkse Tijdschrift voor doen-denkers. Vervaardigd van kringlooppapier, gedrukt met inkt op sojabasis, gevuld met praktische adviezen, boekbesprekingen, aankondigingen van samenkomsten, acties en jubilea. „We bieden geen uitgebreide analyses van problemen, maar halen praktische initiatieven voor het voetlicht waarmee mensen gewoon kunnen werken aan een leukere wereld. Vaak wordt beweerd dat het idealisme van de jaren zeventig is verdwenen. Dat is absoluut niet het geval. Er gebeurt ontzettend veel, alleen te versnipperd.
De geboren Amsterdamse, van origine gemeenteambtenaar, overziet het hele veld. Sinds het eind van de jaren zeventig was ze onder meer vredesactiviste, bestrijder van kernenergie, propagandist van duurzame energiebronnen, betoger tegen kruisraketten, begeleider van randgroepjongeren, initiatiefnemer van een wereldwinkel, schillenboer in Den Helder, voorlichter van de Waddenvereniging, vluchtelingenwerker en personeelslid van een biologische boerderij op Texel. „Dat vond ik een schitterende tijd. Echt met je handen in de aarde wroeten. Weer of geen weer, het land op, want dat voedsel moet verbouwd en verzorgd.

Niet-Winkeldag
De opgedane ervaring maakt ze productief via Omslag. „We worden veel gebeld door mensen die informatie willen hebben of die ideeën hebben en daarvoor partners zoeken. Door onze kennis en contacten zijn we een soort netwerkorganisatie geworden. Met één simpel telefoontje, een naam of een adres zijn mensen vaak al enorm geholpen. Daarnaast helpen we mee om bepaalde initiatieven van de grond te tillen, zoals het Museum voor Vrede en Geweldloosheid in Leiden, dat in november officieel van start is gegaan. Aan het Landelijk Overleg Autovrije Zondag hebben we ook deelgenomen. Volgend jaar wordt die georganiseerd door Milieudefensie. Prima, dan richten wij ons weer op wat anders.
Een jaarlijks terugkerende activiteit is de Niet-Winkeldag, die door Omslag in Nederland werd geïntroduceerd. „We hebben ook in het buitenland veel contacten, en krijgen stapels bladen toegestuurd. Daardoor lazen we in de zomer van 1995 in een Engelstalig blad over Buy Nothing Day. Het idee om een dag per jaar niet te winkelen, sprak ons meteen aan. We hebben contact opgenomen met Enough, de groep die het bericht had verzorgd, en kwamen uiteindelijk bij de Media-Foundation terecht, die in Canada de Niet-Winkeldag promoot. Via Internet proberen we het idee nu binnen Europa bekend te maken. Dat lukt steeds beter. Inmiddels bieden we op onze Website de informatie in verschillende talen aan.

Gratis
De eerste Nederlandse Niet-Winkeldag werd door zowel het publiek als de media positief ontvangen. „Sommige mensen prezen ons vanwege de lef om met zon initiatief te komen. Moet je nagaan, 365 dagen per jaar schreeuwt de reclame ons op allerlei manieren toe: Koop dit, koop dat! Het is toch niet meer dan normaal dat je op zn minst één dag in het jaar niks hoeft te kopen. Vanuit het besef: Genoeg is genoeg en geluk is gratis.
In de achterliggende jaren werd het idee overgenomen door milieugroepen in het hele land. Omslag fungeert als stimulator en reikt ideeën aan. „Het staat iedereen vrij om de dag op zn eigen manier in te vullen, maar we willen voorkomen dat organisaties opnieuw het wiel gaan uitvinden.De activiteiten variëren van het optreden van als rat verklede demonstranten, die met overvolle boodschappenkarren en bliepende mobiele telefoons over een winkelcentrum draven, tot kramen waar mensen hun ooit gekregen maar nooit gebruikte cadeaus kunnen inleveren. „Je kent het verschijnsel. Iemand meent je iets te moeten geven, goed bedoeld, maar je kunt er niks mee. Bijna iedereen heeft ergens in huis een plekje waar dat soort spullen bij elkaar staan. Juist in de Sinterklaastijd biedt zon ruilkraam een mooie gelegenheid voor hergebruik.

Cijfers
Subsidie van het ministerie van VROM, NCDO Duurzame Wereld en de ASN-bank gaf Omslag de mogelijkheid om de bevolking op de Niet-Winkeldag voor te bereiden door de Konsuminderkrant, die dit jaar werd uitgebracht in een oplage van 20.000 exemplaren. Onder de scribenten zijn bekende consuminderaars als Hanneke van Veen en Rob van Eeden, oprichters van De Vrekkenkrant, en Marieke Henselmans, auteur van Consuminderen met kinderen in tijden van overvloed.
Naast achtergrondinformatie en praktische tips biedt het blad onthutsende feiten over de groeiende kloof tussen rijk en arm. 20 procent van de wereldbevolking is goed voor 86 procent van de consumptie. De drie rijkste mensen in de wereld bezitten meer dan de 48 armste landen samen. De rijkste vijftien mensen bezitten meer dan de gezamenlijke rijkdom ten zuiden van de Shara. De 32 rijkste mensen bezitten meer dan heel China met zn 1,2 miljard inwoners. Europeanen geven jaarlijks 160 miljard dollar uit aan sigaretten en alcohol, Amerikanen vergokken jaarlijks 500 miljard dollar. Voor het realiseren van basisgezondheidszorg en onderwijs voor iedereen op aarde is jaarlijks 19 miljard gulden extra nodig, een bedrag dat in Europa en Amerika wordt weggelikt aan ijsjes.
Door de publicatie van dit soort cijfers hoopt Omslag het Nederlandse volk tot bezinning te brengen. „Konsuminderen is iets anders dan bezuinigen, inleveren of een stap terug doen. Integendeel! Het gaat om het maken van andere keuzen en daarbij valt veel te winnen: tijd, rust, gezondheid, ruimte voor creativiteit en sociale contacten, een schoner milieu en een eerlijker verdeling van ontwikkelingsmogelijkheden voor iedereen op aarde.

Bombardement
In tegenstelling tot veel milieuactivisten is Marta Resink niet pessimistisch gestemd. „We willen op een vrolijke manier in het leven staan. Al ben je met zware dingen bezig, je moet vooral naar de leuke kanten blijven kijken. Er is heel veel sympathie voor ons werk. Oké, meestal alleen met woorden, maar het geeft aan dat mensen gaan nadenken.
Ik verwacht zeker dat er een kentering komt. Uit recent onderzoek van het NIPO blijkt dat driekwart van de mensen in Nederland zich ergert aan de overdaad van reclame. Het bombardement via radio, televisie, de telefoon en de brievenbus gaat zich tegen de reclamemakers keren. Het verzadigingspunt is bereikt. Bovendien komen veel mensen die met de koopwaanzin meedoen in moeilijkheden. Er is een gigantische toename van financiële problemen. Niet onder de minima, maar in de middengroepen. Mensen met een te hoge hypotheek, én een auto, én een boot, én een nieuwe keuken, én een nieuwe badkamer, én een mobiele telefoon. Omdat ze denken niet achter te kunnen blijven bij wat anderen hebben.
Wat ik zelf heel belangrijk vind, ook in mn eigen leven, is kijken naar wat je wél hebt. Tel je zegeningen, wees daar blij mee, geniet ervan. Neem mijn kacheltje. Ik wilde per se een goeie hebben, niet zon rookmachine. Een goeie houtkachel is best wel duur, maar ik vond het zo belangrijk dat ik ervoor gespaard heb. Bij een klein bedrijfje heb ik hem laten maken. Nu heb ik een heerlijke kachel, waar ik al jaren van geniet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen