Synode in een ontkerstende wereld

Het rapportenboek, dat op de generale synode 2013 van de Gereformeerde Gemeenten vanaf volgende week woensdag behandeld wordt, is bijna 400 bladzijden dik. „Maar bij de voorgaande synodes was het boek nog omvangrijker. In 2007 had het rapportenboek zelfs 580 bladzijden en in 2010 telde het 440 bladzijden. In het verleden heeft de synode aan deputaatschappen en commissies gevraagd hun rapportages zo mogelijk te bekorten. Op synodaal niveau gaat het om de hoofdlijnen van het beleid, niet om allerlei details en bijzonderheden. Wanneer de rapporten bondiger zijn, loopt een synode minder het risico om te veel naar de details te kijken.”

De verkiezing van het moderamen, op de ochtend van de eerste synodedag, is geheel vrij. De zeven stoelen van de leden van het moderamen zijn leeg, tot het begin van de middagvergadering. Ds. Van Eckeveld maakte negen generale synodes deel uit van het moderamen en was de afgelopen vijf synodes preses. „Dat gegeven neemt niet weg dat het de volstrekte vrijheid van de afgevaardigden is wie zij deze maal als leden van het moderamen willen zien. En uiteindelijk liggen ook zulke stemmingen in Gods voorzienig beleid.”

Bij voorgaande synodes waren de leden van het moderamen grotendeels dezelfde. Nu zal er in elk geval een andere assessor preses moet komen, en een andere scriba tertius.

„Twee ervaren moderamenleden ontbreken nu, dus zullen er wijzigingen in de samenstelling van het moderamen zijn. Ds. P. Mulder, die vijfmaal assessor preses was, is deze maal niet afgevaardigd. Op het moment dat de particuliere synode zuidwest afgevaardigden koos, had ds. Mulder juist het beroep naar Tricht-Geldermalsen aangenomen. De particuliere synode noordwest, waartoe zijn nieuwe gemeente behoort, kon hem niet afvaardigen, want hij had daar nog geen intrede gedaan. En ds. M. Golverdingen, die drie synodes scriba tertius was, is sinds vorig jaar met emeritaat. Bestuurlijk gezien is dat wel spannend.”

De synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken, die vorige maand begon, werd cruciaal genoemd. Is die van de Gereformeerde Gemeenten dat ook?

„Zo zou ik het niet willen zeggen. Het is eerder een synode die in lijn van voorgaande synodes ligt, met de gebruikelijke rapportages van deputaatschappen en commissies. Er zijn wel enkele instructies, maar minder dan weleens het geval was.

Wat in veel verslagen opvalt, is dat er kerkbreed bezorgdheid bestaat over de ontkerkelijking van Nederland. Via uiteenlopende lijnen komt dat telkens weer aan de orde. Wat we natuurlijk al wisten, blijkt opnieuw: de secularisatie blijft niet voor onze kerkmuren staan. De kerkverlating gaat door. De algemene kerkelijkheid van de samenleving neemt af. Onze tijd kenmerkt zich door moderne en postmoderne invloeden.”

Zo ligt er het rapport ”Kerk-zijn in een seculiere samenleving”. Met als een van de conclusies: ambtdragers zullen zich moeten realiseren dat veel gemeenteleden leven alsof God er niet is.

„De verwereldlijking binnen de gemeenten wordt op alle mogelijke manieren zichtbaar. Diezelfde gedachte ligt ook ten grondslag aan een instructie van de particuliere synode oost. Zij verzoekt de generale synode of het mogelijk is een kanselboodschap te laten uitgaan met een ernstige en bewogen oproep tot bekering vanwege de nood van de tijd. De particuliere synode oost wijst daarbij ook op de vloedgolf van wereldgelijkvormigheid die onze gemeenten binnenstroomt. Genoemd worden de aantasting van het Schrift- gezag, de positie van het gezin en de grote invloed van moderne media, met name op onze jongeren. Zo’n kanselboodschap zou het karakter moeten dragen van een ootmoedige schuldbelijdenis.

Van de werkgroep gezin ligt er ook een rapport over deze problematiek. In veel gezinnen is opvoedingsverlegenheid. Er zijn gezinnen met grote zorgen en gezinnen waar disharmonie is in de onderlinge relaties. Echtscheiding gaat ons niet voorbij. Van de synode wordt gevraagd zich te bezinnen op de ernst van de tijd en de gevolgen ervan die nu ook binnen onze kerken zichtbaar worden. Deze thema’s waren op vorige synodes ook aan de orde, maar niet in dezelfde mate als nu. Het is huiveringwekkend zo snel als de ontwikkelingen gaan. Vroeger konden we nog wel eens zeggen: Dat gaat ons niet aan. Nu moeten we constateren dat de uitholling dwars door ons heen gaat. Wat we nodig hebben, zijn verootmoediging, schuldbelijdenis, toerusting en waakzaamheid. En boven alles de werking van Gods Geest.”

De synode komt in september twee dagen bijeen, waarschijnlijk gevolgd door twee of meer dagen in oktober en in januari. Het zou ook in één volle week kunnen?

„Dat is niet in lijn met vorige synodes, maar de afgevaardigden zullen straks besluiten wanneer er vervolgzittingen komen. Alles binnen één week afwerken, zou voor veel predikanten en ouderlingen een te zware belasting worden. Daar komt nog bij dat er op de eerste zittingsdagen vaak commissies worden benoemd die tijdens de lopende synode een bepaald onderwerp bestuderen, om daar in een later stadium, in oktober of in januari bij voorbeeld, verslag van te doen. De vraag of de gehele agenda binnen een volle week afgewerkt zou kunnen worden, is bij ons niet aan de orde.”

Een synode gaat veelal zakelijk te werk. Hoe groot is de spanning tussen het zakelijke en het geestelijke aspect van het kerk-zijn?

„Er staan meerdere punten op de agenda waarbij het geestelijke alle ruimte kan hebben. Zo zijn de rapporten van zending en evangelisatie en van de commissie catechese geestelijk van aard. De kerk is geen bedrijf, en een synode is niet alleen een zakelijk gebeuren. Er zijn vele onderwerpen die aanleiding geven om met elkaar de dingen geestelijk te verstaan en geestelijk te onderscheiden. In vroegere jaren was er meer gemoedelijkheid, waarbij ook meer ruimte was om met elkaar van hart tot hart te spreken. We moeten oude tijden echter niet idealiseren en te veel gemoedelijkheid heeft ongetwijfeld zelfs gevaarlijke kanten. Maar soms mis je op kerkelijke vergaderingen het oude volk met zijn authentiek geestelijk leven wel. Laten we echter niet vergeten dat Christus dwars door alles heen voortgaat met Zijn kerkvergaderend werk.”

Aan de orde komen ook de gesprekken die met andere kerken zijn gevoerd over meer kerkelijke eenheid. Hoe zal dat gaan?

„Ik kan daar niet op vooruitlopen, maar het rapport van het deputaatschap kerkelijke eenheid spreekt over de pijn die wordt gevoeld over kerkelijke verdeeldheid. De toenemende interne verscheidenheid binnen kerken waarmee in meer of mindere mate geestelijke herkenning bestaat, betekent een belangrijke belemmering voor institutionele eenheid. Ook kent iedere kerk haar eigen cultuur en kennen we allemaal de accentuering van verschillen en eigen opvattingen. Alleen in de weg van verootmoediging en schuldbeleving kunnen wegen gebaand worden voor meer toenadering.

De werkelijkheid is hier zeer weerbarstig. Maar het rapport maakt toch melding van goede gesprekken en aangename contacten. Er wordt hoop uitgesproken dat deze gesprekken in de toekomst mogen blijven, al zou het alleen maar zijn om elkaar beter te leren kennen en om karikatuurvorming te voorkomen. Ik zie er van harte naar uit dat de gesprekken voortgezet kunnen worden.”

Het rapport van het curatorium meldt het terugtreden van twee docenten in verband met hun leeftijd. Ds. W. Silfhout is niet meer als vakdocent beschikbaar. En ds. L. Blok zal –na twintig jaar– met ingang van het volgende seizoen geen vakdocent meer zijn.

„Er zal dus tijdens een van de komende zittingsdagen een vaste docent moeten worden benoemd als opvolger van ds. Blok. Het curatorium is zelf bevoegd om, na overleg met de vaste docenten, iemand te benoemen in de vacature van een vakdocent, een docent dus die gevraagd wordt voor één bepaald vak.”

Zal er nog aandacht zijn voor het predikantentekort?

„Bij de behandeling van het curatorenrapport komt dat ongetwijfeld aan de orde. Waarbij ik wel wil aangeven dat het aantal predikanten nog niet zo vaak zo hoog geweest is als nu. We mogen 58 predikanten in actieve dienst hebben en 19 emeritus predikanten. Aan de Theologische School worden nu elf studenten opgeleid tot het ambt van predikant. Dat is een onverdiend voorrecht. Anderzijds, er zijn veel gemeenten al jarenlang vacant, waaronder ook enkele zeer grote gemeenten. Dat is echt nood. En nood moet wel nood blijven.”

Hoe groot is de belangstelling van gemeenteleden om de synode bij te wonen?

„Bij de eerste zittingsdagen zijn er vaak behoorlijk wat bezoekers. Meestal zijn dat ambtsdragers, we zien weinig gewone gemeenteleden. Maar naarmate de synode langer duurt, loopt het bezoekersaantal terug. Vroeger was er wel meer belangstelling dan nu. Dat vind ik wel spijtig.”

Dit is het zevende en laatste deel in een serie over het werk van de generale synode. Aanleiding zijn de landelijke kerkvergaderingen van de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Gemeenten, die dit najaar plaatshebben.

>>rd.nl/synode

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen