„Gelovig, niet kerkelijk”

Willem-Alexander wordt op 2 september 1967 gedoopt in de Grote Kerk van Den Haag. Voorganger is ds. H. J. Kater. De Amsterdamse vrijzinnig hervormde predikant speelt eenzelfde rol als de broers ds. Carel en ds. Nico ter Linden de laatste decennia. Bij alle belangrijke religieuze momenten in de koninklijke familie is ds. Kater betrokken.

Daarna is het lange tijd stil. Als koningin Beatrix in 1981 naar Den Haag verhuist, sluit zij zich aan bij de Haagse Kloosterkerk. Jeugdvicaris –later predikant– Kees Mos geeft de prins op haar verzoek catechisatie. Wekelijks komen de prins, zijn broer Friso en een paar vrienden samen op Paleis Huis ten Bosch.

Als ds. C. A. (Carel) ter Linden naar de Kloosterkerk komt, vraagt koningin Beatrix hem de catechisaties voort te zetten. Als het zover is, zit prins Willem-Alexander op een kostschool in Wales. Ds. Ter Linden zegt over die tijd in het boek ”Willem IV. Van prins tot koning” (2010): „Wel kwam hij tijdens zijn verlof af en toe bij mij aan, aanvankelijk met enige aandrang van thuis, maar allengs vanuit een eigen interesse, om wat meer van de Bijbel af te weten.”

De prins krijgt van ds. Ter Linden de visie mee dat de Bijbel een verhalenboek is. Dat waardeert Willem-Alexander. „Ik herinner me zijn verbazing en opluchting toen hij begreep dat het in vele verhalen van de Bijbel niet zozeer gaat om ”history”, maar om ”story”. Om geloofservaringen die het oude Israël overkwamen en die zij in beelden en voorstelling van hun tijd hebben uitgedrukt”, zegt ds. Ter Linden.

Het catechetisch onderwijs leidt niet tot het doen van geloofsbelijdenis op achttienjarige leeftijd, zoals zijn moeder en grootmoeder traditiegetrouw wel hadden gedaan.

Eind 1991 krijgt ds. Ter Linden echter het verzoek van de dan 24-jarige prins en een aantal vrienden om hun kennis van de Bijbel bij te brengen. Begin 1992 start de groep. In 2008 zegt de predikant dat de kring sindsdien „al die jaren springlevend is gebleven.”

De eerste zes jaar verdiept de groep zich in „verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament.” Daarna komen verschillen met andere wereldgodsdiensten zoals het jodendom en de islam aan bod. Er komen ook regelmatig deskundigen van buiten spreken, zoals de rooms-katholieke bisschop Philipp Bär en de kerkhistoricus prof. dr. J. van den Berg.

Belijdenis

Samen met een paar vrienden uit deze groep besluit de prins zich al kort na de start van de kring voor te bereiden op zijn openbare geloofsbelijdenis.

In 1997 is het zover. De prins is dan bijna dertig jaar. Voor de buitenwacht onverwachts, deelt de Rijksvoorlichtingsdienst mee dat de prins op zondagmorgen 23 maart –palmzondag– openbare belijdenis van zijn geloof heeft gedaan in de Kloosterkerk in Den Haag. De prins wordt daarmee officieel lid van de Nederlandse Hervormde Kerk.

De middenorthodoxe ds. C. A. ter Linden geeft de prins Filippensen 1:9 mee als persoonlijke tekst: „En dit bid ik, dat uw liefde nog steeds meer overvloedig moge zijn in helder inzicht en alle fijngevoeligheid, om te onderscheiden, waarop het aankomt.”

De geloofsbelijdenis is het sluitstuk van een lang „proces van leren en zoeken”, zo laat de RVD weten. De prins heeft „uit volle overtuiging deze zeer persoonlijke stap” gezet, vult de dienst aan.

Luther en Calvijn

De Bijbelkring stopt niet. De vriendengroep duikt in thema’s zoals het huwelijk, ziekte, dood, euthanasie en wat de Bijbel daarover zegt. „Een jaar lang verdiepten we ons in figuren die vanuit hun christelijk geloof de samenleving of zelfs de geschiedenis hebben beïnvloed: Luther, Calvijn, Dietrich Bonhoeffer, Johannes XXIII, Martin Luther King, Beijers Naudé en –op voorstel van de prins– Abraham Kuyper”, zegt ds. Ter Linden daar later over.

Het blijft niet bij gesprekken. De groep gaat ook op reis. In 1999 naar Israël. Als ze zich verdiepen in het rooms-katholicisme, volgt voorjaar 2007 een reis naar Rome, waar de Bijbelclubleden een mis in de Friese kerk bezoeken, „waar de prins volmondig meezong.”

De eerste jaren van deze eeuw staat de groep tijdens de maandelijkse bijeenkomsten twee jaar stil bij het thema ”christelijk geloof en kunst”. In 2008 en 2009 staat de Koran centraal. De leden van de kring bezoeken in deze periode ook een dienst in een moskee.

Trouw

De prins is ondanks zijn overvolle agenda een trouw bezoeker van de Bijbelclub, aldus ds. Ter Linden tegenover twee Volkskrantjournalisten die de biografie ”Willem IV” over de prins schreven.

De sfeer tijdens de avonden is „kameraadschappelijk”, zegt voormalig Rijksmuseumdirecteur en hoogleraar Henk van Os. Hij sprak met de groep over kunst en religie. „Er was een godsdienstige atmosfeer en een vanzelfsprekende omgang met de Bijbelse verhalen.”

Máxima

In 2001 komt het rooms-katholicisme heel dichtbij als Máxima Zorreguieta in het leven van de prins verschijnt. Haar huwelijk met de protestantse prins brengt haar er niet toe over te gaan tot de –latere– Protestantse Kerk in Nederland. De prins lijkt er geen moeite mee te hebben, al klinkt de belofte dat Máxima zich zal oriënteren op het protestantisme.

In de huwelijksdienst is er ruimte voor beide geloven: ds. C. A. ter Linden leidt de dienst en bevestigt het huwelijk en de Argentijnse priester Raphael Braun verzorgt de eerste Schriftlezing en spreekt zijn zegen uit over het huwelijk.

Het huwelijk lijkt ervoor te zorgen dat de prins meer rooms-katholieke diensten bijwoont. Noemenswaardig protest vanuit de Nederlandse bevolking is er niet. Zo wonen de prins en zijn vrouw in 2006 een eucharistieviering bij in de H.H. Laurentius en Elisabethkerk te Rotterdam als het bisdom Rotterdam zijn vijftigjarig jubileum viert. Het prinselijk paar is er ook als bisschop Van Luyn in 2011 met een eucharistieviering afscheid neemt. In 2005 is de prins bij de inauguratie van paus Benedictus en dit jaar –samen met prinses Máxima– bij die van paus Franciscus.

De gemiddelde Nederlander ligt niet wakker van deze bezoeken. De keuze voor twee geloven binnen één huwelijk lijkt anno 2013 eerder in het voordeel dan het nadeel van de prins te werken.

Kerkelijke kaart

Waar is de prins te plaatsen op de kerkelijke kaart van Nederland? Hij is lid van de Protestantse Kerk. Daarnaast weten we dat middenorthodoxe ds. C. A. ter Linden tot de intimi van de prins behoort. Hij ziet de Bijbel als een leerzaam verhalenboek. De prins en de prinses vroegen deze predikant prinses Amalia te dopen in 2004. De protestantse Wassenaarse ds. D. van der Boon doopte Alexia (2005) en Ariane (2007).

Wie de hofpredikers door de tijd op een rij zet, komt tot de conclusie dat de Oranjes steeds predikanten uit de hoofdstroom van de protestantse kerk kozen. Koningin Beatrix en prins Willem-Alexander lijken hetzelfde te doen, met een lichte voorkeur voor de meer vrijzinnige stroming.

Is de prins kerkelijk? De prins zelf noemde zichzelf en zijn vrouw ooit „gelovig, niet kerkelijk.” Van koningin Beatrix is bekend dat zij regelmatig naar de Kloosterkerk in Den Haag gaat. Over kerkbezoek van de prins en zijn gezin hoort Nederland nooit iets. Dat is privé, vindt de RVD. Er zijn ook geen signalen buiten de RVD om waaruit blijkt dat de prins wel regelmatig een dienst bezoekt. Máxima schijnt enkele keren met de kinderen in de Kloosterkerk te zijn geweest. Meer is niet bekend. Een halve eeuw geleden meldden de kranten het soms nog als koningin Juliana een kerkdienst had bezocht.

De prins heeft in de achterliggende decennia ook nooit blijk gegeven van bijzondere belangstelling voor kerkelijk Nederland. Koningin Beatrix heeft een paar keer interreligieuze bijeenkomsten in Utrecht bijgewoond. Van de prins is niet iets vergelijkbaars bekend.

Hoe hij denkt over de reformatorische kerken is daarmee helemaal in nevelen gehuld. Gezien het feit dat in geen van de vele werkbezoeken ooit het thema kerken een rol heeft gespeeld, lijkt de prins weinig binding te hebben met kerkelijk Nederland.

Dit is de tweede aflevering van een vierdelige serie over de vraag wie Willem-Alexander als koning zal zijn. Volgende week deel 3. >>rd.nl/troonswisseling

Agenda

- Prinses Máxima houdt op dinsdag 9 april een openingstoespraak bij de viering van het vijfjarig bestaan van The Currency Exchange Fund in het Hilton Hotel in Amsterdam.

- Prinses Margriet onthult op woensdag 10 april een kunstwerk ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van Burgers’ Zoo. De prinses neemt tevens het eerste exemplaar van het jubileumboek van het Arnhemse dierenpark in ontvangst.

- Koningin Beatrix, prins Willem-Alexander en prinses Máxima zijn op woensdag 10 april aanwezig bij het Sterrenjubileum ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest.

- Prinses Máxima bezoekt donderdagochtend 11 april in het Beatrix Theater in Utrecht de Week van de Ondernemer. Ze woont een rondetafelgesprek bij over alternatieve financieringsvormen voor ondernemers. Na het gesprek bezoekt de prinses de Financieringsexpo.

- Koningin Beatrix, prins Willem-Alexander en prinses Máxima wonen donderdagavond 11 april in de Domkerk het concert ”Perpetual peace” bij ter viering van 300 jaar Vrede van Utrecht. De koningin geeft daarna het officiële startsein voor de viering door de verlichting van de Domtoren aan te steken. Het programma begint donderdag met het slaan van het Vrede van Utrechtvijfje, de laatste munt met de afbeelding van de koningin. Zie ook Puntkomma pag. 4/5.

- Koningin Beatrix verricht zaterdag 13 april vanaf het Museumplein in Amsterdam de officiële opening van het vernieuwde Rijksmuseum.

- Prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven zijn op maandag 15 april aanwezig bij de viering van het tienjarig bestaan van de Holland America Friendship Foundation in de Ridderzaal in Den Haag.

Prins: Geloof geeft houvast

Over de inhoud van het geloof van de prins is niet veel bekend. De man die er wat over zou kunnen zeggen, ds. C. A. ter Linden, wil dat niet. In het boek ”Willem IV” zegt de predikant dat de brief die de prins schreef ter voorbereiding op zijn huwelijk echter „typerend” is voor diens geloofsopvatting. In de brief uit 2002 schrijft Willem-Alexander over het geloof: „Het geeft mij houvast in moeilijke tijden en bij moeilijke beslissingen. Het geeft me ook iets waaraan ik uiteindelijk verantwoording kan en mag, ja moet afleggen. Dat is voor mij de manier om zelfrespect en eigenwaarde hoog te houden en om tegen de stroom in te blijven gaan, omdat je zeker weet dat je op het juiste spoor zit.”

Ds. Ter Linden zegt er in ”Willem IV” over: „Ik neem waar dat hij gelooft in een God die een kracht in je leven is en achter je staat. Niet een God die alles bestuurt en bedisselt. Wel een God die een stuwende kracht is in de geschiedenis.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen