Verbijstering na overlopen sergeant naar IS

Dagelijks stijgen zwaarbewapende Nederlandse jachtvliegtuigen op van de luchtmachtbasis Azrak in Jordanië om Islamitische Staat (IS) in Irak onder vuur te nemen. Nederland staat in de top drie van actiefste landen tegen IS, na de VS en Groot-Brittannië.

De luchtmacht heeft de afgelopen vier maanden ruim 450 missies uitgevoerd tegen de islamitische terreurorganisatie. Alleen in het eerste halfjaar hebben Nederlandse F-16’s al dik 350 bommen laten vallen op IS-doelen.

Het deserteren van een Nederlandse militair –tijdens deze strijd– is gisteren ingeslagen als een bom. Militairen, politici en bonden reageren geschokt. „Het is wrang als blijkt dat iemand zich aansluit bij het kwaad, terwijl collega’s hun leven wagen voor de vrijheid van een ander”, aldus minister Hennis (Defensie).

De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) onderzoekt de zaak. In het belang daarvan wil Defensie „niet op details ingaan.” De militair zou afkomstig zijn van Gilze-Rijen, de thuisbasis van de Chinooks en Apaches. Tijdens drie weken verlof zou hij ertussenuit zijn geknepen.

Jihadsoldaat

De sergeant is de eerste actief dienende Nederlandse militair die naar het Midden-Oosten afreist om zich aan te sluiten bij IS. Eerder zijn wel oud-militairen vertrokken als jihadist. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) voegde vorige week nog Yilmaz (27) toe aan de nationale terrorismelijst. Yilmaz heeft in het leger een basisopleiding gevolgd en traint nu moslimstrijders in Irak en Syrië.

Te verwachten

Het overlopen van de militair komt voor veiligheidsexpert Rob de Wijk van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS) niet uit de lucht vallen. „Dit was te verwachten.”

De Wijk wijst erop dat militairen met een moslimachtergrond de Nederlandse aanvallen op de islamitische terreurorganisatie ervaren als het bombarderen van geloofsgenoten.

„Overlopen is natuurlijk nooit goed, maar het is niet te voorkomen. We willen dat de krijgsmacht een afspiegeling vormt van de maatschappij. Dat betekent dat dit erbij hoort. Er kunnen mensen tussen zitten die radicaliseren.”

Gemiddeld vertrekken er vijf mensen per maand uit Nederland naar het oorlogsgebied in Irak en Syrië. Het totaalaantal schommelt rond de 210, aldus NCTV-cijfers tot en met juli. Een deel van de jihadisten is teruggekeerd. Op dit moment zijn pakweg 130 Nederlandse strijders actief voor IS.

De luchtmachtmilitair is waarschijnlijk niet de laatste jihadsoldaat voor het kalifaat, zo leert ervaring uit andere westerse landen. Vanuit België vechten er twee ex-militairen voor de terreurgroep, vanuit Frankrijk zeker tien en vanuit Engeland mogelijk zelfs tientallen. Onder hen bevinden zich commando’s en bommenexperts.

Het uitreizen en zich aansluiten bij IS is „onaanvaardbaar” en „strafbaar”, laat minister Hennis in een reactie weten. Straffen voor overlopende militairen zijn niet mals. De sergeant hangt een levenslange gevangenisstraf of dertig jaar cel boven het hoofd, zeggen de advocaten Michael Ruperti en Sébas Diekstra, beiden gespecialiseerd in militaire zaken.

Forse straffen

Omdat de sergeant in actieve dienst is, valt hij onder het militaire recht. „Als hij zich bij IS aansluit, doet hij dat bij de vijand. Dat is desertie naar de tegenstander”, aldus Ruperti. Het in tijd van oorlog opzettelijk helpen van de vijand komt neer op „militair verraad”, waarvoor de rechter de maximale straf kan opleggen. „Het kan zijn dat hij cruciale informatie doorspeelt aan IS”, zegt Diekstra.

Onduidelijk is of de sergeant toegang had tot veel vertrouwelijke informatie. Mogelijk heeft hij namen, achternamen en adressen van militairen op uitzending in Jordanië en Mali. Hun families hebben in dat geval alle reden om zich extra zorgen te maken.

Wat weet hij over de beveiliging van legerbases? Defensie traint op Gilze-Rijen, de werkplek van de gedeserteerde sergeant, bewakers van legerbases en leert daar vliegers in nood hoe te overleven bij een crash boven vijandelijk grondgebied.

Tegen het licht

Defensie heeft direct de toegang van de jihadsoldaat tot alle systemen en legerlocaties geblokkeerd. Justitie start een strafrechtelijk onderzoek, de MIVD bekijkt welke informatie onder zijn handbereik is geweest. Op grond daarvan neemt de krijgsmacht eventueel extra maatregelen.

Defensie houdt ongetwijfeld de screening van nieuwe militairen nog eens tegen het licht. Maar daarmee is radicalisering –soms in stilte– niet te voorkomen.

De soldaat die ooit plechtig trouw beloofde aan de koning, duikt binnenkort waarschijnlijk op in het kalifaat. Als oorlogsheld.

Tweede Kamerleden geschokt door desertie

DEN HAAG. De Tweede Kamer is geschokt door de desertie van een 26-jarige militair naar IS. ChristenUnie-Kamerlid Segers bijvoorbeeld sprak gisteren van een dramatische ontwikkeling, hoogverraad en landverraad.

Coalitie- en oppositiepartijen willen zo snel mogelijk van minister Hennis (Defensie) meer duidelijkheid over deze zaak. Onder meer de SGP heeft er via de vaste Kamercommissie voor defensie vragen over gesteld. Zo wil SGP-Kamerlid Dijkgraaf weten „hoe dit kon gebeuren en wat de mogelijke (militaire) consequenties hiervan zijn.” Daarnaast vraagt hij zich af hoe mogelijke radicalisering van Nederlandse militairen in de gaten wordt gehouden. „Is dit afdoende, of moet dit verscherpt?” Zijn CDA-collega Knops vreest dat radicalisering niet helemaal te voorkomen valt. Hachchi (D66) zegt dat radicalisering snel kan plaatshebben. „Je weet nooit hoe iemand zich ideologisch ontwikkelt.”

SP’er Van Dijk is benieuwd of Hennis’ ministerie „nog meer mensen in het vizier heeft met vergelijkbare plannen.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen