Wegwijzer naar het geheim van het leven

Dr. H. C. van der Meulen, universitair docent praktische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit, schreef een leerboek dat cirkelt om de vragen van zingeving en religieuze belevenis.

Het gaat daarin om de verborgenheid van het leven in het licht van Gods geopenbaarde geheim. De schrijver laat zien dat de vragen ”Wat is de zin van het bestaan?” en ”Wie is God?” weliswaar niet met elkaar samenvallen, maar wel in elkaars verlengde liggen.

De auteur schreef ”Om het geheim van het leven” enerzijds uit wetenschappelijke interesse in de zeer diverse praktijk van het spirituele leven. Anderzijds heeft hij er een strategisch oogmerk mee. Hij wil pastores toerusten en hen, alsook ieder die meer dan oppervlakkig in pastoraat is geïnteresseerd, stof tot nadenken aanreiken.

Daarbij vindt een toespitsing plaats op geestelijke begeleiding als bijzondere vorm van pastoraat (gericht op het ervaren en kennen van God en Zijn bedoelingen). Met name aan het slot van het boek komt de geestelijke begeleiding aan de orde en wordt de spiritualiteit van de pastor (gekenmerkt door inwijding en toewijding) expliciet ter sprake gebracht.

Om te beginnen maakt de auteur de lezer wegwijs op het veelomvattende terrein van spiritualiteit, wat een overkoepelend woord is geworden waarin allerhande religieuze en niet-religieuze geestelijke ervaringen worden ondergebracht. Vaak hanteert de moderne mens een immanent raamwerk, maar daarin kunnen wel transcendente kieren zitten.

Er wordt diep ingegaan op het zinthema aan de hand van de ontwerpen van de neuroloog en psychiater Viktor Frankl en de theologen Wilhelm Gräb, Henning Luther en Manfred Josuttis. Vervolgens komen religie en religiositeit aan de orde met een toespitsing op het begrip ”geheim” of ”mysterie”. In dit verband beschrijft Van der Meulen vier aspecten die de hedendaagse ontwikkelingen in de godsdienstige situatie kenmerken: ontkerkelijking, individualisering, zoektocht en geloven zonder binding.

Een hoogtepunt van het boek vind ik de brede omschrijving van christelijke spiritualiteit vanuit een veelheid van oud- en nieuwtestamentische gegevens.

Een eigentijdse pastor dient te kunnen omgaan met de huidige veelkleurige levensbeschouwelijke, religieuze en gelovige verscheidenheid. Christendom en kerk moeten zich niet in een getto terugtrekken, maar het verlangen en de honger opmerken die vandaag de dag achter het woord ”spiritualiteit” schuilgaan. Pas wie deze honger en dit verlangen tot zich heeft laten doordringen mag (en moet) een door de eigen traditie gekleurd geluid laten horen. De pastor kan als representant van het Evangelie van Jezus Christus niet kleurloos zijn. Daarom gaat hij niet in elk religieus verlangen mee, maar zoekt door kritische correlatie naar verbinding tussen het verlangen en het verhaal van het Koninkrijk van God.

Zo kan de pastor mensen binnen en buiten de geloofsgemeenschap begeleiden op hun geestelijke weg. Hij of zij wordt voor een tijd medereiziger en wegwijzer naar het geheim van het leven. Het gaat in het pastoraat om omzien naar mensen in aandachtige, liefdevolle zorg voor hun levens- en geloofsverhaal. Daarmee kiest Van der Meulen voor het zogenoemde hermeneutische pastoraat, waarin verhalen van mensen aan het Verhaal van God worden gerelateerd.

Hierbij heeft hij een open oog voor het gevaar dat deze benadering met zich meebrengt. Daarom spreekt hij van een „asymmetrische, kritische correlatie.” Daarbij wordt beklemtoond dat in de wederkerige verhouding God de Eerste is en blijft. Geestelijke begeleiding helpt mensen in hun zoeken naar sporen van God in hun bestaan. Echter, dat moet gebeuren vanuit primaire en blijvende oriëntatie op de gezaghebbende openbaring in de Schriften en bovenal in Jezus Christus.

Dit geeft spanning in de pastorale relatie. Het Evangelie sluit niet precies aan bij de zoektocht van de mens. Het is niet het deksel op de pot van ons verlangen. Het Woord maakt duidelijk dat de mens ook zondaar is. Er zit in geestelijke begeleiding een confronterend en converterend aspect.

Deze overtuiging wordt verder uitgewerkt in een pneumatologisch perspectief, dat wil zeggen dat de insteek wordt genomen bij de leer van de Heilige Geest. Een inhoudsrijke passage geef ik graag door als smaakmaker: „De Geest is niet een startmotor die ’s mensen eigen spirituele wagen aanslingert. Pinksteren is niet de ontplooiing van de geestelijke potenties van de mens. Het komen van de Geest betekent niet dat Hij enige spirituele puntjes op de i van ’s mensen geest zet. Hij is ”de Geest van de waarheid”. Hij leidt in alle waarheid. De waarheid van de Vader en de Zoon aangaande de wereld en de mens. Hen zet de Geest in haar licht. Dat is een kritisch en een moedgevend licht”.

Het boek is een aanrader voor predikanten die blijven werken aan hun professionaliteit en is onmisbaar voor studenten die zicht willen krijgen op hedendaagse ontwikkelingen rond spiritualiteit en pastorale ontwerpen. Ze ontmoeten in de auteur een goede gids die diepgaande kennis van de literatuur verbindt aan heldere en principieel verantwoorde theologische keuzes.

Boekgegevens

Om het geheim van het leven, dr. H. C. van der Meulen; uitg. Boekencentrum, Zoetermeer, 2013; ISBN 978 90 2392 684 9; 379 blz.; € 29,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen