Geslikt: 8 meter pillen

Het kunstwerk ”Van wieg tot graf” maakt inzichtelijk hoeveel medicijnen een Nederlander die gemiddeld gezond is slikt, vanaf de geboorte tot het moment van overlijden. De ‘pillenbak’ is blikvanger van de tentoonstelling ”Pillen en poeders” in het Leidse Museum Boerhaave.

Kunstenares Susie Freeman naaide de pillen en capsules stuk voor stuk in grofmazige stof; een rij voor een man die op 78-jarige leeftijd overlijdt, en een voor een vrouw die nog in leven is. Dat laatste wordt verbeeld door een opgerold stuk stof aan het einde: het is onduidelijk hoeveel medicijnen ze verder nog zal slikken.

Een Britse variant van de pillentafel was eerder een grote publiekstrekker in The British Museum in Londen. Voor de tentoonstelling in Leiden maakte Freeman een nieuwe versie die is toegesneden op de Nederlandse situatie, vertelt Minneke te Hennepe, conservator van Museum Boerhaave in Leiden. „De Britse is langer: 14 in plaats van 8 meter. Dat komt onder meer doordat ze daar een andere manier van voorschrijven hanteren. In Nederland gebruiken we over het algemeen minder medicijnen.”

Het levensverhaal van de twee personen wordt geïllustreerd met voorwerpen en foto’s die terzijde van de pillen liggen: vaccinatiespuiten rond de kinderleeftijd, een bak met peuken geeft aan dat de man als volwassene rookte.

De conservator nam de pillentafel als uitgangspunt voor de selectie van de historische voorwerpen die de expositie toont. Zo koos Te Hennepe een schilderij van de Engelse arts Edward Jenner die een kind inent tegen pokken, en een set vaccinatiemesjes om te illustreren hoe er in de beginjaren werd ingeënt. Een flesje penicilline toont de opkomst van antibiotica na 1950. „Dat gaat nog niet zover terug.”

Als tegenhanger voor de anticonceptie die de vrouw een aantal jaren slikte, koos de conservator middelen tegen de geslachtsziekte syfilis.

Kreeftenogen zijn een historische variant op de hedendaagse maagtabletten. „Deze kalkafzettingen van de kreeft werden vermalen en als poeder ingenomen. Dit middel werkte echt”, aldus Te Hennepe.

De roze ibuprofentabletten op de pillentafel –zowel man als vrouw slikt ze op allerlei momenten– werden voorafgegaan door pijnstillende stoffen als opium –gewonnen uit papaverbollen– en morfine. Bij hartklachten kregen patiënten vroeger wel vingerhoedskruid (Folia digitalis) voorgeschreven.

Aanleiding voor de tentoonstelling in Boerhaave was het 50-jarig jubileum van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Die instantie beoordeelt en bewaakt de werkzaamheid, risico’s en kwaliteit van geneesmiddelen. Aanleiding voor de oprichting van het CBG in 1963 was het drama rond softenon.

Dat medicijn werd eind jaren vijftig geïntroduceerd als slaapmiddel en tegen ochtendmisselijkheid bij zwangere vrouwen. Toen duidelijk werd dat softenon leidde tot misvormde ledematen bij de ongeboren kinderen werd het van de markt gehaald. Het middel is overigens nooit helemaal afgeschreven: het zou effectief zijn tegen lepra en bepaalde vormen van kanker.

Een registratieboek van het CBG toont een hele lijst geneesmiddelen, waarvan sommige later weer zijn doorgehaald. „Interessant is dat van het eerste middel dat wordt genoemd de registratie er weer vanaf is gegaan.” Zo verging het de afgelopen decennia meer middelen: ze mochten helemaal niet meer worden verkocht of niet meer voor een bepaalde toepassing worden voorgeschreven.

Niet voor niets kreeg de tentoonstelling de ondertitel mee: ”Zorg of zegen?”

Korting voor RD-abonnees

De tentoonstelling ”Pillen en poeders” in Museum Boerhaave te Leiden loopt tot en met 24 november 2013.

RD-abonnees krijgen 2 euro korting op de entreeprijs. Deze actie geldt tot 29 september 2013. Download de kortingscoupon via rd.nl/abonneevoordeel. Of vraag hem aan via 055-5390498.

>>museumboerhaave.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen