Van Polycarpus tot C. S. Lewis

Geloofstraditie

Ewald Mackay weet wat lezen is en wat de grote betekenis daarvan is voor het christelijk leven. Hij voert een pleidooi om kennis te maken met het Grote Huis, de christelijke geloofstraditie die ons nagelaten is in geschriften. Zoals het Joodse leerhuis, dat in de diaspora de traditie bestudeerde en daarmee de Joodse identiteit vormgaf, is het belangrijk dat ook wij een huis hebben waarin we in verbondenheid met de kerk der eeuwen leren en leven. Mackay voerde hiervoor een pleidooi in zijn ”Het Grote Huis. Christelijke geloofstraditie in een (post)moderne wereld” (2013).

Om dit leerproces op gang te helpen doet Mackay nu een handreiking. In een nieuwe pennenvrucht heeft hij 25 teksten uit de christelijke geschiedenis geselecteerd, beginnend bij het verslag van het martelaarschap van Polycarpus uit de Vroege Kerk tot een vertaalde tekst uit ”The Four Loves” van C. S. Lewis.

Zo wandelen we de route van christenen vanaf het vroegste christendom, via middeleeuwen en Reformatie, tot in de 20e eeuw. We ontmoeten Justinus de Martelaar en Augustinus, middeleeuwers zoals Benedictus, Anselmus, Bernardus en Thomas a Kempis. De tijd van de (Nadere) Reformatie met bekenden als Luther, Zwingli en Calvijn, Voetius en Brakel. De (post)moderne periode levert een bont gezelschap op met mensen zoals Pascal, Edwards, Kierkengaard en Groen van Prinsterer. Christenen die vanuit een diep Godsbesef een profetisch geluid lieten horen. Naast deze bekenden heeft Mackay ook enkele onbekenden opgenomen, zoals Johannes Hermannus Schacht en Isaäc van Dijk, mensen voor wie de omgang met God realiteit was.

Leesgeschiedenis

Mackay heeft duidelijk niet het oog op gevorderden in de leescultuur. Hij probeert mensen van vandaag mee te nemen in de leeservaring. In de inleiding mogen we meeproeven wat zijn eigen leeservaringen zijn, hoe hij christenen in hun boeken ontmoet en hoe hij met hen als het ware in gesprek gaat. Hoe verrijkend is dit voor je leven!, is zijn boodschap.

Na de inleiding, waarin hij ook ingaat op de leesgeschiedenis van de kerk en het lezen in onze (post)moderne tijd, introduceert Mackay de gekozen teksten. Hij deelt mee hoe hij de desbetreffende schrijver op het spoor is gekomen en wat die voor hem betekent. Vervolgens geeft hij inzicht in het leven van de schrijver en plaatst hem in de culturele en maatschappelijk context.

Met dit in het achterhoofd kunnen we de tekst gaan lezen. De gekozen teksten zijn niet lang, enkele bladzijden. Daarna volgt een aantal vragen, waardoor je de tekst bewuster kunt lezen en met elkaar kunt bespreken. Er zijn enkele vragen die bedoeld zijn om helder te krijgen wát er meegedeeld wordt, om de kern eruit te halen. Ze helpen ons, zeker als we onervaren lezer zijn, om bewuster te lezen. Ten slotte wordt er een bezinningsvraag gesteld. Vaak gaat het om een ”spiegelvraag”, bijvoorbeeld, ”Wat laat de spiegel der navolging die a Kempis voorhoudt aan ons persoonlijk zien”?

Opvallend bij de vragen is dat ze de lezer aan het denken en mediteren zetten, niet tot kritiseren. Mackay wil via de teksten vooral stimuleren om de positieve boodschap van deze christenen op te pakken. De vraag naar leerstellige waarheid wordt gesteld bij Luther en Zwingli, niet bij de anderen. Dat is opmerkelijk. Stiekem denk ik dat het daar wel kan lijden; voor hen was de Schrift absolute norm. Normatieve vragen stellen vanuit het reformatorisch belijden pakt waarschijnlijk niet bij ieder fragment goed uit. Mijns inziens kun je goed de waardevolle elementen van schrijvers uit de vroegchristelijke en middeleeuwse tijd honoreren en als leerpunten voor je eigen leven gebruiken en tevens de beperkingen van hen benoemen. Vroeg of laat kom je bij verder lezen in christelijke geschriften zaken tegen die vragen oproepen.

Mackay hoopt ons door het lezen meer oog te laten krijgen voor de katholiciteit van de kerk: Christus’ kerk is een kerk van alle eeuwen. Dat betekent breder kijken dan alleen de eigen reformatorische traditie. Een loffelijk streven, in overeenstemming met wat we belijden in de Apostolische Geloofsbelijdenis. Ondertussen mogen we wel de vraag stellen wat in overeenstemming is met de Heilige Schrift.

Voor wie is deze ”leeskamer” bestemd? Ik denk dat het geschikt is voor het onderwijs (bovenbouw vwo, hbo), een leeskring in de kerkelijke gemeente of zomaar een informele vriendenkring. Het is verrijkend als we christelijke geschriften uit het verleden in een klein gezelschap met elkaar bespreken. Er is genoeg op de markt. Zo ontmoeten we niet alleen medechristenen uit het verleden, maar ook elkaar. De gespreksvragen kunnen eenvoudig zijn: Wat is de kernboodschap? Wat vond je opmerkelijk? Welk leerpunt haal je uit de tekst? Wat riep vragen bij je op? Gespreksstof genoeg.

Boekgegevens

Een leeskamer in het Grote Huis. Een handreiking bij het lezen van teksten uit twintig eeuwen christelijke geloofstraditie, dr. Ewald Mackay; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2016; ISBN 978 94 6278 644 8; 234 blz.; € 12,95.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen