„Preek met Comrie onderscheidenlijk”

Ds. W. Visscher, predikant van de gereformeerde gemeente in Amersfoort, hield gisteren tijdens de Haamstedeconferentie in Elspeet een lezing over het vorig jaar verschenen hertaalde prekenboek van Alexander Comrie (1706-1774): ”De eigenschappen van het zaligmakend geloof”.

Hij ziet dat als een van de hoogtepunten in een rij publicaties van nadere reformatoren. Tot die stroming rekent hij ook Comrie, omdat diens preken „een indringende oproep vormen tot bekering.” Volgens ds. Visscher zijn ”De eigenschappen”, het ”ABC des geloofs” en de ”Verzameling van leerredenen” de belangrijkste boeken van Comrie.

In ”De eigenschappen” gaat de nadere reformator in op geestelijke vragen rond het ware geloof en het heil in Christus. En al zijn deze geschreven in de achttiende eeuw, toch hebben ze iets universeels, aldus ds. Visscher. „Comrie behoort tot degenen die de Heere aan Zijn kerk gaf om ons te leren hoe we met zielen omgaan in de bediening der verzoening. Hij schreef: „Jezus wil onsterfelijke zielen met Zich verenigd krijgen, opdat we al zuchtend dan weer het net aan de ene, dan weer het net aan de andere kant hebben uitgeworpen.””

De predikande citeerde de negentiende-eeuwse gereformeerde theoloog A. G. Honig. Die noemde Comrie „een boetprediker, die allereerst de vromen, maar dan ook heel de schare, weer terugriep naar ’t Woord des Heeren.” Honig, die in 1892 promoveerde op het gedachtegoed van Comrie, was net als zijn beroemde leermeester Abraham Kuyper, onder de indruk van de in Schotland geboren Comrie. Op 22-jarige leeftijd kwam deze naar Nederland, waar hij theologie ging studeren en tussen 1735 en 1773 predikant was in Woubrugge. „Honig en Kuyper waren onder de indruk van de gedachte dat je ook onbewust deel kunt hebben aan de goederen der heils.”

In zijn waardering voor Comrie herkent ds. Visscher de wijze waarop dr. Herman Bavinck in 1904 de preken van de Schotse predikanten Ralph en Ebenezer Erskine betitelde. Die vulden volgens Bavinck een leemte, omdat „het is alsof wij niet meer weten, wat zonde en genade, wat schuld en vergeving, wat wedergeboorte en bekering is. In de theorie kennen we ze wel, maar wij kennen ze niet meer in de ontzaglijke realiteit van het leven. En daarom maakt de stichtelijke literatuur uit vroeger dagen altijd een gans andere indruk dan die uit de jongste tijd.”

In de tijd dat Comrie predikant was, drong de invloed van de verlichting door in de kerk, aldus ds. Visscher. „De tijdgeest was: niet de openbaring, maar de ratio heeft het voor het zeggen, ook in de kerk. De goddelijke openbaring werd meer en meer ondergeschikt aan de rede. Daarnaast was er de nadruk op deugden.”

In het ”ABC des geloofs” en ”De eigenschappen” is volgens ds. Visscher merkbaar hoe Comrie betrokken was bij diverse theologisch disputen rond 1740. „Het is in die verwarring dat Comrie zijn ”ABC” en ”Eigenschappen” liet verschijnen. Hij wil leidinggeven aan de gemeente Gods.”

Een les uit Comries preken is volgens ds. Visscher de nadruk op wat er gepreekt moet worden. „De prediking is ten diepste de bediening der verzoening. Verloren mensen hebben de heilsboodschap nodig. Onze preken behoren in de eerste en voornaamste plaats christocentrisch te zijn. Niet beschouwend en bespiegelend, waarin we onze dogmatische vragen kwijt kunnen. In dat opzicht kunnen we veel van Comrie leren. Jezus wordt gepreekt en aangeboden in al Zijn volheid. Daar raakten de puriteinen niet over uitgepreekt.”

Comrie gaat ten slotte in op de vraag hoe de zondaar deel krijgt aan Christus „en met welke geloofservaringen en worstelingen dat gepaard gaat. Hij geeft leiding aan de ziel die erover tobt of hij werkelijk met Christus is verenigd.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen