Castellio minder tolerant dan gedacht

Sebastian Castellio heeft een nogal tweeslachtige reputatie. Voor sommige mensen is hij een van de grondleggers van religieuze tolerantie; voor anderen is hij juist daardoor een bedreiging voor de kernzaken van het christelijk geloof.

Bekendheid verwierf Castellio vooral door zijn felle kritiek op Calvijn vanwege diens prominente rol in het proces voorafgaand aan de doodstraf van Michael Servet. Die bekendheid werd ongekend versterkt doordat de schrijver Stefan Zweig in de jaren dertig van de vorige eeuw een boek publiceerde waarin hij het opnam voor Castellio en hij Calvijn afschilderde op een manier die de reformator sterk op Adolf Hitler deed lijken.

Dat wetenschappers zich deze week in Castellio verdiepen, is te danken aan Barbara Mahlmann-Bauer, hoogleraar literatuurgeschiedenis aan de universiteit van Bern. Deze universiteit wijdt in het kader van Refo500 een internationaal congres aan de denker.

Het congres ging van start in een congrescentrum op de Monte Veritá, de berg der waarheid. Dus dat moest goed komen. En voor een belangrijk deel kwam het ook goed, doordat zorgvuldig zowel naar de teksten, de persoon als de historische context werd gekeken. Hoewel Castellio te boek staat als advocaat van tolerantie, was de teneur van alle bijdragen toch dat dit begrip slechts voorzichtig gebruikt dient te worden. Tolerantie is in de 16e eeuw wel even iets anders dan in de 21e eeuw.

De Berlijnse deskundige in de filosofiegeschiedenis Wilhelm Schmidt-Biggeman stelde kritische vragen aan Castellio en vindt hem eigenlijk maar een warhoofd. Dr. Uwe Plath toonde de deelnemers handgeschreven stukken van Castellio waaruit bleek dat ook hij in bepaalde gevallen voor de doodstraf voor ketters was. Hij voegde er wel aan toe dat ketters voor Castellio hoofdzakelijk mensen zijn die onchristelijk leven, niet zozeer mensen die onchristelijke leerstukken verdedigen. Dat Calvijn met zijn pleidooi voor de doodstraf voor een ketter afweek van zijn eigen beginselen en vooral van die van de Schrift, was voor de deelnemers geen punt van discussie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen