Pièce héroïque

Als klein jochie kwam ik de naam Eusebiuskerk nogal eens tegen. Na de oorlog was het orgel van mijn grootvader Jan Zwart uit de Amsterdamse Kloof naar de Eusebiuskerk te Arnhem overgeplaatst. Die ”eu” en die ”ui” in Eusebius, daar kwam ik nooit uit. Voor mij was het gewoon de ”Uisebuiskerk”.

Op de eerste langspeelplaat die ik op mijn tiende verjaardag cadeau kreeg, stond het beroemde ”Carnaval der dieren”. Ook al zo’n probleem. Hoe spreek je de componistennaam Saint-Saëns nu toch uit? Ach ja, voor een kind is Vivaldi gewoon ”Fiefeldie” en is Händel puur ”Handel”.

Vreemd hoor, al die namen. Je kon er geen touw aan vastknopen. Met orgels was dat precies zo. Wie noemt een register van een orgel in de gewijde ruimte van een kerk nu een ”Sexqualter”? En welke voorstelling maakt een kind zich bij de namen ”Baarpijp” in het hoofdwerk en ”Holpijp” in het borstwerk? En als je wel ”borstwerk” mag zeggen, waarom noemen de grote mensen het rugwerk van het orgel dan niet eenvoudig het ”achterwerk”?

Als mijn vader, Jaap Zwart, de ”Suite Gothique” (”Gootiekeu”) van Boëllmann (”Boel-man”) speelde, liet hij op het programma bij het ”Prière” (dat is Frans voor gebed) met opzet de toevoeging ”à Notre Dame” weg. Reformatorische luisteraars met enige kennis van de Franse taal zouden te gemakkelijk gewetensbezwaren kunnen krijgen bij het aanhoren van dit gebed tot moeder Maria. Het is sowieso best eens interessant om te onderzoeken hoeveel mensen van reformatorischen huize beseffen hoe vooral de in die kring populaire romantische orgelmuziek een inspiratiebron heeft in muziek van roomse bodem.

Over mijn grootvader Jan Zwart doet een anekdote de ronde over het bekende werk ”Pièce héroïque” van de componist César Franck. Toen hij dit eens tijdens een concert gespeeld had, kwam er na afloop een luisteraar naar hem toe om hem speciaal met dit stuk te complimenteren. Aan de manier waarop de luisteraar de naam van het werk uitsprak, bleek overduidelijk dat hij geen woord Frans kende. „Prachtig concert, meneer Zwart. Vooral dat ”Piesse herooik” vond ik mooi. Maar, wat betekent dat ”Piesse herooik” nu eigenlijk?” Opa zag er de humor wel van in. Schertsend antwoordde hij: „”Herooik”, meneer, komt van het Franse woord ”heroïsch” en betekent ”heldhaftig”. En wat ”Piesse” betekent, dat vraagt u maar aan uw moeder!”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen