„Religievrijheid hart van mensenrechten”

Het antwoord van de Duitse hoogleraar was eenvoudig: Nee. Maar waarom krijgen joden en moslims dan wel het recht onverdoofd te slachten terwijl anderen dat niet hebben? Heel eenvoudig, antwoordde Bielfeldt: „Ook een ongelovige vegetariër heeft in de gevangenis recht op respect voor zijn leefgewoonten.”

Hoe zit het dan met die man in Hellevoetsluis die een levensovertuiging als clown had en met geschminkt gezicht op zijn rijbewijs wilde? „Ik houd van een grapje”, stelde Bielefeldt. „En ik wil ook iedereen serieus nemen. Maar bij geloofsvrijheid gaat het wel om echte identiteit. Daarvoor moet je soms iets dieper doorvragen.”

Er zijn meer gevallen geweest van mensen in „carnavalsoutfit” die claimden dat dit bij hun geloof hoorde en dat ze daarom zo op de pasfoto wilden. De overheid moet proberen hierin te onderscheiden. „Een carnavalspak is iets anders dan een hidjab. Maar het vraagt soms langdurig doorvragen voordat je daar achter bent. Soms leiden extra vragen tot extra maatregelen. Centraal staat het respect.”

Hij vertelde over een rechtszaak tegen een man in Macedonië die op vrijdag moslim was, op zaterdag jood en op zondag christen. Hij eiste ook recht op de „praktische consequenties”, dus de vrijstelling van werk op die dagen. „Dat is niet geaccepteerd. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg heeft dat bevestigd.”

De grondregel is wel dat overheden mensen serieus nemen. „Een ambtenaar kan niet elk vreemd of ongewenst geloof wegwuiven.”

Dit risico bestaat vooral in landen met een staatskerk of een officiële godsdienst. „In het internationaal recht wordt dat aanvaard. Maar er is altijd het risico van bevoorrechting van de eigen kerk boven andere. Er rust op deze groepen een last te voorkomen dat er eerste- en tweedeklasburgers ontstaan.”

Of het niet genoeg zou zijn als de wet de vrijheid van mening zou garanderen, was een vraag. Absoluut niet, meende Bielefeldt. „Dan zou het hele huis van de mensenrechten in elkaar zakken. De godsdienstvrijheid is meer dan puur het uiten van overtuigingen. Het omvat ook de religieuze opvoeding en van rituelen, zoals de besnijdenis.”

Dat betekent niet dat de mensenrechten „in beton zijn gegoten” en niet kunnen worden aangepast, zo stelde hij in reactie op een vraag. „Ze zijn juist in beweging. Nog niet zo lang geleden schaarde niemand gehandicaptenrechten onder de mensenrechten. Geloofsvrijheid betreft het diepe respect voor overtuigingen, zodat werkelijke diversiteit mogelijk is. Als dat wegvalt, haal je het hart eruit.”

De Duitse jurist werd aangesproken op zijn stelling in deze krant dat christelijke scholen een eigen personeelsbeleid mogen voeren. „Bullshit” noemde een van de docenten in Nijmegen de gedachte dat een homoseksueel zou mogen worden ontslagen. „We zouden ook niet accepteren als een zwarte zou worden ontslagen.” Bielefeldt: „Ik heb daar ook heel veel moeite mee. Maar het leven is gecompliceerd. Homofobie is niet hetzelfde als racisme. Binnen sommige religies bestaan gewoon grote reserves bij homoseksualiteit. Ik begrijp ook niet dat mijn eigen Rooms-Katholieke Kerk vrouwen als priester weigert. Toch zou ik staatsinmenging verafschuwen.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen