In een nieuwe coalitie kan Merkel makkelijker beleid bijstellen

Het is rustig in Europa deze zomer. Een kabinetscrisis in Portugal en de veroordeling van de Italiaanse mediamagnaat Silvio Berlusconi deden weinig stof opwaaien. De financiële markten maken zich nu even geen grote zorgen over de toekomst van de muntunie.

De rust heeft natuurlijk te maken met de vakanties. Maar er is nog een reden: Duitsland gaat op 22 september naar de stembus. Bondskanselier Angela Merkel is er alles aan gelegen om aan het Europese front de rust te bewaren, want discussies over steun aan Griekenland of andere probleemlanden kunnen haar populariteit aantasten.

Over haar eigen positie hoeft ze zich overigens geen zorgen te maken. Opiniepeilingen geven aan dat de combinatie van haar eigen CDU en de Beierse zusterpartij CSU ruim aan de leiding gaat. Maar het is zeker denkbaar dat zij de liberale FDP moet inruilen voor een andere coalitiepartner.

De financiële wereld houdt steeds meer rekening met een grote coalitie van CDU/CSU en SPD. Banken laten in studies hun licht schijnen over de consequenties hiervan voor de financiële markten en richten de aandacht daarbij vooral op de gevolgen voor de Europese muntunie. Duitsland is immers de sterkste economie en heeft de meeste invloed binnen het politieke krachtenspel. En die krachten bewegen bepaald niet dezelfde kant op.

Duitsland staat, samen met onder andere Nederland, een beleid voor waarin het op orde brengen van de overheidsfinanciën centraal staat. Daarnaast willen de oosterburen dat de landen die steun ontvangen, hervormingen doorvoeren om de economie concurrerender te maken. Deze Zuid-Europese landen zijn daar ver in meegegaan, al was het maar omdat zij geen keus hadden. De eurozone verlaten zou desastreuze gevolgen hebben gehad.

Maar het water staat deze landen nu tot aan de lippen. Hoge werkloosheid, armoede in steeds grotere delen van de samenleving en een uitblijvend economisch herstel hebben het draagvlak voor het door Duitsland voorgestane beleid weggeslagen. De Zuid-Europese landen, maar ook bijvoorbeeld Frankrijk, willen daarom dat er meer ruimte komt voor maatregelen die de economische groei aanzwengelen.

Daarin worden ze gesteund door de economen van het IMF. Het monetaire fonds wees er deze week nog op dat Duitsland er goed aan doet het grote handelsoverschot terug te brengen teneinde de handelsstromen met het zuiden van Europa meer in evenwicht te brengen. Daarnaast noemt het IMF het gevaar van ”fiscal overkill”: te grote bezuinigingen brengen volgens het fonds het economisch herstel in Duitsland in gevaar.

De komst van een grote coalitie zou weleens verandering kunnen brengen in de Duitse Europapolitiek. Ook Merkel beseft dat er een grens is bereikt, maar zij kan nu lastig een draai maken. Met de nieuwe coalitiepartner erbij zal dit makkelijker gaan.

De opstelling van de SPD tegenover de steun behoevende landen is niet heel veel soepeler dan die van CDU/CSU, maar de sociaaldemocraten zijn wel voorstander van een minder stringent begrotingsbeleid in eigen land. Dit zou, samen met de aantrekkende economie in de VS, weleens net dat zetje kunnen geven dat het prille groeiherstel in de eurozone nodig heeft. Indirect komt dit ook de zwakkere economieën in de eurozone ten goede.

De muntunie is daarmee nog niet uit de problemen. De weeffout die gemaakt is bij de invoering van de eenheidsmunt, een monetaire unie zonder politieke unie, blijft zich voorlopig nog wel even wreken. De harmonisatie van het begrotingsbeleid gaat langzaam door de moeizame besluitvorming in Brussel. De verschillen in concurrentievermogen tussen noord en zuid zijn groot, waardoor de handelsonevenwichtigheden niet snel verdwijnen.

De kans is reëel dat Duitsland na de verkiezingen een koers inslaat waardoor de spanningen in de eurozone verminderen. Een stabiele muntunie is echter voorlopig nog toekomstmuziek.

De auteur schrijft op freelancebasis over ontwikkelingen in de economie en op de financiële markten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen