Jongleren met vier ballen tegelijk

Premier Balkenende had er soms last van. Op het moment suprême had hij een slechte dag. Hakkelen, stroeve zinnen, blunders maken. Rutte overkomt dat niet. Op dagen dat het ertoe doet, stáát hij er. Fris en fruitig. Juist op politieke hoogtijdagen is de minister-president relaxed, maar tegelijkertijd scherp en ad rem. En toont hij charme, souplesse en incasseringsvermogen.

Niet voor niets kende het Nederlands Debat Instituut hem gisteren de debatprijs van de algemene beschouwingen 2013 toe. Volgens de jury toonde de premier „meesterschap in maximale welwillendheid die hij richting de oppositie presenteert.”

Toch stond juist die oppositie gisteren niet te juichen. Integendeel. Zelfs de vijf constructieve fracties (CDA, D66, GL, CU en SGP) raakten regelmatig de grens van hun frustratietolerantie. Jawel, hier en daar strooide de premier met aardige presentjes (zie kader: ”De kleine cadeaus van het kabinet”), maar op de grote thema’s sleepte de oppositie geen enkele concessie binnen.

Zeker, alles was bespreekbaar. En fraaie woorden rolden in hoog tempo uit Ruttes mond. Záken konden echter niet nu, maar pas straks, bij de begrotingsbehandelingen worden gedaan, aldus de premier. En over de uitkomst of richting daarvan kon hij nu nog niets zeggen. Nee, écht niet.

Die houding dreef Buma, Pechtold, Van Ojik, Slob en Van der Staaij gisteren steeds weer tot wanhoop. Dit schoot geen meter op. Praten, praten en nog eens praten. Maar keuzes maken? Ho maar. „Wij worden aan het lijntje gehouden”, klaagde de fractievoorzitter van GroenLinks.

Toch, kon de minister-president anders? Eigenlijk niet. Als een politiek jongleur moest hij continu vier ballen in de lucht houden. Het kan haast niet anders of de komende weken gaan één of meer van die ballen de grond raken.

De kleine cadeaus van het kabinet

Hoewel het kabinet gisteren, zolang het over grote thema’s zoals lastenverlichting, WW-duur of ontslagrecht ging, geen enkele toezegging deed, strooide premier Rutte wel kwistig met kleine cadeaus. Een greep uit het ‘strooigoed’:

-  Er komt 50 miljoen euro voor koopkrachtreparatie van Defensiepersoneel, zegde hij Van der Staaij (SGP) toe.

- Het kabinet gaat proberen de bezuinigingen op nabestaandenuitkeringen te verzachten, kreeg CU-voorman Slob te horen.

- Een andere toezegging aan Slob: het kabinet zal organisaties zoals stichting Present een rol geven in de uitvoering van de nieuwe WMO.

- Blij waren met name de kleine christelijke partijen met de verzekering van Rutte dat geloofsvrijheid een prominente plek krijgt in het mensenrechtenbeleid.

- De extra tegemoetkoming voor alleenverdieners met gehandicapte kinderen, die in de oorspronkelijke plannen van het kabinet zou sneuvelen, blijft overeind, zegde Rutte de SGP toe. 

- Op aandringen van D66-leider Pechtold bezuinigt het kabinet 10 miljoen euro minder op de AIVD.

- D66 wil dat het plan van tafel gaat om 300 miljoen te bezuinigen op de belastingaftrek voor zzp’ers. Met het kabinet valt hierover te praten, gaf Rutte aan.

 - D66 wil een onderzoek naar de rol en de betekenis van de Eerste Kamer. De premier zegde dit toe.

- Van der Staaij dankte het kabinet voor het extra geld dat het ter beschikking wil stellen voor mantelzorg. Zelf dacht de SGP’er aan een bedrag van „rond de 15 miljoen.”

Accoorden

Door het op akkoordjes te gooien met het maatschappelijk middenveld, zou de oppositie haar steun aan het beleid haast niet kunnen onthouden. Dacht althans het kabinet. Maar nu puntje bij paaltje komt, lijken de akkoorden het verkrijgen van oppositionele steun juist eerder te bemoeilijken. Waar Rutte partijen als Greenpeace en FNV over de streep wist te trekken door ze te beloven dat dít het was: niet meer, niet minder, zien vooral CDA en D66 de akkoorden slechts als een openingsbod. Zo dwingen ze het kabinet om het sociaal akkoord, gesloten met werkgevers en de vakbeweging, open te breken en de hervormingen te versnellen. Het kabinet vreest echter dat openbreken gelijkstaat aan opblazen. Zeker de PvdA zit niet op een oppositionele koers van vakbond FNV te wachten. Zo beperken de akkoorden de politieke speelruimte van het kabinet, dat schippert tussen polder én parlement.

Samson

Waar de ene hand van Rutte is gebonden door de akkoordenbrij, wordt de andere stevig op diens rug geklemd door PvdA-leider Samsom, die vanuit de Tweede Kamer het kabinet in een houdgreep heeft. Waar de VVD het wel ziet zitten om het beleid aan te passen in de richting van partijen als CDA of D66, is dit voor Samsom niets minder dan een horrorscenario. Veel van wat hij het afgelopen jaar binnensleepte, zoals een flinke portie nivellering, dreigt door die route ‘over rechts’ weer te verdampen. Door het gisteren met GroenLinks –de enige linkse partij die nog rest onder de ‘constructieven’ nu de SP heeft afgehaakt– op een akkoordje te gooien over steun aan de korting op de kinderbijslag, koos Samsom voor een vlucht naar voren, waarmee hij vooral de christelijke fracties de gordijnen in joeg. Zijn opmerking: „U wilde beweging zien? Nou, hier ziet u haar!” was niets minder dan een provocatie die aangeeft dat Samsom voor de komende onderhandelingen de messen al heeft geslepen.

Verdeelde oppositie

Ze worden in de wandelgangen al aangeduid als C5, de vijf als constructief te boek staande oppositiepartijen: CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks en SGP. Maar hoewel die gemeenschappelijke noemer een zekere mate van eensgezindheid suggereert, zoals bij ”Afke’s tiental” of ”De vijf” het geval was, is dat in dít geval voor een belangrijk deel slechts schijn. Neem alleen al de grote verschillen tussen de christelijke en de libertaire partijen als het gaat om ”goed gezinsbeleid”. Betekent dat voor GroenLinks en D66 vooral: véél geld naar kinderopvang, CU en SGP denken daar toch echt heel anders over. Komt nog bij dat de partijen uiteenlopende opvattingen hebben over hete hangijzers zoals nivelleren, de omvang van de bezuinigingen en hervormingen op de arbeidsmarkt. Rutte had een punt toen hij gisteravond zei: „Als ik vandaag aan één van u iets toezeg, ben ik direct vier andere oppositiepartijen kwijt.”

Brussel

Hoewel niet lijfelijk aanwezig, was Eurocommissaris Olli Rehn er gisteren tóch een beetje bij. Alsof er ergens in de plenaire zaal een grote foto van hem hing. Rutte wikt, maar de Europese Commissie beschikt, was het beeld dat Wilders opwierp aan het slot van het debat. „Wij spelen hier met elkaar een beetje parlementje, maar de échte macht, die ligt in Brussel.” Ongelijk kun je hem niet geven, want als er één ding is waar Rutte nóg banger voor lijkt dan voor het opengooien van het sociaal akkoord, dan is het wel het tornen aan de bezuinigingtaakstelling van 6 miljard euro die Brussel Nederland heeft opgelegd. Rutte klonk met zijn: „Echt, wij moeten dit in 2014 doen. En dan worden we al gematst”, niet bepaald als de stoere premier van een soevereine natie. Rehn zet Rutte –die bang lijkt voor een boete óf voor gezichtsverlies– daarmee klem. Immers, de meeste partijen willen minder bezuinigen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen