Kroos in de tang

In een mum van tijd kan eendenkroos ondiepe vijvers en sloten bedekken met een groen tapijt. „Tijdens warme zomerdagen verdubbelt het zich elke drie dagen. Het water groeit dicht, gaat op den duur stinken en de mensen gaan klagen”, weet Buisman, ecoloog van het Heemraadschap Delfland.

Het probleem van een kroostapijt is dat het water zuurstofarm wordt, legt Buisman uit. „In een watergang bij Schiedam kwamen tijdens het verwijderen van het kroos zelfs modderkruipers mee omhoog. Dat zijn visjes die gewoonlijk in de bodem wroeten, maar door ademnood naar boven waren gekomen.”

Om het water leefbaar te houden en de doorstroming te bevorderen, verwijderen gemeenten en waterschappen het kroos. Bij vijvers en lastig bereikbare plekken gebeurt dit met een boot voorzien van een maaiarm. „Die haalt 80 procent van het kroos weg”, aldus de ecoloog. „Deze methode werkt echter averechts: de boot woelt tijdens het verwijderen van het kroos ook de bodem om. Daarbij komen voedingsstoffen in het water, waardoor het kroos in no time terug is. Dat maakt het verwijderen een dure, geregeld terugkerende klus.”

Het hoogheemraadschap besloot samen met de gemeente Den Haag aan te kloppen bij Bom Aqua in Papendrecht, een bedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in het bedenken van innovatieve en duurzame oplossingen voor problemen die zich voordoen bij het beheer van oppervlaktewater. „Dat wilde natuurlijk graag meedoen”, vertelt Buisman. „Maar we hadden op dat moment natuurlijk geen kant-en-klare oplossing”, lacht Gert Jan Bom van Bom Aqua.

De samenwerking leverde in 2008 het zogeheten krooswiel op, een drijvende bok die met een transportband voorzien van schoepen kroos uit het water schept en in een verzamelbak deponeert. Het apparaat werkt op zonnecellen en bleek een succes. Het won in 2009 de InfraTech Innovatieprijs.

„We hebben het krooswiel uitgeprobeerd in de vijver bij het Catshuis in Den Haag, vlak bij de werkkamer van Balkenende. Binnen een kwartier hadden we de marechaussee op ons dak. Dat er Bom Aqua op het apparaat stond, sprak natuurlijk niet in ons voordeel”, grijnst Bom. „We hebben hen er echter van kunnen overtuigen dat het om een onschuldige proef ging.”

Ook leerkrachten van scholen hadden commentaar, herinnert Buisman zich. „De kinderen stonden zo gefascineerd naar het apparaat te staren dat ze de tijd vergaten.”

Uit proeven met het krooswiel bleek ook dat het minder geschikt was voor de aanpak van acute kroosoverlast. „Dan zou je in een vijver wel twintig van die apparaten moeten inzetten. Dat is geen optie”, vindt Bom.

Gaandeweg ontstond het idee voor een milieuvriendelijk kroosscherm, een band die om een vijver wordt uitgerold. Tijdens het uitrollen wordt het scherm opgeblazen en vormt het een cirkel om het kroos. Een ronddraaiende haspel op zonne-energie windt het scherm op en trekt tegelijk het kroos met zich mee. Dat hoopt zich op binnen het scherm en kan ten slotte worden weggeschept door een vrachtwagen.

Met deze methode kan Bom 95 procent van het kroos verwijderen voor de helft van de gangbare kosten. „Bijkomend voordeel is dat de bodem nauwelijks wordt beroerd, zodat er geen extra voedingsstoffen in het water terechtkomen. Het werkt, want op plekken waar we kroos op deze manier hebben verwijderd, kwam het nauwelijks terug”, aldus ecoloog Buisman. Ook exoten als waterpest, grof hoornblad, waternavel en waterkers laten zich op die manier vangen, vertelt Bom. „We zijn bezig met proeven om ook giftige blauwalg met het scherm te verwijderen. Als een hond van water drinkt waarin deze alg zit, kan hij doodgaan.” Buisman weet dat de alg nu vooral wordt aanpakt met waterstofperoxide. „Dat overleven vissen echter ook niet.”

Dat het kroosscherm potentie heeft, bleek woensdag. Toen viste Bom Aqua met het kroosscherm net achter de eerste prijs van de internationale Climate-KIC Business Competition 2012.

Ook in het buitenland heeft het kroosscherm de aandacht getrokken. Samen met Bom Aqua is Buisman in Kenia onlangs betrokken geraakt bij het verwijderen van waterhyacint en blauwalg uit het Victoriameer. „Hele stukken zijn er dichtgegroeid. Lokale vissers kunnen het meer niet meer op; de vissen gaan dood door zuurstofgebrek, zodat voedseltekorten dreigen.”

Evenals bij kroos (zie kader) is ook hier gezocht naar een nuttige bestemming voor de probleemplant. Bom: „De lokale bevolking vlecht manden van de stengels van de waterhyacint, terwijl het groenafval ook wordt gebruikt als bodemverbeteraar op de akkers. We leiden de bevolking op, zodat ze straks zelfstandig aan de slag kan met het kroosscherm. Zo helpt ons scherm zelfs een ecologische ramp en een hongersnood voorkomen.”

Veevoer

Tijdens de experimenten met het krooswiel kwam de Wageningen Universiteit in beeld. Deze was op zoek naar een eiwitrijke vervanger van soja in veevoer. „Kroos leek een ideale kandidaat, want dat bevat net als soja ook veel eiwit”, legt ecoloog Hans Buisman uit. Hij pakt er een plastic zakje met voerbrokken bij. „Ruik maar eens.” De geur is vrijwel identiek aan die van de gewone brok die koeien krijgen.

Hoewel ook kieskeurige kalveren de brokken aten, is dat project niet op grote schaal van de grond gekomen. „Helaas kost het drogen van kroos te veel energie. Daarom hebben we het vorig jaar bij wijze van proef ingekuild. De koeien aten het even graag als kuilgras.” De ecoloog heeft veel verwachting van een project waarbij industriële restwarmte wordt gebruikt om het kroos te drogen.

Vorige week werd bekend dat een aantal Nederlandse bedrijven eendenkroos wil gaan kweken om er eiwit uit te winnen voor diervoeder of menselijk voedsel. Het consortium onderzoekt onder leiding van technologiebedrijf Zeno uit Hengelo (Gelderland) of het mogelijk is eendenkroos op grote schaal te gebruiken als vervanger van soja.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen