Om het hart van de boodschap van vrije genade

Edward Fisher publiceerde in 1645 ”Het merg van het Evangelie” (The Marrow of Modern Divinity). Begin 18e eeuw ontstond rond dit boek het zogenaamde ”Marrowconflict”. De synode van de Schotse kerk veroordeelde ”Het merg” als antinomiaans. Twaalf predikanten, de ”Marrowmen”, onder wie de beide Erskines en Thomas Boston, namen het op voor het boek van Fisher. Ze werden door hun synode ter verantwoording geroepen. In twaalf antwoorden op synodale vragen legden de Marrowmen verantwoording af.

De eerste Nederlandse vertaling van ”Het merg” verscheen in 1757 van de hand van Alexander Comrie, die zich aan de Marrowmen verwant voelde. De laatste Nederlandse editie verscheen in 2000 van de hand van H. Folmer.De nieuwe uitgave is opnieuw van de hand van H. Folmer, nu in samenwerking met J. Valk. Het tweede deel van ”Het merg” is nu ook opgenomen. Het handelt over de Tien Geboden en de plaats en de functie van de wet in het leven van de gelovige. Fisher voegde dit deel later toe om duidelijk te maken dat hij zich verzet tegen de leer van de antinomianen.

Wat de nieuwe editie vooral belangwekkend maakt, zijn de uitgebreide aantekeningen van Thomas Boston. Men kan het boek van Fisher nu lezen zoals Boston het las. De aantekeningen van Boston betreffen zijn commentaar en toelichting op het eerste deel. Het is bekend dat Boston ”Het merg” ontdekte toen hij al predikant was. Het boek heeft diepe indruk op hem gemaakt en zijn prediking daarna gestempeld.

In deze nieuwe editie vinden we een Nederlandse vertaling van de twaalf vragen van de synode en de antwoorden daarop van de Marrowmen. We vinden er ook de voorrede over de evangelische heiligmaking zoals die voorkomt in de eerste vertaling van de hand van Comrie. L. J. van Valen verzorgde een verduidelijkende historische inleiding.

Wet en Evangelie

De wezenlijke zaken van het Evangelie komen aan de orde op een manier die ook ons nog heel veel te zeggen heeft. Het boek is geschreven als een samenspraak tussen vier personen: Neophytus, een jonge christen, Antinomista, een antionomiaan, Nomista, een neonomiaan, en Evangelista, een prediker van het Evangelie. Het is te merken dat Fisher een belezen man was met een grondige kennis van de reformatorische theologie. Men staat er versteld van hoeveel aanhalingen er voorkomen van theologen zoals Calvijn, Beza, Perkins, Hooker en vele anderen. Maar degene die hij het meest aanhaalt, is Maarten Luther. In zijn spreken over Wet en Evangelie is Fisher ongetwijfeld sterk door Luther beïnvloed.

Wat is de hoofdinhoud van dit boek? Het gaat voornamelijk over de verhouding van Wet en Evangelie. In Engeland en Schotland was er al meer sprake van vermenging van Wet en Evangelie door de neonomianen. Fisher wil opkomen voor het zalig worden uit enkel genade. Hij was er vuurbang voor dat er ook maar iets verdienstelijks van de mens tussen zou komen. Vandaar dat hij Wet en Evangelie scherp wil scheiden. Uit de aanhalingen wordt duidelijk hoezeer hij daarin het spoor van Luther volgt.

Fisher spreekt op verschillende manieren over de wet, namelijk als de wet der werken, de wet des geloofs en de wet van Christus. De wet der werken is de wet van het werkverbond. Ieder ligt van nature onder de vloek van die wet. De wet des geloofs is de wet in het verbond der genade. Christus heeft de wet volkomen vervuld voor iedere gelovige en nu kan de wet Zijn kinderen nooit meer vloeken. Zij worden alleen behouden door het geloof in Christus.

De wet van Christus is de wet als regel des levens voor de gelovigen. Fisher verzet zich tegen de antinomianen, die stellen dat de verlosten niet meer liggen onder de eisen van de wet. Daartegenover stelt hij dat wie door Christus is vrijgemaakt, de wet hartelijk liefheeft en verlangt daarnaar te leven. Het nieuw vertaalde tweede deel geeft dit duidelijk aan.

Beschikbare Zaligmaker

”Het merg” neemt het onomwonden op voor de onvoorwaardelijkheid van de Evangelienodiging. Er wordt gesproken over een geven van Christus in de aanbieding van het Evangelie met een verwijzing naar Johannes 6:32, waar Christus zegt tot de schare: „Mijn Vader geeft u dat ware Brood uit de hemel.” Fisher schrijft: „Gaat heen, en zeg aan ieder mens, zonder uitzondering dat hier een blijde boodschap voor hem is. Namelijk dat er een gestorven Christus voor hem is; en als hij Hem en Zijn gerechtigheid wil aannemen, dat hij Hem hebben zal.”

Men kan terecht kritische opmerkingen maken over een dergelijke manier van spreken, maar Boston tekent hier aan dat Fisher zeker geen algemene verzoening leert. Hij zegt niet: „Vertel ieder mens dat Christus voor hem gestorven is”, maar: „Vertel ieder mens dat er een gestorven Christus voor hem is.” Het gaat Fisher hier om de prediking van een beschikbare Zaligmaker voor zondaren.

Ten slotte wil ik nog wijzen op de manier waarop Fisher spreekt over het rechtvaardigende geloof. De zondaar wordt gerechtvaardigd door een directe geloofsdaad, waarin Hij Christus aanneemt en toe-eigent als de Zijne, en dan niet in wettische zin maar door Woord en Geest. ”Het merg” spreekt daarover op een massieve wijze. Zijn er dan geen zwakgelovigen, beginnende gelovigen, bekommerde gelovigen?

In het achtste antwoord van de Marrowmen op de synodale vragen wordt het zo pastoraal gezegd: „Het vertrouwen en de geloofsverzekering is bij velen, inzonderheid in het begin, als een mosterdzaadje in de aarde geworpen of als een vonkje in het midden van een onrustige zee. (…) Toch is waar, zoveel als de beoefening van het rechtvaardigende geloof er is, zoveel verzekering is er ook (…) maar als hij onder de kracht van de aanvechting en verwarring van zijn geest is, kan hij zelfs ontkennen dat hij enige verzekering heeft; toch kan het voor anderen uit de vruchten duidelijk zijn dat hij die werkelijk heeft.”

Boekgegevens

Het merg van het Evangelie, met aantekeningen van Thomas Boston; Edward Fisher; uitg. Brevier, Kampen, 2015; ISBN 978 94 915 8366 7; 428 blz.; € 39,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen